Wet leeruitkomsten: Doorgeschoten individualisering of broodnodige keuzevrijheid?
De Wet leeruitkomsten moet het mogelijk maken om verplichte vakken bij deeltijdopleidingen weg te strepen tegen reeds opgedane praktijkervaring. Dat maakt omscholing of het volgen van een opleiding op latere leeftijd efficiënter en aantrekkelijker. Zo kan bijvoorbeeld een reeds opgedane vaardigheid als docent iemand vrijstellen van een bepaalde cursus bij de universitaire lerarenopleiding. Ook voor veel opleidingen in het hbo met een substantieel praktijkonderdeel, zoals verpleegkunde of opleidingen in de techniek, kan dit verschil maken.
De VVD wil deze mogelijkheid vooral bij lerarenopleidingen breed inzetten. “Een meer flexibele inrichting van de lerarenopleiding kan het aantrekkelijker maken voor mensen om zich te laten omscholen en een bijdrage te leveren aan het tegengaan van het grote tekort aan docenten”, zo zei de VVD-woordvoerder Claire Martens tijdens de behandeling van de wet in de Tweede Kamer.
‘Wet leeruitkomsten helpt kwetsbare studenten‘
In de Kamer bleek CDA’er Harmen Krul de grootste voorstander van deze wet te zijn. “Als we één woord moeten schrappen uit het woordenboek, is het wel ‘afgestudeerd’. In een wereld die razendsnel verandert en steeds meer draait om kennis en informatie, leren we namelijk elke dag bij”, betoogde hij. Krul noemde tal van voorbeelden op: “Studenten die werk en studie combineren of die naast hun studie nog andere verantwoordelijkheden hebben, zoals een bedrijf, een gezin of het moeten bieden van mantelzorg, gaan hiervan profiteren. Gepersonaliseerd en flexibel onderwijs draagt ook voor kwetsbare studenten bij aan het vergroten van de toegankelijkheid.” Het CDA wilde dat de Wet leeruitkomsten niet alleen gaat gelden voor de deeltijdopleidingen, maar ook voor alle voltijdsopleidingen.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Krul zei dat de hogescholen schreeuwen om dit te kunnen invoeren. Sandra Beckerman van de SP vreesde echter dat de socialiserende functie van het onderwijs geweld wordt aangedaan. Deze wet maakt volgens haar de relatie tussen docent en student veel losser, kan ervoor zorgen dat de begeleiding achterwege blijft en kan de werdruk verhogen, waarschuwde Beckerman.
Logische opbouw van het curriculum
Luc Stultiens van GroenLinks-PvdA had bedenkingen bij zowel het voorstel van het CDA als de plannen van minister Dijkgraaf om de Wet leeruitkomsten ook toe te passen op bepaalde voltijdsopleidingen in tekortsectoren. “Voor veel beroepen is juist het samengestelde curriculum, met een logische opbouw en samenhang, heel belangrijk om te garanderen dat de student de stof daadwerkelijk onder de knie heeft, of het nu gaat om techniek, onderwijs of zorg. De zorg die de AOb uit, en die ik herken, is: gaat het werken met de leeruitkomsten er niet voor zorgen dat het zorgvuldige curriculum dreigt onder te sneeuwen?”, vroeg Stultiens.
Rosanne Hertzberger van NSC bleek vooral zorgen te hebben over het sociale contract tussen student, opleiding en docent. “Dit is een wet die past bij een tijdgeest die wordt getekend door custom-made, personalized, individualisering en een burger die zich niet langer naar de wereld hoeft te schikken, maar waarbij het juist steeds vaker andersom is. Dat is niet altijd een goede ontwikkeling”, betoogde zij. “Individualisering heeft ook geleid tot eenzaamheid, teloorgang van gemeenschappen en in dit geval van iets wat ook verbindend werkt: gezamenlijk dezelfde opleiding volgen in hetzelfde leerjaar en dezelfde collegezaal.”
NSC is van mening dat deze wet ertoe zal leiden dat veel studenten, aangespoord door de tekorten op de arbeidsmarkt, de klassieke opleiding links laten liggen. “Onze zorg is wel dat voor heel veel studenten die voltijdoptie in de Wet leeruitkomsten aanleiding zal zijn om inderdaad die klassieke vorming in collegezalen links te laten liggen en ervoor te kiezen om meer een leer-werktraject te gaan doen. We horen bijvoorbeeld bij de pabo dat studenten al in een heel vroeg stadium een aanbod krijgen om toch vooral alvast die praktijk in te gaan.”
Ervaring van vrijwilligerswerk
Voor veel Kamerleden was onduidelijk wat er nu precies werd verstaan onder deze wet. De minister probeerde het in zijn termijn uit te leggen aan de hand van twee voorbeelden. “Je doet een vak over projectmatig werken en je kan je eigen ervaringen inbrengen, ervaringen die je bijvoorbeeld in het vrijwilligerswerk hebt opgedaan”, legde hij uit.
De minister gebruikte ook het voorbeeld van een bankmedewerker die leraar wil worden. “Iemand die twintig jaar lang bij een bank heeft gewerkt en nu docent wil worden, die kan een aantal ervaringen op deze manier – natuurlijk wel geverifieerd – inbrengen. Die ervaringen kunnen dan weggestreept worden tegen de bestaande eisen. Dat betekent dat de opleiding voor degenen die al veel werkervaring hebben, verkort kan worden.”
Leeruitkomsten ook toepassen bij Geneeskunde
De minister wil dit voorstel ook uitbreiden naar voltijdsopleidingen met een belangrijk praktijkelement, bijvoorbeeld verpleegkunde, de lerarenopleidingen of opleidingen in de techniek. Ook voor universitaire lerarenopleidingen of bij Geneeskunde moet dit mogelijk worden.
Over een concrete manier van wegstrepen van vakken wil de minister zich echter niet uitspreken.“Dat is echt aan de opleiding zelf. In die zin ben ik ook niet echt helemaal up-to-date wat betreft hoe dat precies in z’n werk gaat. Het is niet alleen het wegstrepen, denk ik. Het is ook de manier van beoordelen. Je wil ook in de praktijk dat mensen, door praktische ervaring, kunnen laten zien dat ze aan een bepaald kwaliteitsniveau voldoen”, zei hij.
De minister voelde niet voor het voorstel van het CDA om deze regeling meteen breed in te voeren. Wel wil hij kijken hoe dit in de toekomst mogelijk kan worden. De Kamer stemde echter wel in met het voorstel van het CDA om deze wet ook van toepassing te laten zijn voor voltijdsopleidingen.
Het wetsvoorstel werd afgelopen dinsdag met een brede Kamermeerderheid aangenomen.
