D66 en NSC botsen over internationalisering
Tijdens de eerste begrotingsbehandeling van OCW in de nieuwe Tweede Kamer werden maar liefst acht maidenspeeches uitgesproken door nieuwe Kamerleden. Tijdens het debat bleken de onderhandelende partijen VVD, NSC en BBB eensgezind: de instroom van internationale studenten moet naar beneden.
De minister moet vaart maken
De aftrap van het debat was voor de PVV, maar de nieuwe onderwijswoordvoerder Patrick van der Hoeff had vrijwel geen aandacht voor het hoger onderwijs. Dat was anders bij de maidenspeech van VVD’er Claire Martens. Zij waarschuwde dat de internationale instroom gepaard gaat met hoge kosten voor de Nederlandse samenleving. “Op een aantal uitzonderingen na is de zogenaamd stayrate erg laag. Daarnaast hebben we het nog niet gehad over de toch al grote tekorten aan studentenwoningen. Wat de VVD betreft maakt de minister dan ook vaart met de drie numerus fixus-opties om te zorgen dat deze instroom beperkt kan worden.”
Word abonnee!
Alleen met uw bijdrage kan ScienceGuide bestaan. Word abonnee voor slechts €85 per jaar (incl. 9% BTW), ontvang 50 keer per jaar de nieuwsbrief en draag bij aan een onafhankelijk platform voor het hoger onderwijs.
Abonneer u hier
De VVD heeft ook een amendement in voorbereiding om de bestaande wet al zodanig te wijzigen dat universiteiten een fixus kunnen instellen op Engelstalige opleidingen. Dat is een langgekoesterde wens van universiteiten. Omdat dit indruist tegen Europese discriminatieverboden, zal de uitvoering echter lastig zijn.
Laten we niet de historische blunder maken
Het debat over internationalisering werd feller toen Jan Paternotte van D66 aan het woord kwam. Hij heeft zelf een nieuw voorstel geschreven waarin afstand wordt genomen van het wetsvoorstel van de minister. Paternotte pleit ervoor dat hoger-onderwijsinstellingen juist volop de mogelijkheid krijgen om Engelstalig onderwijs aan te bieden. In zijn bijdrage waarschuwde hij de onderhandelende partijen voor onherstelbare fouten. “Laten we nou niet de historische blunder maken om bijna alle bachelors in het Nederlands te doen, want er staat veel op het spel. Denk aan alle tekorten op de arbeidsmarkt die je krijgt, zoals in Denemarken gebeurde nadat zij in 2018 de deur dichtdeden voor internationale studenten.”
Deze vergelijking met Denemarken, die ook uitzonderlijk populair is bij universiteitsbestuurders, schoot Hertzberger van NSC in het verkeerde keelgat. “Het is vervelend dat telkens het voorbeeld van Denemarken erbij wordt gehaald als land dat op zijn schreden is teruggekeerd. Weet de heer Paternotte dat de instroom aan buitenlandse studenten in Denemarken nooit hoger is geweest dan 24 procent, en dat die in Nederland volgens het CBS boven de 40 procent lag? Wij zijn de koplopers van internationalisering en verengelsing in Europa.”
Mevrouw Hertzberger gaat een hele belangrijke rol spelen
Paternotte wierp tegen dat ook bedrijven in Denemarken schreeuwen om internationaal talent. Denemarken komt nu terug op het beleid van een paar jaar geleden, waar zij toen al voorstelden om de verengelsing terug te draaien, zei hij. “Mevrouw Hertzberger gaat daar in de komende jaren natuurlijk een heel belangrijke rol in spelen, ik hoop namelijk heel erg dat zij niet dezelfde fout maakt”, zo waarschuwde Paternotte.
Ook Martens van de VVD wierp D66 voor de voeten dat er gerichter geïnternationaliseerd moet worden. “Als je kijkt naar de stayrate van studenten, dan heeft het geen enkele toegevoegde waarde om bijvoorbeeld meer Duitse studenten psychologie in Enschede op te leiden. Is de heer Paternotte het dus met de VVD eens dat we kritischer moeten kijken naar waar wat wel en niet kan en dat Nederland op dit moment niet gebaat is bij per definitie meer internationalisering?”
Paternotte vindt is ook van mening dat een instelling de meerwaarde moet kunnen aantonen van een dom een studie in het Engels aan te bieden. “Als je die meerwaarde kan aantonen, moeten wij dat niet gaan verbieden”, zei hij erbij.
Laten we ook naar de positieve kanten kijken
Ook het nieuwe Kamerlid van GroenLinks-PvdA, Luc Stultiens, vroeg aandacht voor de positieve kanten van internationalisering. “Kan de minister ook toezeggen dat er genoeg aandacht is voor de positieve effecten van internationalisering, de bijdrage van de wetenschap, onze persoonlijke ontplooiing en de contacten met de rest van de wereld, ver weg of juist net over de grens? Vanuit Zeeland, Friesland, Limburg krijg ik ook vaak de vraag wat de gevolgen daarvan zijn”, zei hij.
In haar eigen inbreng bleek Hertzberger, net als haar fractievoorzitter Pieter Omtzigt, vurig tegen meer internationalisering te zijn. Volgens NSC is geld een belangrijke drijfveer voor de internationalisering doordat universiteiten worden beloond als ze meer studenten aantrekken. Dit zorgt ervoor dat er maar weinig aandacht is voor Nederlandse vraagstukken in de collegebanken, aldus Hertzberger. “Met een belangrijk aandeel internationale studenten gaat het niet meer over Nederlandse onderwerpen, want buitenlandse studenten kunnen geen gemeenteraadsvergadering volgen, geen beleidsstuk lezen, geen Nederlandse burgers interviewen en de media niet volgen. Niet alleen de opleiding maar ook de inhoud is veel internationaler georiënteerd.”
Engels is een statussymbool
Bovendien leidt de verengelsing voor afstand tussen de universiteit en de samenleving, zo waarschuwde Hertzberger, die zelf microbioloog is. “De gevolgen zijn reëel, bijvoorbeeld voor de maatschappelijke binding, de herkenbaarheid en de toegankelijkheid van de universiteit als instituut. De taal creëert ook afstand, want voor sommige mensen is Engels een statussymbool en voor anderen is het een barrière. Wanneer men zich bij wetenschapscommunicatie weer eens afvraagt hoe wij wetenschappen in hemelsnaam dichter bij de mensen kunnen brengen, ligt hierin misschien een antwoord.”
Het nieuwe NSC-Kamerlid sloot af met een waarschuwing. “Het Nederlands is in hoog tempo een randverschijnsel aan het worden in de academie. Die internationalisering is compleet uit de hand gelopen en er is echt dringend balans nodig.”
In de Eerste Kamer liet BBB-senator Frans van Knapen onlangs optekenen groot voorstander van Engelstalig onderwijs te zijn. Zijn partijgenoot in de Tweede Kamer, Claudia van Zanten, vindt echter dat het wel wat minder kan met de internationalisering, bleek in het debat. De BBB benadrukte dat het belangrijk is om de toegankelijkheid van het Nederlandse onderwijs voor Nederlandse studenten te waarborgen. Om dit te realiseren, is het in de ogen van de BBB noodzakelijk om de instroom van studenten uit het buitenland te beperken. De partij ziet dit als een belangrijk aspect van goed migratiebeleid.
Donderdag is het vervolg van het debat, waarbij het kabinet zal reageren op de inbreng vanuit de Kamer. De minister zal dan ook stilstaan bij de vragen die gesteld zijn over wetenschapsbeleid. Een opsteker voor zowel de minister als wetenschapsfinancier NWO en koepelorganisatie UNL is dat ook NSC voorstander is van Erkennen en Waarderen. Tijdens dat debat moet ook duidelijk worden wat de minister vindt van het voorstel van GroenLinks-PvdA’er Luc Stultiens om een Chief Scientific Advisor aan te stellen als brug tussen wetenschap en beleid. Tevens zal de minister dan moeten reageren op de grote zorgen van de ChristenUnie, SGP, BBB, en PVV over antisemitisme en bedreigingen aan het adres van Joodse studenten.
