Het geweten van de hogeschool

Een jaar lang is ze studentenbegeleider geweest van ‘haar’ student. Ze kent zijn sterke en zwakke kanten. Ze weet dat hij thuis een zware tijd heeft gehad, maar ook dat hij zich er op de opleiding nogal eens makkelijk van af maakt. Nu moet ze zijn scriptie gaan beoordelen en slaat de twijfel toe: zou ze dat nou wel doen? Ze kent hem toch veel te goed? Dat mag eigenlijk toch niet? Ze slaapt er zelfs slecht van.

De relatie tussen een docent en een student is een ingewikkelde. Je kunt elkaar inspireren of juist belemmeren, het kan klikken of juist niet. Feit is dat er een afhankelijkheidsrelatie bestaat. Een docent die het werk van een student moet beoordelen, kan daardoor in gewetensnood komen. Er zijn geen regels voor, maar soms voelt het gewoon niet goed.

Niet opdagen

Hij staat op het punt om af te studeren, maar hij heeft het zwaar. Zijn scriptiebegeleider heeft al drie keer beloofd naar zijn tekst te kijken, maar steeds komt er weer iets tussen. En als hij een afspraak maakt om te overleggen, komt zijn begeleider gewoonweg niet opdagen. Zo komt zijn afstuderen in het gedrang. De student overweegt een klacht in te dienen, maar ja, zijn begeleider is wel zijn scriptiebeoordelaar. Wat moet je dan?

Studenten staan, net als docenten, af en toe voor lastige afwegingen. De regels bieden daarbij niet altijd voldoende houvast. Hetzelfde geldt trouwens voor onderwijsondersteuners. Neem beveiligers: hoe streng moeten zij de regels toepassen? Kennelijk zijn er buiten de formele regels om allerlei overwegingen die mede bepalen wat je doet en wat niet.

Weerbarstiger

Met gewetenskwesties hebben we dagelijks te maken: je moet een beslissing nemen en je weet in theorie wel wat je te doen staat, maar de praktijk is weerbarstiger. Er spelen emoties mee zoals boosheid, angst of schaamte, en ook persoonlijke ervaringen en overwegingen. Je handelen wordt nou eenmaal niet puur en alleen bepaald door de regels, maar ook door je persoonlijke normen en waarden.

Omgekeerd word je ook wel eens geconfronteerd met beslissingen van anderen waarvan je je soms afvraagt of ze wel zuiver zijn. Een benoeming van een collega bijvoorbeeld kan de vraag oproepen of de procedure wel volgens de regels is verlopen. Aan elke beslissing gaat een afwegingsproces vooraf, maar dat proces is niet altijd voor iedereen zichtbaar.

Bewust

Wie die aan de Haagse Hogeschool werkt of studeert, handelt naar zijn eigen geweten. Dat zijn dus enkele duizenden gewetens naast elkaar. Maar de hogeschool als geheel heeft helemaal geen geweten. Natuurlijk zijn er in de dagelijkse omgang zaken die gebruikelijk zijn en andere zaken die écht niet kunnen, maar vrijwel niemand is zich daarvan bewust. Het geweten van de hogeschool is nog nooit hardop verwoord en het staat ook niet op papier. Er zijn letterlijk geen woorden voor.

Het College van Bestuur wil dat veranderen. Het CvB wil het geweten van de Haagse Hogeschool een stem geven. Integriteit is tenslotte een van de zes kernwaarden van de Haagse Hogeschool. Het plan is om een integriteitscode te maken waarin staat wat álle studenten en medewerkers belangrijk vinden. Het moet een richtlijn worden bij het handelen voor iedereen die aan de Haagse Hogeschool werkt of studeert.

Levend document

Er is een regiecommissie in het leven geroepen om de discussie op gang te brengen en de resultaten ervan te verwerken tot een integriteitscode. Adviseur van het CvB Frans Beekenkamp (Bestuursbureau) is voorzitter van de regiecommissie. Beekenkamp: ‘Het College wil niet dat er achter een bureau een code wordt gemaakt die vervolgens de organisatie in geslingerd wordt. Het moet een levend, breed gedragen document worden. Vandaar dat we allerlei interactieve methoden gebruiken om de integriteitscode samen te stellen. We zijn begonnen met een rond-de- tafelbijeenkomst voor een kleine groep belangstellende studenten en docenten. Aan het begin van het volgend studiejaar gaan we een grote open space bijeenkomst houden om de tongen los te maken en tussen de bedrijven door kan iedereen meediscussiëren op ons digitale forum.’

Inspiratie genoeg

De Haagse Hogeschool mag dan geen geweten hebben, het CvB staat niet helemaal met lege handen. Er is al een klokkenluiderregeling, een klachtenregeling voor ongewenst gedrag en een ombudsman en er zijn vertrouwenspersonen en beroepscommissies. Voor het HBO is er sinds anderhalf jaar de landelijke branchecode Governance. Daarin is het ontwikkelen van een integriteitscode zelfs als verplichting opgenomen. Inspiratie genoeg dus.

Hoe het geweten van de Haagse Hogeschool er uit gaat zien, is nog de vraag. Het moet in ieder geval geen gedragscode worden, maar een document dat je helpt bij het afwegen van gedragsalternatieven. Geen tien geboden dus, maar een code die je aan het denken zet.