Zitten blijven is duur

Nieuws | de redactie
15 januari 2016 | Onderwijs kan goedkoper, zo analyseert een ambtelijke IBO-werkgroep. Zitten blijven is bijvoorbeeld een ondoelmatige werkwijze die nodeloze kosten veroorzaakt. Het onderzoek ‘Effectieve leerroutes in het funderend onderwijs’ bepleit serieus werk te maken van alternatieven daarvoor.

De club die dit Interdepartementale Beleidsonderzoek (IBO) heeft uitgevoerd concludeert dat het doubleren in het voortgezet onderwijs geen blijvend resultaat heeft ten gunste van de leerresultaten en dus niet kan worden beschouwd als een effectieve interventie. Er zijn duidelijk efficiëntere leerroutes te ontwikkelen en toe te passen en zulks met behoud van kwaliteit en toegankelijkheid. Zo kunnen meer niveaudifferentiatie en maatwerk, diverse varianten van onderwijstijdverlenging – denk aan zomerscholen – bijdragen aan efficiëntere leerroutes.

Harde tussenschotten

Het is belangrijk om alternatieven voor zittenblijven te stimuleren, aldus de werkgroep. Ook pleiten de onderzoekers voor het investeren in pilots en experimenten om meer kennis en bewustzijn te vergaren over kansrijke initiatieven en te zorgen voor een stevige effectevaluatie van deze interventies.

Nederland blijkt een land met nogal wat zittenblijvers in zijn onderwijsbestel. Onze aanpak leidt daar ook toe dankzij het jaarklassensysteem en de relatief vroege selectie naar vervolgschoolsoorten met harde tussenschotten. Het rapport noteert dat in ons land bijna de helft van de leerlingen het funderend onderwijs met minimaal 1 jaar vertraging verlaat. Circa 80% van de vertraging is het gevolg van zittenblijven.

In het VO loopt ongeveer 25% van de leerlingen vertraging op. De meeste vertraging vindt plaats in het voorexamenjaar. Op de havo is het percentage zittenblijvers het hoogst. Versnellen komt in Nederland niet vaak voor: in het VO gebeurt dit bij minder dan 1% van de jongeren.

Beleidsvarianten

De IBO-werkgroep komt als altijd bij zulke rapportages met drie beleidsvarianten. Daarin komen aanbevelingen nar voren ten behoeve van grotere doeltreffendheid en doelmatigheid.

Dat zijn onder meer: 1) creëer bewustzijn over alternatieven voor zittenblijven en de hiervoor benodigde vaardigheden van docenten en verander de opvattingen over het nut van zittenblijven.

2) meer mogelijkheden voor preventie en maatwerk, en maatregelen op het terrein van bekostiging, toezicht en regelgeving.

3) aanpassingen in het stelsel, waaronder het flexibeler omgaan met het jaarklassensysteem.

Sander Dekker reageert

Het kabinet gaf een reactie op deze analyse en schreef de Kamer onder meer: “Zittenblijven is in dit perspectief in veel gevallen een onnodig ingrijpende maatregel. Zittenblijven neemt de leerachterstand van de leerling op lange termijn bovendien niet weg, leidt niet tot betere leerresultaten en is demotiverend voor leerlingen. Tegelijkertijd bestaan er zinvollere alternatieven om leerlingen met een achterstand gedurende het schooljaar te helpen. Optimale benutting van onderwijstijd betekent ook dat leerlingen die binnen dezelfde tijd meer kunnen ook daadwerkelijk uitgedaagd worden om meer te doen en te leren. Verrijking van het aanbod voor talentvolle leerlingen of versnelling van de leerroute verstevigt hun basis voor de verdere loopbaan.”

“Het eerste rapport is of wordt rond deze tijd uitgedeeld. Dit is het moment waarop leraren en schoolleiders zicht krijgen op welke leerlingen een extra steun in de rug nodig hebben en welke leerlingen misschien wat meer uitgedaagd kunnen worden. Lentescholen, zomerscholen, schakelklassen, plusklassen, eerder examen doen of examen doen op een hoger niveau: het zijn allemaal voorbeelden van manieren waarmee scholen en leraren hun leerlingen vooruit kunnen helpen. Het is wenselijk dat deze vormen van preventie en maatwerk vanzelfsprekend onderdeel worden van het handelingsrepertoire van iedere school en van iedere leraar. Want wie er pas aan het eind van het jaar achter komt dat een leerling meer tijd, aandacht of uitdaging nodig had, is eigenlijk al te laat.”  


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK