Wederom vertraging Wet internationalisering in balans
De minister streeft ernaar de veelbesproken wet ‘Internationalisering in balans’ per 1 september 2024 in werking te laten treden. Dat lijkt echter steeds onwaarschijnlijker te worden. Het afwachten van een advies van de Onderwijsraad, een door de minister bedachte tussenstap, zorgt voor extra vertraging. Daarmee lijken hogescholen en universiteiten nog wat respijt te krijgen om zich voor te bereiden op deze nieuwe wet. Het is alleen de vraag of de Kamer zoveel geduld heeft.
Als het aan de Tweede Kamer lag, was het wetsvoorstel al voor 31 december 2023 naar de Kamer gestuurd. Dit verzoek werd gedaan tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in september vorig jaar. Zowel de VVD als de NSC, met stevige steun van de Kamer, drongen aan op het versnellen van maatregelen om migratie, waaronder studiemigratie, in te perken. Het NSC van Pieter Omtzigt trekt al sinds januari vorig jaar ten strijde tegen de, naar hun mening, buitensporig hoge instroom van internationale studenten en de daarmee gepaard gaande verengelsing van het hoger onderwijs.
Meer tijd nodig
In december gaf de minister aan dat hij meer tijd nodig heeft voor de Wet internationalisering in balans. Tijdens de consultatie afgelopen zomer ontving het wetsvoorstel een opvallend hoog aantal reacties. Waar normaal slechts vijf of zes reacties binnenkomen, waren het er ditmaal meer dan 220, voornamelijk afkomstig van universiteiten en in mindere mate van hogescholen.
Het veld bracht tal van bezwaren naar voren, waaronder de kritiek dat de wet een ernstige inbreuk vormt op de autonomie van universiteiten en hogescholen. UNL uitte zich sterk tegen de wet en noemde de overheid ‘onbetrouwbaar’. Bovendien, zo stelde de koepel van universiteiten, zou de wet de aantrekkelijkheid van Nederland als kennisland ernstig schaden. Een ander punt van zorg betreft de termijn waarop de maatregelen van kracht moeten worden. Dat zou universiteiten onvoldoende tijd geven om de transitie te maken.
Vertraging zoveel mogelijk voorkomen
Medio december bracht de minister de Kamer op de hoogte van zijn verzoek aan de Onderwijsraad voor een advies. “Ik acht het onafhankelijke advies van het hoogste adviesorgaan voor de regering op het gebied van onderwijs van groot belang voor een zorgvuldig wetgevingsproces, gelet ook op de impact van de maatregelen op het onderwijsveld en op de maatschappij”, zei hij daarbij.
Word abonnee!
Alleen met uw bijdrage kan ScienceGuide bestaan. Word abonnee voor slechts €85 per jaar (incl. 9% BTW), ontvang 50 keer per jaar de nieuwsbrief en draag bij aan een onafhankelijk platform voor het hoger onderwijs.
Abonneer u hier
Dit verzoek aan de Onderwijsraad betekende dat het niet meer mogelijk zou zijn om het wetsvoorstel in 2023 naar de Kamer te sturen. “Hierbij heb ik het adviesorgaan gevraagd om dit advies uiterlijk 15 januari af te ronden, om vertraging in het wetstraject zoveel mogelijk te voorkomen. Na ontvangst en weging van het advies, beoog ik het wetsvoorstel op zo kort mogelijke termijn aanhangig te maken bij de Afdeling advisering van de Raad van State”, aldus Dijkgraaf.
Het is alleen een ander schema dan de minister voor ogen had
De woordvoerder van de Onderwijsraad laat desgevraagd aan ScienceGuide weten dat de deadline van 15 januari nooit een optie is geweest. “Dat had de minister graag gewild, maar dat was niet heel realistisch. Het vergt voor de Raad natuurlijk ook tijd om te komen tot zo’n advies. Dus het wordt waarschijnlijk begin februari. Er is wel over de planning gesproken met de minister, maar die heeft er toch voor gekozen om in een openbare brief te spreken over 15 januari, terwijl dat voor ons als Onderwijsraad geen realistische datum is.”
Het advies dat de Raad zal geven, is een wetsgevingsadvies, zo legde de woordvoerder uit. “De Raad kijkt naar zo’n wetsvoorstel om te beoordelen wat voor beleid er al is, hoe doelmatig zo’n wetsvoorstel is. Dat soort vragen komen daarbij aan de orde.” Het duurt even om dan tot consensus te komen. “We hebben een raad met veel leden, en we moeten allemaal op één lijn komen om zo’n advies te kunnen geven. Dat vergt veel doordenking en bespreking, en dat kost tijd. Wat ons betreft is er geen sprake van vertraging; we zitten precies op schema, alleen is het een ander schema dan de minister voor ogen had.”
Nieuwe coalitie behoeden voor hele domme fouten
Ondertussen zitten politieke partijen niet stil. D66 komt vandaag met een eigen plan dat ruimte wil laten voor Engelstalig onderwijs. D66-onderwijswoordvoerder Jan Paternotte uitte onlangs op BNR zijn zorgen over de huidige onderhandelingen over een regeerakkoord. “Dit plan heb ik vooral gemaakt omdat ik de partijen die nu aan tafel zitten voor een nieuwe coalitie wil behoeden voor heel domme fouten. Bijvoorbeeld het plan om zoveel mogelijk Engelstalige bacheloropleidingen helemaal te verbieden. We zijn in Nederland een land dat trots mag zijn op het feit dat zoveel topwetenschappers en -docenten hier naartoe willen komen om college te geven en onderzoek te doen. Die zouden natuurlijk allemaal vertrekken als ze dat ineens allemaal in het Nederlands moeten doen.”
Deze week verscheen overigens een advies van de staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 waarin wordt aangedrongen op afspraken die de hoge instroom van internationale studenten beheersen en hun blijfkans in Nederland te vergroten. Uit een onderzoek blijkt dat bijna driekwart van de arbeidsmigranten en meer dan tachtig procent van de studiemigranten Nederland na tien jaar hebben verlaten. Volgens de staatscommissie levert studiemigratie economisch minder op dan arbeidsmigratie.
Het advies benadrukt dat veel internationale studenten Nederland relatief snel na hun afstuderen verlaten. Daarom is het volgens de commissie zinvol om gericht beleid te ontwikkelen voor het behoud van afgestudeerden in vakgebieden met een hoge arbeidsmarktvraag.
