“Meest disruptieve staking aller tijden” als kabinet bezuinigingen niet intrekt
De alternatieve opening van het academisch jaar is een traditie aan het worden, opende Willemien Sanders, een van de twee dagvoorzitters. Toch verschilde de huidige versie iets van eerdere gangen: universiteitsbestuurders, in voorgaande edities vaak mikpunt van de actie, stonden er ditmaal bij. Niet alleen UNL-voorzitter Caspar van den Berg was aanwezig, ook bestuurders van de VU, de UvA en de UU lieten zich zien tijdens de bijeenkomst tegen de bezuinigingen.
We laten ons niet opsluiten achter de dijken
“We zijn hier met het hele onderwijsveld bij elkaar”, zag ook Tamar van Gelder, voorzitter van de Algemene Onderwijsbond (AOb). “Dat is best uniek, en het is ook echt nodig.” Over de aangekondigde bezuinigingen is niet overlegd met de sector, wat het onbehoorlijk bestuur maakt, en de overheid wil terugkomen op eerdere afspraken, wat contractbreuk is, betoogde Van Gelder. “En we willen een betrouwbare overheid”, herhaalde ze één van de speerpunten van NSC, de partij namens wie minister Eppo Bruins de bezuinigingen moet gaan doorvoeren.
Met de waarschuwing dat het hoger onderwijs zich niet zal laten opsluiten achter de Nederlandse dijken, kondigde de AOb een “hete herfst” aan. Die opsluiting verwees naar de gewraakte Wet Internationalisering in Balans, waarover ook Promovendi Netwerk Nederland (PNN), PostdocNL en APnet geen goed woord over hadden. Meer dan de helft van de aangestelde promovendi in Nederland is afkomstig uit het buitenland, benadrukte Antonio Pinilla Torres namens PNN. “Zonder internationals is er geen wetenschap en geen academie.”
Bezuinigingen treffen groepen die al kwetsbaar zijn
Bij de postdocs is zelfs twee derde afkomstig uit het buitenland, en op sommige instellingen wel tachtig procent, vertelden Vera Kemp en Marlen Lauffer namens PostdocNL. De bezuinigingen zullen de onzekere en kwetsbare positie van postdocs verder verergeren, betoogden zij. “We hebben tijdelijke contracten, moeten werken onder hoge druk, en hebben management- en onderwijstaken die vaak niet eens worden erkend door leidinggevenden. Als wij echter moeten vertrekken, gaat dat er allemaal aan.”
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Ook UD’ers verwachten zwaar weer, bleek uit de bijdrage van APnet-vertegenwoordiger Verena Seibel – die dat overigens, zoals de coalitiepartijen graag zullen zien, in vlekkeloos Nederlands deed. Door het schrappen van meer dan duizend banen zullen er minder docenten overblijven, terwijl de studentenaantallen stijgen. “Dit zal ons, beginnende onderzoekers, dwingen om nog meer onderwijsverplichtingen op ons te nemen. Dat is onmogelijk in een veertigurige werkweek.”
Bezuinigingen op een blokkentoren
Nederlandse academici en universiteitsbestuurders moeten zich achter hun internationale collega’s in Nederland scharen, zei Leonie de Jonge namens De Jonge Akademie. Namens de bestuurders verklaarde UNL-voorzitter en VVD-senator Caspar van den Berg zich alvast strijdbaar. “Het kabinet is voornemens om ongekend te bezuinigen op het hoger onderwijs en daarmee de toekomst van jongeren op het spel te zetten, en Nederland tot stilstand te brengen”, concludeerde hij.
De Groningse hoogleraar liet een blokkentoren zien om te illustreren dat het Nederlandse hoger onderwijs op allerlei bouwstenen steunt, en hoe kwetsbaar het systeem is als sommige bouwstenen verdwijnen. Inderdaad: nadat hij twee blokken verwijderde (‘vaste contracten’ en ‘kansen voor jong talent’), zag het publiek de toren eerst wankelen en daarna vallen. “Ik wilde er nog meer uit halen”, gaf Van den Berg toe, “maar je ziet hoe kwetsbaar ons systeem is.”
Door de bezuinigingsplannen van dit kabinet staan zo’n vijfduizend banen op het spel. “En als iets bij universiteiten wordt afgebroken, kost het heel veel tijd om dat weer op te bouwen”, aldus de UNL-voorzitter. “Dit kabinet zet het allemaal op het spel: het bedreigt de toekomst van onze jongeren, de veerkracht van ons land, en de toekomst van onze economie. Ik maak mij grote zorgen.”
Problematische relatie radicaal-rechts met universiteiten
Het feit dat Van den Berg ook VVD-senator is, maakt zijn positie merkwaardig: als Eerste Kamerlid zal hij moeten stemmen over de plannen waarmee zijn partijgenoten in de Tweede Kamer hebben ingestemd, maar die hij nu uit hoofde van zijn UNL-voorzitterschap publiekelijk hekelt.
WOinActie-voorman Rens Bod herinnerde de aanwezigen eraan dat er een radicaal-rechtse regering zit die, net als regeringen in Italië en Hongarije, een problematische relatie heeft met universiteiten. “Laten we gezamenlijk dwars gaan liggen voor deze absurde bezuinigingen. Laten we samen optrekken – ook met bestuurders.”
Schotse academie kreeg bezuinigingen van tafel
Schotland biedt een goed voorbeeld, schetste Bod. Daar werden bezuinigingen door de overheid beantwoord met de aankondiging van een gezamenlijke staking door academici, bestuurders en studenten. De laatste twee weken van het studiejaar zouden universiteiten hun deuren sluiten, wat effectief betekende dat niemand kon afstuderen. “Je kunt denken: ‘wat een extreme staking’, maar de toen aangekondigde bezuinigingen zouden nog veel schadelijker zijn”, aldus Bod.
Naarmate het eind van het studiejaar in zicht kwam, nam de spanning toe, maar te elfder ure besloot de Schotse regering haar bezuinigingen in te trekken. “Het plannen van een disruptieve staking helpt”, hield Bod als eerste les voor. “Ten tweede is samenwerking tussen studenten, medewerkers en bestuurders essentieel.”
Blijkt op Prinsjesdag dat het kabinet de bezuinigingen op het hoger onderwijs en de wetenschap niet van tafel heeft gehaald, dan kan het “de meest disruptieve staking aller tijden” verwachten, kondigde Bod aan. “Laten we echt hopen dat het niet nodig is, maar laat ook duidelijk zijn dat niets ons zal tegenhouden. Als deze radicaal-rechtse regering de bezuinigingen niet terugdraait, zullen we gaan staken op het meest precaire moment met het maximale effect.”
Dames en heren, het is een schande
Niet alleen de WIB en de bezuinigingen op het Fonds Onderzoek en Wetenschap werden specifiek op de korrel genomen, ook de langstudeerboete kreeg ervanlangs. Mede namens het ISO schetste LSVb-bestuurder Abdelkader Karbache dat deze maatregel vooral de studenten treft die het hardst hulp nodig hebben. “Geen wonder dat de langstudeerboete in geen van de partijprogramma’s stond, want het is gewoon te belachelijk om op te schrijven”, betoogde hij.
Bij Maurice Limmen, als voorzitter van de Vereniging Hogescholen de enige hbo’er die sprak, kwam zijn verleden als vakbondsman boven toen het over de langstudeerboete ging. Als de misschien wel vurigste spreker van de ochtend fulmineerde hij tegen de maatregel die nu al de keuzes van studenten beïnvloedt. Zo sprak hij afgelopen juli enkele potentiële studenten die het wegens de langstudeerboete niet aandurfden om voor een vierjarige bacheloropleiding te kiezen.
“En waarom? Dat vloog me verschrikkelijk aan: ‘Omdat wij in onze familie de eerste zijn die gaan studeren’, zeiden ze. Dat, dames en heren, is een schande. Het is een schande. Daarom zeiden wij eergisteren tegen Den Haag: stop met die langstudeerboete. En gisteren zeiden we: stop zo snél mogelijk met die langstudeerboete, want de schade doet zich al voor. Nou, vandaag zeggen we met z’n allen: STOP NU.”
