Europa opent voorzichtig de armen voor Amerikaanse wetenschappers
“We moeten ervoor waken om te zeggen: ‘Goh, wat hebben ze het slecht daar, laten we hen nu allemaal snel terughalen’. We willen niet profiteren van de ellende die onze collega’s treft”, zei Maria Leptin, voorzitter van de European Research Council, onlangs in het Europees Parlement. Wetenschappers uit de VS “een veilige haven bieden”, daar heeft ze echter wel oren naar.
Terwijl de regering-Trump met een zware rechtervoet vol gas inrijdt op de Amerikaanse wetenschap inrijdt, moet de Europese wetenschap een houding vinden die recht doet aan de spagaat waarin ze zich bevindt, toont de uitspraak van Leptin. Enerzijds mag academische solidariteit niet zomaar worden doorschemerd door plat opportunisme, anderzijds wordt rap duidelijk dat Europa in president Trump een partner vindt die luidkeels laat merken dat niet te zullen zijn.
Hoewel Eurocommissaris Ekaterina Zaharieva onlangs nog benadrukte dat Europa en de Verenigde Staten elkaar op het gebied van wetenschap en innovatie nodig hebben in de strijd met China, blijkt op andere belangrijke dossiers reeds dat Europa zichzelf tot een stevige vuist zal moeten kneden – een waarin ook het Verenigd Koninkrijk een vinger zal willen hebben.
Europa en India zien kansen
De afstotende houding van Trump lijkt de samenwerking tussen Europa en andere landen te vergemakkelijken. Zo waren Zaharieva en enkele andere Eurocommissarissen onlangs in India om de samenwerking op het gebied van digitale technologieën, AI en duurzame energie te verdiepen. India en de EU investeren samen zo’n zestig miljoen euro in onderzoek naar vervuilde wateren, waterstof en het hergebruik van batterijen voor elektrische voertuigen.
Onlangs vertelde Jouke de Vries, bestuursvoorzitter van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), aan ScienceGuide dat er vanuit de BRICS-landen steeds meer interesse is om samen te werken met Nederlandse universiteiten. Zo ontvingen de RUG en de technische universiteiten recent een delegatie van Indiase universiteiten om te bespreken hoe de samenwerking kan verbeteren. Binnenkort gaat De Vries zelf naar India om dat gesprek voort te zetten.
Trump biedt kansen om wetenschappers aan te trekken
Ook dichter bij de Amerikaanse grens lijken bondgenoten zich makkelijker te laten vinden. Zo kwam een delegatie van Canadese universiteiten onlangs op bezoek in Hannover om met Duitse universiteiten te praten over het gezamenlijk uitvoeren van Horizon Europe-projecten. Hoewel die ontmoeting al was besproken voordat Trump werd geïnaugureerd, noemde Peter Stoicheff, bestuursvoorzitter van de University of Saskatchewan, het “een verbijsterend toepasselijke timing”.
Van Stoicheff viel ook te leren dat er voor andere landend inderdaad kansen liggen om wetenschappers aan te trekken nu Trump opnieuw president van de Verenigde Staten is. Tijdens Trumps eerste termijn haalde de University of Saskatchewan “uitstekende” Iraanse masterstudenten binnen, aldus de Canadese bestuursvoorzitter.
Overigens werd vandaag bekend dat Trump importheffingen oplegt aan producten uit China, Mexico en Canada – een gebaar dat door China en Canada alvast is beantwoord. Ook richting Europa dreigt Trump met importheffingen van vijfentwintig procent.
Speciaal paspoort voor wetenschappers
Net als ERC-voorzitter Leptin zoekt Matthias Johannsen, voorzitter van een Europees netwerk van academies zoals de KNAW, een gepaste houding. “Europa heeft de verantwoordelijkheid om de academische vrijheid hoog te houden en een waardengedreven veilige haven te bieden aan wetenschap als een wereldwijd publiek goed”, vertelde hij aan nieuwswebsite Science|Business. Tegelijkertijd moeten de Europese havenmeesters zich niet te goed doen aan de moeilijkheden waarmee collega-academici elders worden geconfronteerd, zei hij erbij.
Voorzichtig of niet, tussen de bedrijven door kijkt Europa toch alvast hoe wetenschappers uit de Verenigde Staten kunnen worden aangetrokken. Zo zou de European Innovation Council, waarvan voormalig Saxion-lector Michiel Scheffer voorzitter is, in april bespreken hoe wetenschappers uit de VS kunnen worden verwelkomd. Eurocommissaris Zaharieva onderzoekt ondertussen met haar collega Magnus Brunner, die verantwoordelijk is voor migratie, of de EU een ‘speciaal paspoort’ kan introduceren om wetenschappers uit andere landen tot een komst naar Europa te verleiden.
VS als nieuwe talentenpool
Het Duitse Max-Planck-Gesellschaft, een verzameling van meer dan tachtig onafhankelijke onderzoeksinstituten, doet minder geheimzinnig over hun intenties. Het onderzoeksnetwerk lanceerde onlangs een ambitieus initiatief om Amerikaanse topwetenschappers naar Duitsland te halen. “De VS zijn een nieuwe talentenpool voor ons”, aldus voorzitter Patrick Cramer.
