NVAO versterkt haar onafhankelijkheid in aanloop naar debat over onderwijskwaliteit
Begin september staat er in de Kamer een debat op de agenda over de onderwijskwaliteit en de onafhankelijkheid van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) in het hoger onderwijs. Dit debat is het gevolg van eerdere incidenten waaruit naar voren kwam dat een onderwijsvernieuwer, werkzaam namens Fontys Hogeschool, tevens opleidingen accrediteerde voor de NVAO binnen Fontys zelf.
Kamer kijkt uit naar debat over de NVAO
Dit voorval viel verkeerd bij de Tweede Kamerleden en zij verlangden derhalve een debat met minister Dijkgraaf. Aanvankelijk trachtte Harm Beertema van de PVV een plenair debat te houden in de Kamer, maar hij behaalde hiervoor geen meerderheid. De VVD had daarentegen wel de wens om breder te spreken over de kwaliteit van het onderwijs en het bijbehorende toezicht. Ook Lisa Westerveld keek uit naar een goed debat over onderwijskwaliteit en toezicht, maar dan binnen de context van een commissiedebat.
Enkele weken nadien gaf de minister aan dat de NVAO, als gevolg van het genoemde incident, haar richtlijnen omtrent onafhankelijkheid zou verduidelijken. “De NVAO heeft mij laten weten dat zij van plan zijn om de eisen met betrekking tot onafhankelijkheid van panelleden nader te verduidelijken, en ik sta hier volledig achter. Onafhankelijkheid van deskundigen bij beoordelingen van opleidingen moet volledig gewaarborgd zijn. Ik wil benadrukken dat het algemene proces van samenstellen van visitatiepanels door de NVAO zorgvuldig verloopt en mijn vertrouwen geniet.”
Hier is sprake van nepotisme
Tijdens een volgend hoger-onderwijsdebat in mei kon Beertema het niet laten om vooruit te blikken op het debat in september. Hij sprak over belangenverstrengeling binnen de NVAO en haalde het Fontys-voorbeeld aan. “Wij concluderen dan ook dat hier sprake is van nepotisme. Ondanks dat de NVAO verbeteringen heeft beloofd, blijft bij ons de indruk bestaan dat er meer aan de hand is dan slechts een incident. Hoe heeft de NVAO dit kunnen toelaten? Wat zegt dit over de onafhankelijkheid van de NVAO? Is een grondig onderzoek nu niet essentieel?”
Parallel hieraan heeft de Onderwijsinspectie ook een onderzoek uitgevoerd naar het accreditatiestelsel en de onafhankelijkheid van de NVAO. Recentelijk kwam zij tot de conclusie dat deze onafhankelijkheid niet altijd adequaat gewaarborgd is. “Bovendien vormt het feit dat evaluatiebureaus, secretarissen en panels worden betaald door de instellingen waarvan zij de opleidingen moeten beoordelen, een verkeerde prikkel voor onafhankelijkheid. Daarom raden wij aan om het financieringssysteem nogmaals onder de loep te nemen.”
Grote financiële belangen
Gezien de langdurige samenwerking tussen instellingen en visitatiebureaus, laatstgenoemde werkzaam voor de NVAO, kunnen er aanzienlijke financiële belangen ontstaan. Dit brengt kwetsbaarheid met zich mee. Daarom adviseert de Onderwijsinspectie aan de minister om de financiering van het accreditatiestelsel nog eens tegen het licht te houden.
Daarnaast suggereerde de Inspectie dat bij de onafhankelijkheidsverklaring van panelleden een meer gedetailleerde toelichting zou moeten worden gegeven. Dit zou het mogelijk maken voor panelleden om een weloverwogen afweging te maken met betrekking tot hun eigen onafhankelijkheid. Ook zou de NVAO moeten verifiëren of de verstrekte informatie in de onafhankelijkheidsverklaring daadwerkelijk correct is. Momenteel wordt dit niet door de NVAO gedaan.
Juiste informatie delen
De NVAO heeft nu aangekondigd dat zij werkt aan een vernieuwde onafhankelijkheidsverklaring met een uitgebreidere toelichting. “De onafhankelijkheidsverklaring voor panelleden zal worden voorzien van een inleiding. Deze introductie benadrukt het maatschappelijke belang van onafhankelijke panels en legt uit vanuit welke invalshoeken de NVAO onafhankelijkheid beoordeelt. Hierdoor worden panelleden expliciet gewezen op de vereisten die de NVAO stelt aan onafhankelijkheid en worden zij zich bewust van hun verantwoordelijkheid om de juiste informatie te verstrekken.”
Tevens is het voortaan vereist dat naast de panelleden ook de instellingen een onafhankelijkheidsverklaring ondertekenen. “Nieuw is de onafhankelijkheidsverklaring voor instellingen. Met deze ondertekening wordt van de instelling gevraagd om oprecht en gewetensvol te verklaren dat de voorgedragen panelleden voor de betreffende opleidingsbeoordeling onafhankelijk zijn.”
