Europese Verkiezingen: aanstaande coalitiepartijen eensgezind over studiemigratie
Hoewel het aan de formatietafel maar moeilijk wil vlotten, zijn de VVD, BBB, PVV en NSC het richting de Europese Verkiezingen over in elk geval één kwestie eens: er moet iets worden gedaan aan studiemigratie. De PVV gaat niet verder dan een brede diagnose: ons onderwijs- en zorgstelsel kan de continue instroom van extra vreemdelingen niet meer aan”. De andere formerende partijen willen in Europa de regels voor het recht op studiefinanciering aanpassen. Ook moet het ‘stapelen’ van financiële regelingen uit verschillende landen voor studenten onmogelijk worden.
Onderwijs en onderzoek krijgen overigens geringe aandacht in de verkiezingsprogramma’s van Nederlandse partijen voor de Europese Verkiezingen. Zo noemen de PVV, VVD, SP en JA21 ‘onderwijs’ maar één keer.
Aanpassen EU-regels voor ‘migrerend werknemerschap’
Volgens de BBB is de balans tussen inkomende en uitgaande studentmobiliteit momenteel ‘niet optimaal’. De partij vindt het daarom nodig “om het recht op studiefinanciering voor niet Nederlandse studenten te beperken (dit recht ontstaat nu al bij 8 uur werk).” NSC wil daarom de EU-regels aanpassen. Ook de VVD wil dat buitenlandse studenten minder snel als ‘migrerend werknemer’ worden aangemerkt. Met een beroep op dat criterium in het Unierecht zag het huidige kabinet zich al genoodzaakt tot het verlagen van de urennorm waarmee buitenlandse studenten recht krijgen op de basisbeurs.
NSC schrijft daarnaast dat het niet zo mag zijn “dat studenten uit andere Europese landen relatief goedkoop onderwijs in Nederland kunnen volgen, met aanvullende rechten op huursubsidie of uitkeringen die voor Nederlandse studenten niet toegankelijk zijn.” De VVD wil dat lidstaten gegevensuitwisseling mogelijk maken om zulke ‘dubbele financiering’ te voorkomen.
Verantwoordelijkheid deels bij instellingen
Door D66 wordt eerst gewezen op de voordelen van internationalisering van het hoger onderwijs. Ook die partij zegt echter “dat sommige landen zo populair zijn om te studeren dat de druk op het onderwijsstelsel of basisvoorzieningen te hoog wordt”. Binnen het zogenoemde European Learning Mobility Framework van de Europese Commissie wil D66 werken aan “strategische en gebalanceerde studentenstromen binnen de Europese Economische ruimte”.
De ChristenUnie vindt eveneens dat de werving van buitenlandse studenten in verhouding moet staan tot de draagkracht van het onderwijssysteem, maar wil de verantwoordelijkheid deels bij hoger-onderwijsinstellingen zelf leggen. JA21 pleit voor een numerus fixus die ook buitenlandse studenten van binnen de EU geldt. Dat is onder de huidige wetgeving niet mogelijk; zij hebben dezelfde rechten als Nederlandse studenten.
Erasmus+-programma uitbreiden naar mbo
Zo waakzaam als partijen zijn jegens buitenlandse studenten die hun gehele studie in Nederland doen, zo positief zijn ze over het uitwisselingsprogramma Erasmus+. “Het is heel goed om een semester of een studiejaar in een ander EU-land door te brengen”, vindt NSC. De VVD wil vooral uitgaande mobiliteit binnen het huidige Erasmus+-programma bevorderen
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
GroenLinks-PvdA, D66, VOLT en het CDA willen het Erasmus+-programma daarnaast uitbreiden naar onder meer het mbo, schrijven ze in hun programma’s voor de Europese Verkiezingen. “We onderzoeken of Erasmus+ voor mbo’ers op een andere manier ingericht kan worden met meer budget, zodat het aantrekkelijker wordt om deel te nemen. Het is belangrijk dat we de informatievoorziening verbeteren en aanmeldprocedures versimpelen”, aldus GroenLinks-PvdA.
Ook D66 wil het gebruik van Erasmus+ “vooral onder mbo-studenten” aanmoedigen. Daarnaast moet de beurs beschikbaar worden voor docenten, onderzoekers en promovendi, aldus D66. Volgens die partij zouden “alle promovendi in Europa gebruik moeten kunnen van het Erasmusprogramma om een deel van hun onderzoek aan een andere instelling uit te voeren.”
Horizon-programma: voor groen, of té groen?
Europese onderzoeksfinanciering vanuit het Horizon Europe-programma mag van NSC worden uitgebreid om de industrie te steunen in de klimaattransitie – maar “Nederland moet daar dan wel gebruik van gaan maken”, aldus de partij van Pieter Omtzigt. VOLT wil het budget van Horizon Europe zelfs “verdrievoudigen tot 300 miljard euro en de toegang tot financiering voor startende en kleinere bedrijven te vereenvoudigen”, schrijft de partij richting de Europese Verkiezingen. Dat moet “de topkwaliteit van EU-onderzoek bevorderen.”
Het Horizon Europe-fonds richt zich nu te veel verduurzamingsdoelen, vindt de BBB. De partij pleit voor “bredere onderzoeks- en ontwikkelingsfondsen waar een groter deel van ondernemingen van kan profiteren.” Daarnaast moet volgens BBB blijvend worden geïnvesteerd in fundamenteel onderzoek “als basis voor technieken van de toekomst.” De VVD wil op haar beurt dat het verantwoord gebruik van kunstmatige intelligentie een belangrijk onderdeel blijft uitmaken van Europese innovatieprogramma’s. Dat moet “Europese tech-start-ups en -scale-ups te ondersteunen in hun ontwikkeling.”
D66 kijkt alvast vooruit en pleit voor een ‘ambitieus Europees onderzoeksprogramma’ als opvolger van Horizon Europe. Dat moet Europa koploper maken in “de ontwikkeling van eerlijke, rechtvaardige en duurzame technologie, waaronder kunstmatige intelligentie.” De partij pleit ook voor het vasthouden aan de inzet dat “in iedere lidstaat 3 procent van het bruto binnenlandsproduct wordt geïnvesteerd in onderzoek en innovatie, conform de doelstellingen uit de Lissabon Strategie.”
Energietransitie vergt investeringen in beroepsonderwijs
Met het oog op de energietransitie moet worden geïnvesteerd in het beroepsonderwijs, zeggen GroenLinks-PvdA, D66 en de ChristenUnie. “Opleidingen moeten verbreed worden op het gebied van chemie, werktuigbouw en elektrotechniek, zodat technische vakmensen makkelijker over de grenzen van hun oude werkgebied kunnen kijken en innovatieve oplossingen bedenken die de energietransitie hard nodig heeft”, aldus GroenLinks-PvdA. D66 wil met name investeren in opleidingen voor tekortsectoren, en de ChristenUnie vraagt speciale aandacht voor het mbo. “De groene en digitale transitie waar we in zitten, creëert in heel Europa vraag naar specifieke vaardigheden waar juist mbo-opleidingen in kunnen voorzien”, benadrukt de CU.
De onderlinge erkenning van diploma’s en certificaten binnen de EU moet daarnaast verder worden bevorderd, zeggen deze drie partijen. GroenLinks-PvdA wil specifieke afspraken “om ook middelbare beroepsopleidingen en -diploma’s op elkaar af te stemmen.” Volgens de CU kan “het verdrag tussen de Benelux en de Baltische staten op dit gebied als voorbeeld dienen voor de rest van Europa”.
NSC pleit voor het stimuleren van de taalvaardigheid in Duits en Frans bij het beroepsonderwijs in grensregio’s.
Academische vrijheid en kennisveiligheid
De academische vrijheid, een thema dat in andere Europese landen zoals Duitsland sterk leeft, krijgt slechts in twee verkiezingsprogramma’s aandacht. D66 “steunt het voorstel in het Europees Parlement voor een jaarlijks monitoringsrapport op het gebied van academische vrijheid”. GroenLinks-PvdA constateert dat de academische vrijheid ‘steeds sterker’ onder druk staat in landen zoals Hongarije en pleit voor het korten van Europese onderzoeks- en onderwijssubsidies voor lidstaten waar de onafhankelijkheid van onderwijsinstellingen in het geding komt.
De academische vrijheid in slechts drie Europese landen slechter dan in Nederland, blijkt uit de jongste monitor van het Europees Parlement.
Kennisveiligheid, een thema dat de Nederlandse politiek wel veel bezighoudt, komt niettemin in slechts één verkiezingsprogramma terug. De VVD pleit, gezien de vrije uitwisseling van kennis binnen de EU, voor het harmoniseren van het screeningsproces voor wetenschappers op Europees niveau. De partij wil “onderzoekers die loyaal zijn aan onvrije landen weren uit gevoelige kennisgebieden. Het is noodzakelijk dergelijke wetenschappers grondig te screenen, waardoor we onder andere voorkomen dat landen zoals China of Rusland militair toepasbare kennis opdoen in Nederland.”
Open Science in 2029, proefdiervrij in 2030
In 2029 moet Open Science de norm worden in Europa – mits de nationale veiligheid niet in het geding komt, schrijft D66. De partij wil dat wetenschappelijk onderzoek vrij toegankelijk is voor iedereen, “zonder betaalmuren van wetenschappelijke tijdschriften.” Ook de Partij voor de Dieren wil dat resultaten van wetenschappelijk onderzoek openbaar worden en toegankelijk zijn voor iedereen. De PvdD wil daarnaast de invloed van grote bedrijven op de inhoud van onderwijs en wetenschappelijk onderzoek verminderen. “De EU zorgt voor onafhankelijke universiteiten: onderzoek wordt niet betaald door bedrijven”, schrijft de partij in het programma voor de Europese Verkiezingen.
In 2030 moeten binnen de EU geen dierproeven meer plaatsvinden, wil de Partij voor de Dieren. Zolang dat nog wel mag, pleit de partij voor strengere regels en extra geld voor proefdiervrij onderzoek. Daarnaast wil de PvdD dat Europese onderzoekers en bedrijven wordt verboden om buiten Europa dierproeven te laten doen die in de EU verboden zijn.
Ook de VVD pleit voor een vermindering van het gebruik van dierproeven.
