PVV-minister: schade door bezuinigingen op hoger onderwijs en wetenschap nog ongewis
In antwoord op Kamervragen erkent EZK-minister Beljaarts dat bezuinigingen op R&D en innovatie de kennispositie en het concurrentievermogen ongunstig zouden kunnen beïnvloeden. Dit laat hij weten na afloop van een overleg van Europese ministers bij een informele raad voor het concurrentievermogen van de EU, die begin juli plaatsvond.
D66 vroeg de minister namelijk of hij kon ingaan op de mate waarin andere lidstaten investeren in onderwijs, innovatie en wetenschap, en hoe dit zich verhoudt tot de Nederlandse investeringen. Ook werd hem gevraagd naar het effect van de bezuinigingen van kabinet Schoof I op de Lissabondoelstelling (in 2030 drie procent van het bbp investeren in onderzoek en ontwikkeling), en wat deze bezuinigingen betekenen voor onze internationale positie met betrekking tot investeringen in R&D.
De toekomst zal uitwijzen wat de effecten zijn
In 2022 spendeerde Nederland 2,3 procent van het bbp aan onderzoek en ontwikkeling.Daarmee loopt ons land nog flink achter op de Lissabondoelstelling, schrijft de PVV-minister. Om dit doel te halen, zullen bedrijven meer moeten investeren in R&D, aldus Beljaarts. “Het is nog niet duidelijk wat de bezuinigingen op onderwijs, innovatie en wetenschap voor invloed hebben op de totale R&D-uitgaven, waaronder ook de investeringen van bedrijven. Dit hangt ook af van andere factoren. We zullen in de toekomst moeten zien of deze bezuinigingen onze internationale positie beïnvloeden.”
Op de vraag hoe andere EU-lidstaten hebben gereageerd op de Nederlandse bezuinigingen, zegt Beljaarts geen duidelijkheid te kunnen geven.
Deelt minister zorgen van NWO?
De fractie van Volt wilde weten of de minister van Economische Zaken de zorgen deelt van organisaties zoals NWO, die stellen dat de aangekondigde bezuinigingen op het Nationaal Groeifonds en het Fonds Onderzoek en Wetenschap de kennispositie van Nederland schaden. Beljaarts herhaalt daar, zij het in net iets andere woorden, zijn boodschap aan D66: “Ik onderken dat bezuinigingen op R&D en innovatie de kennispositie en het concurrentievermogen ongunstig zouden kunnen beïnvloeden.”
Op dit moment is zelfs nog onduidelijk hoeveel er precies bezuinigd zal worden op kennis en innovatie. “Het is nog niet mogelijk om een geactualiseerd budgettair beeld te geven van de Rijksmiddelen voor R&D en innovatie”, noemt de minister dat.
Actueel beeld pas in voorjaar 2025 beschikbaar
Bij de meest actuele berekeningen van het Nederlandse bbp-aandeel van investeringen in kennis en innovatie is namelijk nog geen rekening gehouden met de bezuinigingen op het Nationaal Groeifonds, het Fonds Onderzoek en Wetenschap en de Sectorplannen voor hoger onderwijs en wetenschap die in het hoofdlijnenakkoord van het kabinet zijn aangekondigd. “Een actueel overzicht van de Rijksmiddelen voor R&D en innovatie zal naar verwachting pas in het voorjaar van 2025 beschikbaar zijn, op basis van de ontwerpbegrotingen voor dat jaar”, aldus Beljaarts.
Volgens de minister laten recente cijfers van het Rathenau Instituut wel zien dat de rijksmiddelen voor R&D en innovatie teruglopen van 1,26 procent van het bbp in 2024 naar 1,08 procent in 2028 – waarbij de bezuinigingen op de wetenschap dus nog niet zijn meegenomen. Deze bbp-investeringen staan wel los van de investeringen die bedrijven doen, maar gezien de dalende rijksbijdrage zal het bedrijfsleven meer moeten investeren om aan de Lissabondoelstelling te voldoen.
Minister relativeert bezuinigingen in licht van bbp
In het licht van het Nederlandse bbp is de bezuiniging op het Fonds Onderzoek en Wetenschap eigenlijk heel beperkt, stelt de EZK-minister. “Het Fonds Onderzoek en Wetenschap heeft een budget van in totaal € 5 miljard over een periode van 10 jaar, wat neerkomt op ongeveer 0,04 procent van het bbp gemiddeld per jaar. De beoogde bezuiniging hierop in het hoofdlijnenakkoord is € 1,1 miljard in totaliteit, verdeeld over een periode van 7 jaar, neerkomend op ongeveer 0,02 procent van het bbp per jaar.”
