Vrouwen die carrière willen maken in de wetenschap vechten met één hand op de rug
Aldus Cassidy R. Sugimoto van de Georgia Tech School of Public Policy en Vincent Larivière van de Université de Montréal in hun nieuwe boek Equity for women in science, dismantling systemic barriers to advancement. Aan de hand van uitgebreide statistieken, verhalen en concrete voorbeelden laten zij zien hoe vrouwen op talloze manieren gehinderd worden in de wetenschap. Daarom presenteren zij een reeks aanbevelingen ter bevordering van geslachtsgelijkheid. Opmerkelijk is dat Larivière tevens bij de Universiteit Leiden heeft gewerkt.
Belemmerend systeem moet wijken
Gelijkheid voor vrouwen in de wetenschap is niet een doel dat kan worden bereikt via één enkel mechanisme of een enkele partij in het complexe wetenschappelijke netwerk. Veeleer zal het vergen dat alle belanghebbenden gezamenlijk inspanningen leveren om systemische obstakels voor de vooruitgang van vrouwen uit de weg te ruimen, aldus Sugimoto en Larivière in hun werk.
In sommige vakgebieden is geslachtsgelijkheid in de wetenschap nog verre van verwezenlijkt. Recentelijk heeft de psychologie een balans van 50/50 weten te bereiken tussen mannelijke en vrouwelijke auteurs voor wetenschappelijke publicaties. Voor de sociale en geesteswetenschappen zou dit op huidig tempo slechts in 2044 tot stand komen. Bij wiskunde zou dit pas 100 jaar later het geval zijn, in 2144, en bij natuurkunde zelfs nog later.
Teams herstructureren voor evenwicht
De wetenschap functioneert als een zelfregulerend systeem, waarin wetenschappers de voornaamste drijvende krachten achter verandering zijn, stellen beide auteurs. Wetenschappers zijn zowel producenten als consumenten; zij zijn mentoren, poortwachters en beoordelaars. Hierdoor dragen zij een zware verantwoordelijkheid en hebben zij tevens de mogelijkheid om de wetenschap rechtvaardiger te maken. Om gelijkheid in het aantal wetenschappelijke publicaties te bewerkstelligen dienen wetenschappers hun teams anders te organiseren voor een meer evenwichtige verdeling.
Teams die door mannen zijn samengesteld, hebben vaak een lager percentage vrouwen in hun gelederen dan teams die door vrouwen worden geleid. Mannen zouden dus gezamenlijk moeten bijdragen aan een grotere betrokkenheid van vrouwen in onderzoek en hen naar leidinggevende posities moeten bevorderen. De professionele en wetenschappelijke prikkels hiervoor zijn evident: diverse teams genereren een grotere wetenschappelijke impact.
Wat als de wetenschap de maatschappij zou representeren?
Een verbreding van het wetenschappelijk personeelsbestand zou dan ook een bredere kennisbasis tot gevolg hebben. De onderzoekers hebben tevens geanalyseerd hoe onderzoeksthema’s zich zouden hebben ontwikkeld als de verdeling van wetenschappers de afgelopen veertig jaar overeenkwam met de demografische samenstelling van de Verenigde Staten.
Dit scenario zou leiden tot 29% meer artikelen over volksgezondheid, 26% meer over geslachtsgerelateerd geweld, 25% meer over gynaecologie, 20% meer over immigranten en minderheden, en 18% meer over geestelijke gezondheid. Deze maatschappelijke thema’s wijzen erop dat een grotere diversiteit binnen het academisch personeel de invloed van wetenschap op de samenleving kan vergroten.
Met betrekking tot wetenschappelijke citaties tonen mannen vaak een voorkeur voor het citeren van hun eigen werk en het werk van andere mannen. Gezien het feit dat mannen de wetenschappelijke productie domineren, hebben deze patronen van zelfcitering belangrijke implicaties voor de uitwisseling van wetenschappelijk kapitaal.
Rangschikking door wetenschappelijke zoekmachines
Het vergt daarom meer inspanning om ervoor te zorgen dat literatuuronderzoek door wetenschappers op inclusieve wijze wordt uitgevoerd, waarbij al het relevante onderzoek wordt meegenomen. Hierbij mag men de rangschikkingsalgoritmen van zoekmachines niet over het hoofd zien. Deze algoritmen rangschikken zoekresultaten vaak op basis van het aantal citaties of soortgelijke indicatoren, hetgeen de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen versterkt.
Wetenschappers die werkzaam zijn bij academische instellingen, zouden bovendien moeten streven naar een brede variatie aan stemmen in hun lesmateriaal voor studenten. Deze eenvoudige handeling draagt niet alleen bij aan een sterker curriculum, maar kan tevens dienen als leidraad tot een wetenschappelijke loopbaan voor studenten die daar traditioneel ondervertegenwoordigd zijn.
Een krachtig standpunt innemen
Om gelijke kansen van wetenschappers te waarborgen dienen instellingen gelijkheid en inclusie te bevorderen. Een krachtig standpunt innemen tegen seksuele intimidatie is van essentieel belang om een klimaat te creëren waarin alle wetenschappers kunnen leren en werken.
Universiteiten kunnen ook beleid ontwikkelen om de internationale zichtbaarheid en samenwerking van vrouwen te bevorderen, rekening houdend met het feit dat lagere percentages van internationale samenwerking en mobiliteit significante gevolgen hebben voor de carrières van vrouwen.
Een gelijk salaris is een andere cruciale pijler van gelijke waardering. Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat transparantie in salarissen een eenvoudige en doeltreffende manier is om ongelijkheden aan te pakken.
Obsessie met ranglijsten onder academisch bestuurders
Instellingen dienen niet enkel rekening te houden met interne praktijken, maar ook met hoe deze zich verhouden tot de buitenwereld. Institutionele ranglijsten zijn vaak een obsessie voor academische bestuurders, zo stellen de onderzoekers.
Deze ranglijsten kunnen echter verstorend werken wanneer zij de voornaamste drijfveer van een instelling worden en niet langer in lijn zijn met de kernwaarden van die instelling. Zoals het gezegde uit het Thatcher-tijdperk luidt: ‘When a measure becomes a target, it ceases to be a good measure.’
Instellingen zijn capabel genoeg om doelstellingen te formuleren op het gebied van geslachtsgelijkheid en tegelijkertijd transparantie te verschaffen over deze indicatoren. Binnen deze context hebben instellingen de macht om het gedrag van individuele onderzoekers en onderzoeksgroepen zo te sturen dat iedereen hiervan profiteert, inclusief vrouwen en minderheden.
Gelijke vertegenwoordiging in publicaties en persberichten
Ten slotte kunnen instellingen meer doen om vrouwen in de wetenschap aan te moedigen door voornoemde overwegingen mee te nemen in hun communicatiestrategieën. Het is van belang ervoor te zorgen dat vrouwen op gelijke voet vertegenwoordigd zijn in persberichten en promotiemateriaal van universiteiten.
Het boek toont eveneens aan dat vrouwen achterblijven in termen van onderzoeksfinanciering. Onderzoeksfinanciers spelen een aanzienlijke rol bij het versterken van geslachtsongelijkheid. Universiteiten zouden meer ondersteuning moeten bieden aan vrouwelijke wetenschappers om hen te stimuleren externe financiering aan te vragen, vooral voor grootschalige projecten.
Een belangrijk mechanisme om vooringenomenheid te verminderen is het proces van peer review. Financiers zouden hierbij moeten streven naar diversifiëring en scholing van panels. Ook dienen criteria voor evaluatie te verschuiven van een impliciete voorkeur voor individuen en hun eerdere prestaties naar specifieke projectplannen die geëvalueerd worden.
Werken met streefdoelen
Onderzoeksfinanciers kunnen bij universiteiten tevens afdwingen dat ze streefdoelen op het gebied van diversiteit behalen om in aanmerking te komen voor financiering. De Canadese NWO heeft hiermee reeds succes geboekt.
Bovendien zouden onderzoeksfinanciers middelen beschikbaar kunnen stellen om ervoor te zorgen dat iedereen op gelijke voet kan deelnemen aan wetenschap, bijvoorbeeld door kinderopvang op conferenties te financieren. Tot slot kunnen onderzoeksfinanciers bij het monitoren, rapporteren en beschikbaar stellen van gegevens voor onderzoek beter reflecteren op hun eigen werkwijze. Zo kunnen zij bijdragen aan een breder begrip van de rol van financiering in de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in de wetenschap.
Wetenschappelijke organisaties en genootschappen kunnen eveneens een actievere rol spelen in het zichtbaarder maken van vrouwen. Zo blijkt bijvoorbeeld dat meer vrouwen worden uitgenodigd voor lezingen op wetenschappelijke congressen door het aanstellen van minstens één vrouw in commissies voor sprekersselectie. Bovendien hebben verschillende mannen al toezeggingen gedaan om geen deel te nemen aan volledig door mannen bezette panels, ook wel manels genoemd. Dit voorbeeld verdient navolging.
Het boek Equity for Women in Science, Dismantling Systemic Barriers to Advancement, is geschreven door Cassidy R. Sugimoto en Vincent Larivière en uitgegeven door Harvard University Press.
