Pervers effect rond rendement HO

In ‘t Veld uitte zijn zorgen over de rendementen genuanceerd: “Ik heb het idee dat die omlaag gaan”. Ook zei hij geleerd te hebben dat bestuurlijke arrangementen als een diplomabekostiging een beperkte levensduur hebben. “Op den duur leidden ze namelijk ook tot allerlei perverse effecten”.

Uit cijfers blijkt dat het er met de rendementen inderdaad minder goed voorstaat. OCW schetst in Kennis in Kaart 2007 weliswaar een rooskleurig beeld: in het hbo haalt 64% van de studenten binnen zes jaar een diploma, binnen het wo studeert 68% binnen 7 jaar af. In Europees verband doet Nederland het daarmee heel goed, stelt OCW: alleen het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Griekenland (sic!) doen het beter.

Een dergelijke internationale vergelijking kan ook ten onrechte aanleiding geven tot zelfgenoegzaamheid. Kijken we naar meerjarige trends in eigen land, dan valt er geen verbetering te bespeuren. Weliswaar is het percentage wo-studenten dat na 4 jaar is afgestudeerd, in 2002 spectaculair gestegen van 27 tot 42%, om in 2003 op datzelfde hoge niveau te blijven. Maar het CBS kijkt slechts naar het eerste behaalde diploma. De verklaring moet daarom vooral gezocht worden in de invoering van het bachelor-masterstelsel, een fenomeen van datzelfde jaar. Daardoor werd immers de gemiddelde studieduur voor het eerste diploma met een jaar bekort.

De eerste cijfers van de VSNU over bacheloropleidingen geven een beeld, dat dit bevestigt: van het eerste cohort dat in 2002 aan een bacheloropleiding begon, had in 2006 41% een bachelordiploma. 1 op de 6 studenten (16,7%) haakte tijdens de rit af. Uit cijfers van de HBO-raad blijkt dat de rendementen in het hbo langzaam achteruitgaan. Van de studenten die in 1997 begonnen, had 52% in vijf jaar een diploma. In 2002 ging het nog om 49% van de studenten.

Of dit na de invoering van het bachelor-masterstelsel beter is geworden, is nog niet bekend. Maar de tekenen wijzen eerder op het omgekeerde, met name door de invoering van het bindend studieadvies. De meest recente gegevens van een grote hogeschool als Fontys wijzen daar al op. In 2006 kreeg daar 14% van de eerstejaars studenten een negatief bindend studieadvies. In 2007 liep dat percentage op naar 18%. In de sector Educatie steeg het aantal studenten met een negatief BSA tussen 2006 en 2007 zelfs van 14 naar 21%.