Toenemende kritiek in de Kamer op selectie in het hoger onderwijs
Internationalisering en selectie domineerden het debat over de toekomst van het hoger onderwijs, zo bleek bij de bespreking van de toekomstvisie voor het hoger onderwijs in de Tweede Kamer. Die toekomstvisie zelf kwam maar zijdelings ter sprake. De links-liberale partijen zoals D66, GroenLinks-PvdA en Volt stonden stil bij de noodoproepen vanuit de regio voor meer maatwerk rondom internationalisering. NSC wees er de Kamer en de minister juist op dat nu meer dan zeventig procent van de eerstejaars bachelorstudenten aan de Universiteit Maastricht uit het buitenland komt. Dat is veel te hoog, aldus NSC-woordvoerder Rosanne Hertzberger.
PVV prijst Jouke de Vries
Veel partijen keken met bijzonder veel belangstelling naar de opvattingen van de grootste fractie in de Kamer, bijvoorbeeld met betrekking tot internationalisering. Reindert Blaauw, de PVV-woordvoerder op het gebied van onderwijs, zei blij te zijn met de plannen voor zelfregie van universiteiten. “Universiteiten van Nederland heeft een plan om het aandeel volledig Engelstalige bacheloropleidingen met bijna een derde terug te brengen. Zo wordt volgens interim-voorzitter Jouke de Vries een serieuze stap gezet in een betere balans. Wat ons betreft een stap in de goede richting”, liet Blaauw optekenen.
D66-woordvoerder Paternotte was duidelijk opgelucht door deze stellingname van de PVV. “De vorige PVV-woordvoerder, Harm Beertema, wilde alle Engelstalige bachelors afschaffen. Het feit dat hier wordt gezegd dat de PVV openstaat voor Engelstalig onderwijs als daar behoefte aan is, dan is dat een heel mooie beweging.”
In Maastricht is het doorgeslagen
Rosanne Hertzberger van NSC nam de Universiteit Maastricht als voorbeeld om aan te tonen dat de internationalisering is doorgeslagen. Daar komt meer dan zeventig procent van de eerstejaars uit het buitenland. “In dat document over de zelfregie stuurde UNL toch wel een paar opzienbarende stukken data naar de kamer. Bijvoorbeeld dat zeventig procent van de eerstejaarsinstroom in Maastricht uit het buitenland komt.” Zij wilde van VOLT-Kamerlid Laurens Dassen weten of het juist ook niet voor Maastricht belangrijk is dat deze studenten in het Nederlands onderwijs kunnen volgen.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Dassen is van mening dat er juist niet zo lokaal moet worden gekeken. “We moeten juist kijken naar de regio waar de universiteit zich bevindt. Dan kun je heel rigide zeggen: ‘Maastricht ligt in Nederland. Dus we moeten dat puur Nederlands bekijken’, maar ik zie dat niet zo. Ik zie juist een regio met enorme potentie. Dat zeventig procent van de studenten van buiten Nederland komt is juist heel erg goed. Zij kunnen daar de economie aanjagen.”
In navolging van de PVV zei ook de minister blij te zijn met het plan voor zelfregie. “Ik denk dat het heel erg belangrijk is omdat je dit alleen maar op stelselniveau kan regelen, bijvoorbeeld met betrekking tot toegankelijkheid. Als je natuurkunde wilt studeren, dan doe je dat in het Nederlands in Leiden, Amsterdam of Utrecht. In Groningen kun je het in het Engels doen. Dan hebben we en-en. Ik ben ook heel blij dat de instellingen collectief die verantwoordelijk hebben genomen in navolging van de motie van mevrouw Hertzberger.”
Bepalen aantal Engelstalige bachelors is niet aan de minister
Hertzberger zei op haar beurt juist bang te zijn dat haar motie een vergiet zal worden, waarbij instellingen tal van redenen bedenken om opleidingen toch vooral in het Engels te blijven aanbieden. Op haar vraag hoeveel bacheloropleidingen psychologie, economie, bestuurskunde en politicologie in het Engels zouden moeten zijn, wilde de minister geen antwoord geven. “Ik denk dat het in eerste instantie niet aan de minister is om precies te zeggen hoeveel studenten er bij welke opleiding moeten zijn. Het is heel goed als het onderwijsveld dat zelf doet.” De minister verwees daarbij naar zijn wetsvoorstel, dat de bedoeling heeft om de CDHO te laten beoordelen of een opleiding in het Nederlands of Engels moet worden verzorgd.
Dijkgraaf zei wel dat de brandbrief vanuit Limburg laat zien dat het belangrijk is om te blijven werken aan maatwerk. “Het is heel belangrijk dat uiteindelijk ook uw Kamer het belang van grens- en krimpregio’s nadrukkelijk naar voren haalt. En nogmaals, dat gaat eigenlijk allemaal om maatvoering. We moeten oppassen het kind met het badwater weg te gooien. Het feit dat wij zo aantrekkelijk zijn voor internationaal talent, betekent dat we heel veel te bieden hebben.”
Selectie tot een minimum beperken
Ook rondom selectie in het hoger onderwijs heeft de Kamer veel zorgen. “Er wordt momenteel al driftig geselecteerd. Niet alleen bij opleidingen geneeskunde en diergeneeskunde, maar ook bij studie forensisch onderzoek aan de Hogeschool van Amsterdam of lucht- en ruimtevaart aan de TU Delft”, schetste NSC-Kamerlid Hertzberger. “Het is best goed onderbouwd dat selectiecommissies vaak mensen selecteren die op hen lijken. Selectie is daarmee een bedreiging voor kansengelijkheid. Daarnaast levert het ook extra prestatiedruk op. Voor mijn fractie is het van belang dat in Nederland kinderen, scholieren een enigszins onbezorgde jeugd houden.”
NSC wil een goede balans houden en brieven, assessments en gesprekken voor toelating tot een opleiding tot een minimum beperken, zei Hertzberger. Doğukan Ergin van DENK wilde zelfs nog een stap verder gaan en pleitte voor corrigerende selectie, waarbij iemand uit bijvoorbeeld een bepaald postcodegebied meer kans maakt om geselecteerd te worden. Ook bij D66 en GroenLinks-PvdA waren er zorgen over de toename van selectie in het hoger onderwijs.
Alleen de VVD probeerde tegengas te geven bij dit debat over toegankelijkheid van het stelsel. VVD-woordvoerder Claire Martens-America was somber gesteld door hetgeen zij van de verschillende fracties had gehoord. “Ik maak mij zeer veel zorgen over de nivelleringsdrang die we hebben in de hele breedte van het onderwijs zien, of dat selectie per definitie niet zou bijdragen aan een evenwichtig en divers beeld in het onderwijs. Ik maak mij daar zorgen over”, zei ze.
Een gebrek aan diversiteit bij selectie
De minister antwoordde in zijn termijn dat hij met enige ongerustheid naar de toegankelijkheid kijkt. “We hebben inderdaad gezien dat de decentrale selectie vooral bij de medische opleidingen tot een gebrek aan diversiteit heeft geleid. Dat is denk ik een typisch voorbeeld wat ook wel heeft laten zien dat loting een goed extra instrument kan zijn in die gereedschapkist.”
De introductie van een nieuw instrument zoals de corrigerende selectie die door DENK werd voorgesteld vindt de minister iets voor een volgend kabinet. “Ik onderschrijf het achterliggende idee van corrigerende selectie, namelijk het vergroten van de kansengelijkheid. Ik geef wel aan dat het momenteel in de WHW niet is toegestaan om te corrigeren op basis van achtergrondkenmerken zoals geslacht, migratieachtergrond, et cetera. Dit is een fundamentele discussie, die volgens mij door een volgend kabinet gevoerd moet worden.” Een motie waarin werd opgeroepen om onderzoek te doen naar een dergelijke vorm van selectie kon echter wel op steun van de minister rekenen.
