Bankpresident onthutst hogescholen

Voetsteuntje

De president van de Nederlandsche Bank zat voor in de zaal van het HBO-congres met een voetsteuntje vanwege een verstapping. Het bleek een passende metafoor. Zijn optreden en betoog onthutsten zo velen in de zaal, dat allerlei bestuursleden van de HBO-raad – zijn gastheren dus – en andere HO-experts na de speech hun gal spuwden tegenover ScienceGuide. Men verweet Wellink een ernstig gebrek aan – of onvermogen tot – zelfkritiek en zeker ook de unverfrohren wijze waarop hij dit etaleerde.

Wellink verdedigde de financiële sector door er op te wijzen dat “lessen trekken niet hetzelfde is als je als hyena’s storten op één groep die ‘een lesje moet leren’, terwijl men zelf als Pilatus de handen in onschuld wast.” Dit was niet de inhoudelijke reflectie op de governance en toezichttaken van complexe organisaties als banken en HO-instellingen waar men op gerekend had.

Agent niet schuldig aan inbraak

Of de DNB en zijn president zelf nog lessen getrokken hadden, bleef in het midden. Wellink beklaagde zich wel dat het bij de kredietcrisis toch “te gek voor woorden is om bij een inbraak de agent op  de hoek de schuld te geven. Helemaal als die inbraak niet hier maar vooral in de USA gepleegd is. De agent stond misschien op dat moment in de verkeerde straat van de wijk en had wellicht naar een ander huis moeten kijken toen de inbraak gepleegd werd, maar dan is hij nog niet de schuldige van de inbraak.”

Tegen ScienceGuide zei Wellink na zijn optreden dat hij grote zorgen had over “asymmetrische informatiekanalen in de samenleving. De sterk geschoolden in de bevolking kunnen daaraan werken, de kennis op peil houden, ook op het terrein van de economische en financiele ontwikkelingen en vragen. Grote groepen kunnen dat echter niet.” Dit heeft grote gevolgen voor de beheersing van de kennis van en het besef van de impact en diversiteit van het financiele gebeuren. Wellink vindt dat het onderwijs, ook het hbo, hierop meer moet voorbereiden. Hoe dat moet, was in zijn betoog verder niet aan de orde gekomen.

De kredietcrisis laat daarbij zien, zo zei hij, dat de technische kennis op dit terrein minder belangrijk is geworden dan de beheersing van de “contextuele kennis. Deze bleek onvoldoende. Men kon met nieuwe financiele producten wel sky high vliegen, maar de complexe modellen hierachter zorgden ervoor  dat men het zicht op de realiteit verloor.”

De klem bij de derde geldstroom

ScienceGuide vroeg daarbij naar de gevolgen van de kredietcrisis voor de derde geldstroom inkomsten bij wo en hbo. Deze drogen op en maken ernstige insnijdingen in de primaire uitgaven nodig. “Ik snap dat men klem zit, de bedrijven zowel als het HO. Bedrijven die nu reageren met kortingen op hun R&D-uitgaven werken wel erg op de korte termijn. Men moet de lange termijn juist nu in ogenschouw houden. Ik ben het op dat punt eens met Rinnooy Kan en Dijkgraaf. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de investeringen in de kunst. Alles wordt nu ineens dichtgedraaid aan sponsoring.”

Wellink had in dat verband een opmerkelijke analogie. Hij wees er op dat overheden in moeilijke tijden ook strategische investeringsbeslissingen moeten blijven nemen. “Militaire research gaat bijvoorbeeld altijd door, ook als men klem zit. Het risico is te groot dat vijandige naties een voorsprong zouden ontwikkelen. De lange termijn belangen van een land zijn daarbij altijd scherp in beeld, ook bij een tegenvallende economie. Dat is een sterk ingebouwde impuls bij overheden. Bedrijven moeten hun belang bij lange termijn R&D zo ook analyseren.”

De vice-president van een grote onderneming die op het congres aanwezig was, trok uit Wellinks betoog nog een andere conclusie: “Als dit het bancair vernuft van Nederland is, dan wordt het tijd dat ik verhuis.” KPN-topman Scheepbouwer presenteerde in zijn slotspeech – onbedoeld waarschijnlijk – nog een advies aan de DNB voor zijn beleid: “Be crazy, but don’t be stupid.”