Deze vijf tipt ScienceGuide voor 2023-2024
Elisa Weehuizen
Sinds afgelopen zomer bekleedt zij de functie van voorzitter en woordvoerder van de LSVb. Zij volgt een studie Sociologie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Elisa koestert haar Nigeriaanse wortels en bekleedde vandaaruit een bestuursfunctie bij de Association of Students of African Heritage (ASAH).
In die hoedanigheid kreeg zij scherper zicht op de nog altijd aanwezige achterstand van studenten met een niet-westerse achtergrond aan haar eigen universiteit. Tevens heeft ze daar ervaren hoe diversiteit nog steeds een uitdagend thema is. Terwijl partijen die men als bondgenoot zou verwachten ogenschijnlijk weinig interesse tonen in het aanpakken van ongelijkheid en het creëren van gelijke kansen voor mensen van kleur, is de redactie van ScienceGuide benieuwd hoe Weehuizen actie zal ondernemen om de aandacht te vestigen op dit hardnekkige probleem.
Zullen zij en de LSVb erin slagen het thema ‘dekolonisatie van het hoger onderwijs’, een onderwerp dat nog een groot taboe is en velen witheet maakt, echt op de agenda te zetten?
Pieter Duisenberg
Met grote belangstelling volgt de redactie van ScienceGuide de nieuwe rol die Pieter Duisenberg gaat vervullen bij de Rekenkamer. Vindt hij het elan terug uit zijn tijd als Kamerlid voor de VVD?
Wie herinnert zich niet hoe hij als een dartelend veulen in de wei stond zodra het Rathenau Instituut tijdens een door velen als saai beschouwde technische briefing in de Kamer uiteenzette wat de werkelijke uitgaven waren voor onderwijs en onderzoek? Kamerlid Duisenberg wilde tot in detail weten hoe de uitgaven in onderwijs en onderzoek tot stand kwamen. Tot zijn teleurstelling bleek dan wederom dat er meer geld was toegekend dan aan gamma- en alfa-studies in plaats van bètasectoren, waarbij de Nederlandse economie volgens hem veel meer baat zou hebben.
Durft hij als nieuwe president van de Rekenkamer de koers van zijn voorganger, die kritisch was ten aanzien van het Groeifonds, door te zetten? Als UNL-voorzitter wist Duisenberg zelf honderden miljoenen uit dit fonds te verwerven, maar tijdens zijn periode als Kamerlid toonde hij zich juist een uitermate geschikte controleur van portefeuillebeheerders. Zal hij die rol hernemen – ook als hij daarbij de miljardenuitgaven voor onderwijs en onderzoek kritisch onder de loep moet nemen?
Willeke Slingerland
De beloofde ‘nieuwe bestuurscultuur’ is niet gekomen, het vertrouwen in de overheid laag en de kloof tussen burger en beleid groot. Tegen die achtergrond kon Willeke Slingerland, lector Weerbare Democratie bij Saxion Hogeschool, de afgelopen jaren een autoriteit worden op het gebied van netwerkcorruptie en democratie.
Voormalig SP-kamerlid Renske Leijten wist demissionair minister-president Mark Rutte eind 2021 zelfs enthousiast te krijgen om een door Slingerland ontwikkelde weerbaarheidsscan ook op ministeries uit te voeren.
Eerder in 2021 was Leijten te gast bij Slingerland, net als Leijten’s bondgenoot Pieter Omtzigt. Laat diezelfde Omtzigt, ook afkomstig uit de regio Enschede, nu net een politieke partij hebben opgericht met ‘goed bestuur’ als speerpunt. En laat Slingerland ook een goede bekende zijn van BON-voorzitter Ad Verbrugge, die Omtzigt bijvalt in zijn strijd tegen verengelsing van het hoger onderwijs.
Het zal de redactie van ScienceGuide niet verbazen als Slingerland over een jaar lid is van de Tweede Kamer.
Niels Debonne
Als eerste Nederlandse universiteit besloot de VU afgelopen jaar om de banden met de fossiele industrie te verbreken. Dat is de vrucht van veel onderzoek en actie door wetenschappers en studenten. Niels Debonne, onderzoeker bij het Instituut voor Milieuvraagstukken van de VU en lid van Scientist Rebellion, is daarin een belangrijke stem.
De aarde verzandt in een ecologische en klimaatcrisis. De wetenschap is daarover al heel lang helder, benadrukte Debonne in mei vanaf de geblokkeerde A12. “Zonder vermindering van de uitstoot van koolstofdioxide zal er niets worden opgelost.”
Debonne staat natuurlijk niet alleen. Bij de vorige A12-blokkade stonden nog zo’n honderd wetenschappers van Scientist Rebellion in witte labjassen om de actie van Extinction Rebellion vanuit de wetenschap te onderschrijven. Tevens werd afgelopen jaar op veel universiteiten actiegevoerd onder de vlag van ‘Just Stop Oil’ – en met effect.
De klok tikt, het kwik stijgt. Wetenschappers zoals Debonne zullen ons daarop blijven wijzen – misschien al bij de A12-blokkade vanaf 9 september.
Pieter Omtzigt
De onverwachte daadkracht die demissionair minister Dijkgraaf afgelopen jaar toonde, volgde op het moment waarop Kamerlid Pieter Omtzigt zich mengde in de debatten over de internationalisering en verengelsing van het hoger onderwijs. In rap tempo tekende zich iets af waaraan Dijkgraaf en zijn voorganger Van Engelshoven geen gestalte wisten te geven: maatregelen.
Dat waren geenszins de maatregelen waarom sommige universiteiten hadden gevraagd. Zij wilden selectie-instrumenten of gesplitste opleidingstrajecten, geen generieke taaleis die de toestroom van buitenlandse studenten sterk zal beïnvloeden. Ook hogescholen zijn ongelukkig met het wetsvoorstel. Kortom, Omtzigt heeft geen nieuwe vrienden gemaakt in het hoger onderwijs.
In veel bestuurskamers zal daarom geen applaus hebben geklonken toen bekend werd dat Omtzigt met zijn partij Nieuw Sociaal Contract deelneemt aan de naderende Tweede Kamerverkiezingen. In de jongste peilingen komt NSC zelfs als grootste partij uit de bus. Een goede verkiezingsuitslag voor NSC kan significante gevolgen hebben voor het hoger onderwijs.
