Verlagen van rente op studieschulden kan miljarden kosten
Ook demissionair minister Dijkgraaf werd verrast door de gestegen rente op studieschuld. Hij begrijpt dat dit pijn doet bij studenten en oud-studenten, zo zei hij vandaag in een Kamerdebat. Verschillende Kamerleden stelden hem vragen over de grote zorgen bij studenten nu de rente stijgt naar ruim 2,5 procent – zeker nu duidelijk is geworden dat de studieschulden de afgelopen jaren verder zijn toegenomen. De LSVb heeft al aangekondigd om op 25 oktober bij de Tweede Kamer te demonstreren tegen de verhoging van de rente.
Deze rente wordt ieder jaar vastgesteld op basis van een jaargemiddelde. Dat gemiddelde is gekoppeld is aan de rente op de vijfjaarsstaatsleningen.
Rente onderdeel van het systeem
De minister erkende dat dit nieuws pijnlijk is voor studenten. “Zeker als dat komt in een periode waar sowieso veel zaken duurder worden. Ik wil benadrukken dat dit wel onderdeel is van het systeem wat we met elkaar hebben gebouwd. De basisbeurs, die we sinds vorige maand hebben geïntroduceerd, is zeker voor de huidige studenten een positieve ontwikkeling.”
Dijkgraaf legde de verontruste Kamer nog maar eens uit dat de rente op studieschulden jaarlijks wordt vastgesteld en dat die toevallig sinds vorig jaar hard is gestegen. “De rente op studieschuld wordt jaarlijks vastgesteld met een in de wet vastgelegen mechanisme. Dat is gekoppeld aan de rente van de staat. Ik kan me voorstellen dat het steeds weer een verrassing is, ook voor ons, maar het ligt vast in het mechanisme. Het is belangrijk ons te realiseren dat de staat zelf ook leent om de leningen van studenten te kunnen bekostigen, en het is heel belangrijk dat het stelsel zoals we dat ontwikkeld hebben, duurzaam is en blijft.”
Die lage rente heeft verwachtingen geschept
De gestegen rente zal niet meteen effect hebben voor alle oud-studenten, zo probeerde de minister de Kamerleden en de in groten getale aanwezige UvA-studenten gerust te stellen. “Die rente wordt namelijk eens in de vijf jaar vastgesteld voor verschillende cohorten. Daardoor zijn het bepaalde cohorten die nu hiertegenaan lopen. Ik kan me echter heel goed voorstellen, zeker omdat de rente zo’n lange tijd op nul procent heeft gestaan, dat dit veel verwachtingen heeft opgeroepen. Dat geldt voor de studenten, maar dat geldt trouwens ook breed voor de politiek.”
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Dijkgraaf rekende de Kamer wel voor dat een aanpassing van de rente zeker niet gratis is. “Ik zeg wel dat maatregelen die de rente gaan verlagen of in de toekomst de renteverhoging gaan beperken, veel geld zullen kosten. Dat geld heb ik op dit moment niet beschikbaar, zeker niet in een demissionaire status. Ik geef echter mee dat dit heel dure ingrepen zijn. Het gaat over honderden miljoenen, als het niet over miljarden euro’s gaat.”
Laat je geen leenangst aanpraten, zei de overheid
Peter Kwint van de SP benoemde dat eerdere beloftes over gunstige leningen bij DUO niet zijn nagekomen en dat de kosten daarvan eenzijdig bij studenten worden neergelegd. “De minister zegt het heel duur zou zijn om hier nu iets aan te doen. Het probleem is dat het nu ook heel duur is, alleen niet voor de overheid maar voor de studenten. Het is echter wel degelijk de overheid geweest die gezegd heeft dat het een sociaal leenstelsel is met goede aflossingsvoorwaarden. ‘Laat je geen leenangst aanpraten’, zei de overheid. De overheid heeft studieschulden actief aangejaagd.”
Toen de rente op staatsobligaties negatief was, heeft de overheid het genoemde mechanisme zo aangepast dat een studieschuld niet automatisch minder werd, stelde Kwint terecht. “Dus het is mogelijk om er iets aan te veranderen. Sterker nog; toen het de overheid geld zou gaan kosten, was het in no time veranderd. Is het dan niet eerlijker dat uiteindelijk de staat, die toch financieel een stuk stabieler is dan de gemiddelde student, een groter deel voor zijn rekening neemt in plaats van nu en straks studenten in de ellende te drukken? De compensatie die studenten voor het schuldenstelsel krijgen, kunnen ze nu direct aan DUO overmaken.”
Er is geen eenvoudige oplossing
De minister gaf in zijn reactie aan dat er geen eenvoudige oplossing is voor dit vraagstuk en dat het anticyclisch uitpakt. “Het stelsel zal juist meer geld vragen in periodes waarin de rente hoog is, en dat zijn precies de periodes waarin er heel veel druk is op de overheidsfinanciën. Er is geen eenvoudige oplossing.”
Op verzoek van Lisa Westerveld van GroenLinks zal de minister de Kamer wel een overzicht sturen van de kosten die eventuele aanpassingen van de rente met zich zouden meebrengen. Het zal echter aan een nieuw kabinet om dit door te voeren, zei hij erbij.
