Aandacht voor ouderbetrokkenheid vaak oppervlakkig
Jeroen Onstenk neemt afscheid als lector pedagogisch didactisch handelen van Inholland
Vorig jaar nog liet Jeroen Onstenk op ScienceGuide zijn blik schijnen op het nieuwe regeerakkoord. “Er spreekt een weinig geïntegreerde, laat staan inspirerende, visie uit op wat men wil met het onderwijs,” zei Onstenk toen. Nu gaat de lector Pedagogisch Didactisch Handelen in het Onderwijs (PDHO) met pensioen. Bij zijn woorden staat hij nog steeds.
Rutte III grabbelton voor onderwijs
In een speciaal voor Onstenk georganiseerd symposium wordt stilgestaan bij wat er allemaal is bereikt in het lectoraat. In een van de sessies wordt door Rob Bartels, onderzoeker in de kenniskring van Onstenk, ingegaan op het onderzoek dat gedaan is naar Bildung en burgerschap.
Ongelijkheid en segregatie baren zorgen
Bildung in het onderwijs kent volgens het lectoraat drie aspecten. Het voeren van een interculturele dialoog, het bevorderen van het cultureel oordeelsvermogen van leerlingen en het ontwikkelen van ecologische verantwoordelijkheid. “Leraren moeten het vermogen hebben deze gesprekken te voeren en kinderen te leren die gesprekken te voeren,” zegt Bartels.
Dat is geen sinecure, blijkt ook in de discussie op het symposium. Met name de toegenomen ongelijkheid en segregatie in het onderwijs baren de deelnemers zorgen. Docentenopleiders geven aan hoe moeilijk het is de interculturele dialoog te voeren als maar zo weinig van de docenten in opleiding een biculturele achtergrond heeft.
Onstenk en zijn collega’s hebben altijd gesteld dat Bildung en burgerschapsvorming geen apart vak moeten worden, maar juist doorheen heel het curriculum een plek moeten krijgen. “Het doel van aandacht voor maatschappelijke, persoonlijke en culturele vorming binnen de pabo en lerarenopleiding is het opleiden van leraren die een bredere verantwoordelijkheid willen en kunnen nemen voor hun handelen dan nu meestal het geval is.”
“Het is belangrijk dat leraren de ‘grote wereld’ kunnen binnenbrengen in hun klas en toegankelijk maken voor hun studenten,” stelt Onstenk. “Ook dat is een verantwoordelijkheid van de leraar.”
Vrees voor populisme
Jeroen Onstenk gaat in zijn slotrede in op de veranderde statuur van het onderwijs. Hij uit daarbij zijn zorgen over het huidige politieke klimaat nu “Trump, Baudet en de zijnen op ons af dreigen te komen,” zoals hij het zelf verwoordt. Onstenk hoopt dat het onderzoek van zijn lectoraat een bijdrage heeft geleverd aan het bevorderen van de sociale cohesie.
Daarnaast is door het lectoraat PDHO veel onderzoek gedaan naar hoe docenten zich moeten verhouden tot andere actoren in en rond de school. “Er wordt op allerlei plekken over die samenwerking nagedacht behalve op de Pabo zelf.” Onstenk constateert dat in het curriculum op diverse manieren aandacht wordt besteed aan ouderbetrokkenheid, maar dat dit vaak oppervlakkig is. Er lijkt “weinig besef van de waarde van samenwerken met ouders voor het versterken van de onderwijsresultaten.”
Om dat toch te bevorderen is door Onstenk en zijn kenniskring veelvuldig onderzoek gedaan in samenwerking met het werkveld. Een voorbeeld daarvan is het project Samen Leren dat met scholengemeenschappen in Delft en het Westland werd gedaan. “Ouderbetrokkenheid kan voor scholen werken als een soort vliegwiel. Wanneer ouders betrokken zijn bij de school komt dat vaak de ontwikkeling van de leerling al ten goede,” stelt Onstenk bij zijn afscheid.
Omgaan met ouders
Onstenk constateerde in zijn werk op Inholland dat ouderbetrokkenheid maar weinig aandacht krijgt op de lerarenopleidingen. “Ten onrechte, want voor een effectief educatief partnerschap is de rol van de leraar essentieel. Leraren krijgen te maken met ‘nieuwe’ typen gezinnen en worden door ouders steeds meer beschouwd als probleemoplossers, partners medeopvoeders en verzorgers.”
Op het symposium klinken er zorgen over het consumentengedrag van ouders en het toenemende aantal vragen dat op het bordje van leerkrachten wordt gelegd. Het lectoraat heeft daarom getracht een bijdrage te leveren aan hoe toekomstig leraren hier mee om kunnen gaan. “Docenten van de pabo, schoolopleiders en praktijkbegeleiders werken samen aan een verbetering van de grondhouding bij studenten naar ouders toe.”
Het is slechts een van de vele verschillende onderzoeken waar Onstenk en zijn collega’s zich de afgelopen jaren over hebben gebogen. Onstenk formuleerde veertien jaar geleden als doelstelling dat een bijdrage moest worden geleverd aan integratie van pedagogisch en didactisch handelen, gericht op sociaal, expressief en waarde-ontwikkelend leren in het po en vo. “Een milde ambitie als ik het zo teruglees, maar ik denk dat het aardig is gelukt.”
Jeroen Onstenk wordt in september opgevolgd door Mascha Enthoven. Enthoven deed op de HvA onder meer onderzoek naar de veerkracht van kinderen en jongeren en de rol die het onderwijs daarbij. Onstenk zegt met een gerust hart het stokje over te dragen aan Enthoven. Hij kijkt uit naar het pensioen. “Laat dat zwarte gat maar komen.”
