Hoger onderwijs groeit komende jaren harder dan was voorspeld door OCW

Deze week heeft OCW de nieuwe referentieraming met de voorspelde leerling- en studentenaantallen voor de komende jaren gepubliceerd. De referentieraming is een complexe berekening met veel variabelen zoals geboorte– en migratiecijfers, maar ook wordt daarin rekening gehouden met economische groei en werkloosheid. 

Steeds bezuinigingen als gevolg van verkeerde raming   

Ieder jaar is er wel sprake van een onderraming, waarbij blijkt dat zich toch meer studenten hebben ingeschreven voor een studie dan OCW had voorspeld. Dit leidt er al jaren toe dat OCW later in het boekjaar meer geld moet overmaken aan instellingen, met gaten op de begroting tot gevolg. Dit heeft de afgelopen jaren tot een reeks aan incidentele bezuinigingen van enkele honderden miljoenen geleid, soms in de vorm van doelmatigheidskortingen. De gaten op de begroting moeten namelijk gedicht worden omdat het ministerie van Financiën vaak maar deels wil bijspringen. 

Meld u hier aan voor de ScienceGuide Nieuwsbrief

Het ministerie van OCW is er dan ook veel aan gelegen om de referentieraming zo goed mogelijk te maken en zo te voorkomen dat er weer bezuinigd moet worden. Afgelopen jaar bleek er echter opnieuw sprake te zijn van een onderraming, met als voornaamste reden de coronacrisis. Meer leerlingen op het voortgezet onderwijs kregen een diploma terwijl minder studenten kozen voor een tussenjaar in het buitenland, met als gevolg aanzienlijk meer inschrijven in het hoger onderwijs. Dat zorgt ook dit jaar weer voor een gat op de begroting van OCW, hoewel dit financiële gat dit keer wel in het geheel wordt gedicht door het ministerie van Financiën. Daarvoor wordt een klein deel van de 8,5 miljard van het Nationaal Actieplan Onderwijs gebruikt. 

Krimp in het hbo laat langer op zich wachten  

Uit de nieuwste raming van OCW blijkt dat het hbo blijft groeien. Hoewel in voorgaande jaren een krimp werd voorspeld, blijkt die nu nog een aantal jaar uit te blijven. Het hbo groeit de komende jaren nog licht naar 507.400 studenten in 2023. Dat is meer dan de huidige 488.500 studenten die nu staan ingeschreven. Waar vorig jaar nog werd voorspeld dat het hbo in 2026 nog 431.000 studenten zal hebben, is die voorspelling nu bijgesteld naar 495.000 studenten, met een piek van 507.400 studenten in 2023. Vorig jaar werd voorspeld dat afgelopen jaar een piek zou laten zien met 461.000 studenten en dat het aantal studenten in het hbo vanaf 2021 zou afnemen, maar dat blijkt nu met twee jaar te zijn uitgesteld. 

Het aantal hbo-masterstudenten blijft ongeveer stabiel, zo voorspelt OCW, maar het aantal Associate degree-studenten zal blijven groeien in de komende jaren. Was er in 2020 nog een verwachte groei van 9700 in 2020 naar 11.300 voltijd Ad-studenten in 2027, nu is de voorspelling voor 2027 verhoogd naar 16.800 studenten. Voor de deeltijd Ad-opleidingen wordt een groei verwacht van 700 in 2020 naar 1500 in 2027. 

Er wordt in het hbo ook een stijging van het aantal internationale studenten geraamd. Het gaat om een groei van 36.700 studenten in 2020 naar 42.300 studenten in 2027. 

Hogere instroom verwacht uit het mbo door slechtere baankansen  

Al met al blijkt dat het aantal studenten in het hbo hoger uitpakt dan in de raming van 2020. Volgens OCWkomt dat door een verbetering in de methode die leidt tot een hogere raming van onderwijsdeelname in hogere leeftijden. Ook verwacht OCW een hogere instroom vanuit het mbo, aangezien een deel van de mbo-studenten als gevolg van de coronacrisis moeilijker aan een baan kan komen en zal doorstuderen in het hbo. 

De deelname in het wetenschappelijk onderwijs groeit ook fors, zo voorspelt OCW. De studentenaantallen zullen groeien van 329.000 studenten in 2020 naar 395.700 studenten 2027, met uiteindelijk 402.000 studenten in het wetenschappelijk onderwijs in 2030. 

Universiteiten versnellen de groei 

De groeitrend van de afgelopen jaren zet versneld door als gevolg van de coronacrisis, oordeelt OCW. Daarna vindt naar verwachting afvlakking plaats, doordat het aantal jongvolwassenen in Nederland afneemt. Vorig jaar werd voorspeld dat er in 2027 nog 341.000 studenten in het wo zouden studeren, maar dat is nu verhoogd naar 395.000 studenten in 2027.  

Ook de internationalisering van het wetenschappelijk onderwijs zal blijven doorzetten. Ondanks de coronacrisis is het aantal internationale studenten in Nederland toegenomen tot 72.400 studenten. De verwachting is dat deze groei zal blijven. Dit leidt tot een verwachte groei die 15,8 procent hoger is dan de groei die in 2020 werd geraamd. Dit betekent dat er in 2027 103.600 internationale studenten binnen het Nederlandse wetenschappelijk onderwijs zullen zijn.   

Masteronderwijs op universiteiten is de groeimotor 

De grote aanjager van de groei in het wo zijn de master–opleidingen. In 2020 waren er 118.900 master-studenten, 9000 meer dan een jaar eerder, wat neerkomt op een groei van 8.1 procent ten opzichte van 2020. In 2027 zullen er 157.400 master–studenten in het wetenschappelijk onderwijs zijn, is nu de verwachting. Dat zijn er 31.000 meer dan vorig jaar is geraamd. Het beeld dat de Nederlandse universiteiten daarmee ook in een rap tempo internationaliseren is echter maar deels waar. Waar het aandeel van internationale studenten in 2020 op 22 procent uitkwam, stijgt dit naar 26 procent in 2027. 

Overigens zijn de gevolgen van de Brexit nog niet meegenomen in deze raming. Volgens de VSNU, de VH en Nuffic zijn die gevolgen nog niet goed te kwantificeren. Zo kan het zijn dat veel studenten reeds voor de daadwerkelijke Brexit voor Nederland hebben gekozen, omdat er veel onduidelijk was over de gevolgen. Daardoor zou een deel van het Brexit–effect al hebben plaatsgevonden. Ook kan verwacht worden dat er minder Britse studenten naar Nederland komen omdat zij niet meer in aanmerking komen voor het normale collegegeldtarief.  

 Wat verder aan de cijfers opvalt, is dat het percentage van dertigplussers in het hoger onderwijs de komende jaren niet verder toeneemt. Zo volgde 1 procent van alle Nederlandse 35-jarigen in 2010 een hbo-studie, terwijl dat in 2025 nog steeds 1 procent zal zijn, zo voorspelt OCW.