Minister: “Verengelsing ondermijnt de toegankelijkheid van universiteiten”
Jaarlijks overleggen de parlementen van Nederland en Vlaanderen over de Nederlandse Taalunie, afwisselend in Vlaanderen en Nederland. Onlangs was het de beurt aan het Nederlandse parlement om hun collega’s uit Vlaanderen te verwelkomen in de tijdelijke Eerste Kamer. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren taalbevorderingen in het primair- en voortgezet onderwijs alsook alledaagse taalkwesties zoals de verdringing van het Nederlands door het Engels in winkels en de horeca.
Uiteraard kwam ook de taalbevordering van het Nederlands in het hoger onderwijs aan de orde. Minister Dijkgraaf moest erkennen dat Vlaanderen dit beter geregeld heeft dan Nederland.
Het Engels van sportzalen tot aan de kantines
Vanuit de Kamer kwam VVD’er Judith Thielen met de vraag hoe de minister ervoor gaat zorgen dat het Nederlands een serieus onderdeel blijft van de academische gemeenschap en het hoger onderwijs. Voorkomen moet worden dat alles Engelstalig wordt, benadrukte Thielen. Volgens de VVD’er werd een aantal jaar geleden bij de TU Eindhoven voorgesteld om Nederlands van de sportzalen tot aan de kantines volledig te verbannen. Daarnaast vroeg de VVD welk percentage Engelstalige opleidingen in het hoger onderwijs acceptabel is.
Over zulke percentages staat niets in de wet, legde de minister uit, maar de huidige wet is dan ook ruim te interpreteren. “We hebben in de Nederlandse wet op het hoger onderwijs de hoofdregel dat het onderwijs in het Nederlands moet plaatsvinden – tenzij… En dat ‘tenzij’ is zo algemeen geformuleerd dat het gat nu zo groot is dat iedereen er doorheen kan zwemmen. Vandaar dat we ook die wet in voorbereiding hebben, om daar veel specifieker over te zijn”, zei Dijkgraaf.
We willen internationale studenten ook behouden
De strengere Wet internationalisering in balans is nadrukkelijk ook bedoeld om meer buitenlandse studenten in Nederland te houden na hun afstuderen. Recent spraken meerdere bedrijven en werkgeversorganisaties hun zorgen uit over de plannen om het hoger onderwijs minder vaak Engelstalig te maken.
“Eén van de redenen waarom we graag internationale studenten willen hebben, is ook om ze hier te houden. En dan is het lang niet zo dat alle werkomgevingen in het Engels zijn”, betoogde Dijkgraaf echter. De minister gebruikte het voorbeeld van een Oekraïense hbo-student die hij laatst sprak. Deze student wil gaan werken bij netbeheerder Tennet, maar kan daar niet aan de slag zonder het Nederlands te beheersen. Deze student Elektrotechniek heeft echter tijdens zijn studie niet de gelegenheid gehad om Nederlands.
Daarom wil de minister dat het Nederlands bij bepaalde opleidingen echt centraal staat. “Als het Nederlands niet centraal staat, dan willen we wel dat deze studenten hier graag blijven. Daarom willen we ook dat er nadrukkelijk meer aanbod komt vanuit de instelling om het Nederlands te leren. Dat kan vrij gemakkelijk met alle moderne digitale middelen.”
In Vlaanderen is bij wet geregeld dat vijftig procent van de masteropleidingen en achttien procent van de bacheloropleidingen Engelstalig mag zijn. Zo’n strikte regeling ziet de Nederlandse minister niet zitten. Met zijn nieuwe wet kan “op het niveau van een initiële bachelor- en masteropleiding een hoger onderwijsinstelling onder bepaalde voorwaarden anderstalige opleidingen aanbieden, dan moet er wel een equivalente Nederlandstalige opleiding zijn”, aldus Dijkgraaf.
Keuzes die je in gezamenlijkheid moet maken
Daarom heeft de D66-minister zijn hoop gevestigd op de zelfregie van instellingen, waarbij instellingen in gezamenlijkheid besluiten waar bijvoorbeeld een opleiding natuurkunde in het Engels of in het Nederlands kan worden gevolgd. Zulke keuzes moeten in gezamenlijkheid worden gemaakt, benadrukte de minister.
Deze wet en zelfregie zijn ook nodig omdat het Engels als dominante taal de toegankelijkheid onder druk zet, zeker voor studenten die van huis uit andere talen spreken dan het Engels of het Nederlands. “Als alle studies in het Engels zijn, dan zien we dat het Engels een extra barrière vormt bij gemeenschappen in Nederland waar het Nederlands niet de eerste taal of ook niet de tweede of derde taal is. Het ondermijnt absoluut de toegankelijkheid van de instelling. Want eerlijk gezegd: als je over je instelling communiceert, dan communiceer je ook aan de schoonmakers of mensen die in de kantine werken. Dat is een beetje vreemd als dat allemaal in het Engels is.”
Nederlandse studenten worstelen met Engelse woorden
Dat het Engels inderdaad een barrière is voor veel Nederlandse studenten, ontdekte de minister toen op universiteiten in het Engels in gesprek ging over zijn nieuwe wet. “Als ik over dit onderwerp in het Engels moet praten op universiteiten, dan zie je ook de Nederlandse studenten worstelen om de juiste Engelse woorden te kiezen voor ‘toegankelijkheid’ of ‘taalbeleid’.”
Volgens de minister hoeft een strenger taalbeleid niet te betekenen dat Nederland een minder aantrekkelijk innovatieland wordt. De KU Leuven bewijst volgens hem het tegendeel. “Ik denk dat wij in Nederland van Vlaanderen kunnen leren. Daar werken ze al geruime tijd met scherper taalbeleid. De Vlaamse universiteiten zijn zeer competitief. In alle rankings staat de KU Leuven boven alle Nederlandse universiteiten, dus goed, verstandig taalbeleid en een competitieve rol kunnen ook samengaan. De hele wereld komt hier graag naartoe, en dat is een prachtig iets, maar tegelijkertijd wil je ook zorgen voor je eigen taal.”
