Theoloog breekt met Vaticaan

Wils legt zijn leeropdracht aan de theologische faculteit neer, maar blijft wel decaan en leerstoelhouder binnen de faculteit religiewetenschappen. Vorige week dinsdagavond was Wils gastheer van Auschwitz-overlevende Fred Schwarz, bij de lezing in de aula van de RU naar aanleiding van Holocaust Memorial Day. Bij de voorbereiding op zijn inleidend praatje werd hem duidelijk dat hij zijn geweten niet meer in overeenstemming kon brengen met het lidmaatschap van de katholieke kerk. Wils toonde zich verontwaardigd over de rehabilitatie van de Engelse bisschop Williamson door paus Benedictus. Williamson staat bekend als ontkenner van de Holocaust.

‘Het werkt enorm. De reacties hebben me wel verrast. Je zou het blij verrast kunnen noemen als de aanleiding niet zo triest was.’ Wils zegt op Voxlog ook reacties te hebben gekregen uit de joodse gemeenschap. ‘Ik krijg mensen aan de telefoon bij wie de stem bijna breekt. Dat doet me wel wat.’

Wils beseft dat zijn uittreden de liberale kritiek binnen de kerk zelf verarmt. ‘Al dertig jaar loop ik binnen de kerk te hoop. Ik heb daar lange tijd aan meegewerkt, maar zie geen perspectief meer. Ik kan daar niet meer tegenop.’ Hij zegt dat er ‘ook een religieus leven is buiten de kerk’, al doet Wils nog geen mededelingen hoe hieraan vorm te geven. Hoe hij in de toekomst gaat bijdragen aan een weerwoord tegen de ‘restauratieve beweging’ in de kerk kan Wils nog niet zeggen. ‘Ik richt geen tegenbeweging op. Mijn stap is louter een individuele beslissing, een gewetenskwestie.’

Met zijn beslissing komt tevens een einde aan Wils’ leeropdracht Theologische Ethiek, die hij bekleedde binnen de Faculteit der Theologie. Deze leeropdracht geschiedt via een mandaat van de bisschop in Den Bosch, en zou Wils vanwege zijn uittreden uit de kerk hoe dan ook zijn afgenomen.

De brief van Wils aan zijn collega’s, waarin hij zijn overwegingen meldt, leest u hier:

Hooggewaardeerde, beste collega’s,

ik wil en moet u op de hoogte brengen van een beslissing die ik tijdens de voorbije dagen heb genomen en die ik gisteren in het “Amtsgericht Kleve” ook juridisch heb voltrokken. Ik ben gisteren uitgetreden uit de Katholieke Kerk. Na een jarenlange intellectuele, emotionele en morele worsteling hebben de gebeurtenissen van de laatste dagen mij tot deze stap gedreven.

Sedert jaren is er in de Katholieke Kerk een ontwikkeling aan de gang die ik met de allergrootste zorg heb gadegeslagen. De Kerk omarmt binnen- en buitenkerkelijke bewegingen, die een antimoderne, een anti-pluralistische en een anti-democratische gezindheid laten zien. De invloed van “Opus Dei” en het “Pius X.-broederschap” zijn exponenten van deze ontwikkeling. De rehabilitatie van de diep reactionaire en anti-semitische Lefèbvre-beweging met haar sympathie voor dictators en rechtse extremisten en met haar fundamentalistische signatuur betekent voor mij de spreekwoordelijke druppel die het vat doet overlopen. Ik wil en kan geen lid meer zijn van een instituut dat steeds meer totalitaire trekken vertoont en ten opzichte van wat mij lief en dierbaar is – de vrijheid van het denken, de moraal van de compassie en de naastenliefde, de liberale moderniteit – een contraire houding aanneemt. Het Vatikaan wist wat het deed wanneer het de antisemitische Richard Williamson omarmde.

Met woede, verontwaardiging en verdriet heb ik dit ongeluk zien gebeuren. Tijdens de voorbereiding van mijn inleiding voor de “Holocaust Memorial Day”, die wij eergisteren in de aula van deze universiteit op een waardige en indrukwekkende manier hebben gevierd, werd mij duidelijk dat ik geen Katholiek meer kan zijn. Ik “kan niet meer kunnen”, om een uitdrukking van Levinas te gebruiken. Ik hoop op uw begrip.

Ik leg mijn leeropdracht “Theologische Ethiek” in de Faculteit der Theologie neer. Mijn persoonlijke en bestuurlijke solidariteit met de Faculteit der Theologie en met mijn collega Prof. dr. Ben Vedder is ongebroken. Mijn beslissing is strikt persoonlijk en het resultaat van een gewetenskwestie. De Collegevoorzitter heb ik eergisteren over mijn besluit geïnformeerd.

Met collegiale en vriendschappelijke groeten,
Jean-Pierre Wils