Zeeuwse studenten bezorgd over ‘onzichtbare’ rol van Universiteit Utrecht bij reorganisatie UCR 

Vorige week werd bekend dat een kwart van het personeel van het University College Roosevelt wordt ontslagen. Dat moet het university college, dat vorig jaar het twintigjarig bestaan vierde, toekomstbestendig maken. De instelling hoopt met de ontslagen van 21 personeelsleden á 14,5 fte weer een aantrekkelijker onderwijsprogramma te kunnen vormgeven om zo meer studenten te kunnen aantrekken en financieel gezond te worden. 

Zowel in het Zeeuwse provinciebestuur als in de gemeenteraad van Middelburg is men niet blij met de gang van zaken bij University College Roosevelt. In het bijzonder zijn er zorgen over het lang uitblijven van benodigde hervormingen, en in het verlengde ook over de onduidelijke rol die de Universiteit Utrecht speelt. 

Hoe kan het dat er de afgelopen twintig jaar niks is veranderd? 

De VVD in het Zeeuwse provinciebestuur vindt dat men de boel bij UCR twintig jaar heeft laten versloffen, zo werd afgelopen vrijdag duidelijk bij een vergadering met de Gedeputeerde Harry van der Maas (SGP), die verantwoordelijk is voor het onderwijs in de provincie Zeeland. “Wat ook verwonderd heeft, is dat er in de media stond dat er twintig jaar lang eigenlijk niks veranderd is”, aldus Marianne Reinders-Stijnman van de VVD. “Hoe kan zoiets gebeuren, dat twintig jaar lang de onderwijsvernieuwing niet in gang is gezet? Want er zijn heel veel ontwikkelingen die natuurlijk al wel een tijdje spelen.”  

Ook de PVV ziet dat er veel verwezen wordt naar externe factoren zoals onderwijsbezuinigingen en aangekondigd beleid, “maar in de ondertoon denk ik toch ook wel een beetje dat het met het beleid van UCR zelf te maken heeft”, aldus een Zeeuws Statenlid. 

Deze reorganisatie zegt ook wel iets hoe UCR gefunctioneerd heeft 

Gedeputeerde Harry van der Maas moest dat inderdaad erkennen. “Is er voldoende veranderd? Ik vind het lastig om die vraag vanuit mijn positie te beantwoorden. Misschien mag ik er dit op zeggen: de ingreep die nu genomen wordt, die is fors. Die is echt enorm. Dat zegt misschien ook wel iets hoe het twintig jaar gefunctioneerd heeft”, gaf hij aan. “Dus met andere woorden: als het meer geleidelijk gegaan was, was misschien de ingreep nu kleiner geweest. Het is nu echter even zoals het is.” 

Op extra geld vanuit de provincie hoeft het UCR niet te rekenen. Er is de afgelopen jaren al heel veel geld geïnvesteerd in UCR, zei Van der Maas. “Wij hebben er behoorlijk wat geld ingestopt in het verleden en hebben behoorlijk ons steentje bijgedragen. Ik denk niet dat de provincie op dit moment de partner is die nu bij gaat bijspringen met veel financiën. Dat is wat mij betreft op dit moment niet aan de orde.” 

Zorgen over rol Universiteit Utrecht als ‘onzichtbare opdrachtgever’ 

Niet alleen op provincieniveau, ook in de Zeeuwse hoofdstad Middelburg zijn er zorgen over de ontwikkelingen bij UCR. Vorige week was een zichtbaar aangeslagen student uit de medezeggenschap uitgenodigd bij het inspreekuur van de gemeenteraad van Middelburg. Daar werd scherpe kritiek geuit op de rol van de Universiteit Utrecht, die als moederinstelling zou hebben aangestuurd op bezuinigingen maar tegelijkertijd ‘onzichtbaar’ blijft in het proces. 

Kel Schoenmakers, lid van de medezeggenschapsraad van UCR, richtte zijn pijlen direct op de Universiteit Utrecht tijdens zijn inspraak. “Tijdens vergaderingen met het College van Bestuur van UCR werd steeds gerefereerd naar Utrecht University en de Raad van Toezicht van UCR, maar deze partijen zijn onzichtbaar geweest voor de gemeenschap en de medezeggenschap.” 

Schoenmakers lichtte bij de gemeenteraadsvergadering toe dat het UCR-bestuur zich verschuilt achter opdrachten uit Utrecht. “Er is steeds gezegd dat de reorganisatie is uitgevoerd in opdracht van Utrecht University. En er zijn wel meerdere statements geweest die teruglinken aan Utrecht University op een manier waar wij eigenlijk niet echt een beeld bij hadden, omdat wij geen direct contact hebben met Utrecht University.” 

Dan moeten we naar Utrecht 

Op vragen van raadsleden verduidelijkte Schoenmakers de complexe relatie. “In vergaderingen is het wel benoemd als een soort kracht, een opdrachtgever die eigenlijk nooit contact heeft met ons. Dus wij hebben geen directe banden met Utrecht University.” 

GroenLinks-PvdA-raadslid Caroline Diepeveen verwoordde de frustratie in de raad krachtig. “Ik hoor van diverse kantendat de reorganisatie in opdracht van de Universiteit Utrecht is. Dan denk ik: dan moeten we als de sodemieter gaan praten met de Universiteit Utrecht om duidelijk te krijgen wat hun intenties zijn en wat hun verantwoordelijkheden zijn.” Ook de moederpartij van Diepeveen in Den Haag, heeft onlangs vragen gesteld aan de minister over deze reorganisatie.

“Dit statement verbaast ons, want het is onjuist.” 

Navraaag door ScienceGuide leert dat UCR een andere lezing hanteert dan de student uit de eigen medezeggenschap. De woordvoerder van UCR zegt dat het medezeggenschapslid de Gemeenteraad bezijden de waarheid heeft geïnformeerd. “De student Kel was niet correct in zijn beweringen dat de UU een niet-transparante rol heeft gespeeld, of zelfs opdracht heeft gegeven tot reorganisatie. Als lid van de Council (medezeggenschapsorgaan) heeft Kel meer inzicht gehad in het gehele proces dan andere studenten, hij zou dit dus ook moeten weten. Het verbaast ons dat dit statement door hem is gemaakt.” 

UCR laat weten dat het bestuur, in opdracht van de Raad van Toezicht, steun van de Universiteit Utrecht en uitgebreid advies van de Ondernemingsraad een reorganisatieplan heeft opgesteld. 

Medezeggenschapslid Kel Schoenmakers heeft ScienceGuide in antwoord daarop laten weten dat de rol van de UU daarmee nog steeds onduidelijk blijft. “De reorganisatie die UCR op dit moment ondergaat is in directe opdracht van de Board of Trustees (BoT), naar aanleiding van vaststellingen van BoT en de Universiteit Utrecht (UU). Aangezien UCR qua academische kwaliteit valt onder UU, is UU betrokken in het proces van de reorganisatie. De mate van deze betrokkenheid is onduidelijk.” 

UU-rector Henk Kummeling heeft de eigen medezeggenschap vorige week al laten weten dat de reorganisatie zijns inziens geen of weinig consequenties heeft voor de Universiteit Utrecht. “Veel universiteiten worden getroffen door bezuinigingen, waaronder ook University College Roosevelt, waar wij op afstand verantwoordelijkheid voor dragen. Anders dan sommigen in het verleden vreesden, is dit niet levensbedreigend voor de instelling, maar ze moeten wel bezuinigen. Dit leidt onvermijdelijk tot een reorganisatie”, zei de Utrechtse rector. 

Nauwelijks of geen impact op de UU 

Kummeling verwacht dat de reorganisatie in Middelburg “nauwelijks of zelfs helemaal niet” tot consequenties voor de UU zal leiden. “Zoals de meesten weten, heeft de Universiteit Utrecht weliswaar verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de diploma’s en de benoeming van hoogleraren, maar verder is UCR juridisch gezien een volledig zelfstandige instelling die haar eigen financiële en personeelsverantwoordelijkheden draagt.” 

Onderwijsinspectie vindt UU verantwoordelijk voor bekostigd onderwijs UCR 

De Universiteit Utrecht heeft echter een jarenlang dispuut gehad met de Onderwijsinspectie over de precieze verantwoordelijkheid van de universiteit ten aanzien van UCR. Eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de diploma’s is namelijk de kern waar een universiteit voor staat. 

Volgens eerder vrijgegeven documenten van de Inspectie van het Onderwijs draagt de Universiteit Utrecht (UU) eindverantwoordelijkheid voor het bekostigd onderwijs dat wordt verzorgd door het University College Roosevelt. “Wij vinden dat UU verantwoordelijk is voor het bekostigd onderwijs door UCR, en dat die verantwoordelijkheid zowel het bekostigd onderwijs betreft als het financieel beheer van de aan dat onderwijs verbonden bekostiging (rijksbijdragen en collegegelden), een en ander zoals in en op grond van de WHW voor universiteiten is geregeld”, schrijft de Inspectie 

Helft van het wetenschappelijk personeel was een liefdeskoppel 

Door adviesbureau Berenschot werd in 2020, toen ook zorgen bestonden over de financiën en de toekomst van UCR, al geadviseerd om UCR op te nemen in een personele unie met de UU. UCR zou een naar binnengekeerde organisatie zijn “die heel erg losstaat van de UU”, schreef Berenschot. Zo had maar liefst de helft van de academische medewerkers van UCR een liefdesrelatie met een ander lid van het wetenschappelijk personeel, wat invloed had op de dynamiek binnen het university college. 

“Bij besluiten of meningsvorming weegt vaak ook de opvatting van de partner mee, waardoor andere aspecten dan de inhoud een rol gaan spelen”, constateerde het adviesbureau. Daarnaast kan een conflict met een van de partners leiden tot spanningen met de ander. “Als er sprake is van een dispuut tussen de leiding en een van de leden van een stel, heeft dat ook invloed op de ander, en ontstaat tussen die ander en de leiding een ongemakkelijke verhouding.” 

Ook op het gebied van vertrouwelijkheid leidt dit tot ongemakkelijkheden, zag Berenschot. “Er kan, bij het vertrouwelijk delen van iets met de ene partner, een vermoeden bestaan dat dit ook met de andere partner wordt gedeeld.” Door het grote aantal stellen in een relatief kleine gemeenschap werd dit als een structureel risico gezien. Of in 2025 nog steeds de helft van het wetenschappelijk personeel uit liefdeskoppels bestaat, wil UCR niet zeggen omdat dit volgens het university college over privéaangelegenheden gaat. 

Invloed op de accreditatie van de NVAO 

Ook de NVAO is door ScienceGuide om een reactie gevraagd, aangezien het University College Roosevelt momenteel een accreditatieprocedure doorloopt. Het gaat daarbij om één accreditatiebesluit dat zowel University College Roosevelt als University College Utrecht. UCR werd in de laatste accreditatie uit 2019 nog door de NVAO getypeerd als een ‘aparte track’ binnen het University College Utrecht. Op die vragen heeft ScienceGuide nog geen antwoord gekregen. 

Overigens heeft de Onderwijsinspectie eerder vastgesteld dat een ‘track’ überhaupt een problematische term is. De term ‘track’ kan niet alleen een veelvoud aan vormen aanduiden, maar is daarenboven geen wettelijk aangrijpingspunt voor de Onderwijsinspectie om op te handhaven. Een track is ook niet beschreven in de Wet op het Hoger onderwijs.  

De NVAO is daarom ook gevraagd hoe zij aankijkt tegen de academische verantwoordelijkheid van de Universiteit Utrecht voor UCR, en in hoeverre de reorganisatie, waarbij een kwart van het personeel wordt ontslagen, gevolgen heeft voor het bijzondere keurmerk ‘Kleinschalig en Intensief Onderwijs’ van de NVAO. Dit keurmerk is bedoeld voor kleinschalige opleidingen, waarbij extra goed wordt gekeken naar een lage student-stafratio. Het keurmerk stelt instellingen namelijk in staat een hoger collegegeld te vragen en studenten te selecteren aan de poort. Ook is gevraagd of deze ontwikkelingen invloed kunnen hebben op het uiteindelijke accreditatiebesluit.  

De Universiteit Utrecht is ook om een reactie gevraagd, maar was niet bereikbaar voor commentaar.