Rinnooy Kan, Hamer en Eijffinger bovenin Top 10

Wie in deze dramatische periode soms letterlijk sprakelooslijken, werden dit jaar zelden of niet voorgedragen voor de Top 10.De namen die niet figureren zijn dit jaar bijna even opmerkelijkals zij wel werden voorgedragen. De Top 10 van ScienceGuide brengtsmaakmakende sleutelfiguren van het afgelopen jaar in beeld en datzijn niet altijd de usual suspects.

Opvallend waren het enthousiasme en de variëteit vanvoordrachten voor de Tip 5 van mensenvan wie de komende tijd veel verwacht wordt. In de motiveringen vandie personen blijkt ook het belangrijker worden van thema’s als dedemografische omslag in het HO, de inzet van toppers uit hetbedrijfsleven en het Europees onderzoek.

Wie wint het cadeau voor de mooiste bijdrage dit jaar? AnsCompaijen van het SBO. Zij krijgt het nieuwe prachtboek‘Bijzondere Bèta’s’ voor haar heldere, weloverwogen en onderbouwdevoordracht van de nummer 2 van dit jaar.

1. Alexander Rinnooy Kan

Geen enkele topper in ons land was in de startfase van de crisiszo consistent en dringend in het betoog voor ‘juist nu investerenin kennis’. “Waar hij kan, komt hij op voor de kennissector,” zegteen kroonlid van zijn SER bijvoorbeeld. Hij ging als IP-lid,KIA-ambassadeur en hoogste polderadviseur van de regering tot hetuiterste. Hij dwong de beleidsmakers duidelijk verder te gaan danzij van plan waren. OCW-minister Plasterk noemde in gesprekmet ScienceGuide in januari zulke betogen nog’irrationaliteiten’, mind you.

In het Innovatieplatform, rond de Kennisinvesteringsagenda enook in kringen van politiek en media vormen Rinnooy Kan enKNAW-president Robbert Dijkgraaf de ‘Batman en Robin van de kennis’, zoals dat in studentenkring met vrolijke bewondering heet. Samenbinden zij de strijd aan met notoire slechteriken als The Joker,The Riddler, Catwoman en Two Face. Wie deze rollen spelen in dekennisfilm, bedenkt u zelf maar.

2. Mariëtte Hamer

In de coalitie stond de PvdA-fractieleider pal. “Een van desterkste voorvechters van investeringen in kennis & innovatie,”wordt zij genoemd. “Staat voor haar zaken, houdt vast,” zeggenkenners. Al in november 2008 vroeg zij om een ‘masterplan’à la Merkel en Obama. Toen dat niet kwam, duwde zij door. Hetcrisispakket kreeg een structurele verhoging van kennisuitgavennaar het gemiddelde niveau van de OESO-lidstaten als concreetdoel.

Vervolgens zette zij haar partijgenoot op OCW klem met demotie-Hamer. Pikant was dat minister Plasterk opScienceGuide investeringen in tijden van crisis als ‘irrationaliteiten’ bestempelde. De Tweede Kamer eiste in diemotie onder aanvoering van Hamer een concrete uitwerking vankennisinvesteringen van OCW en EZ op Prinsjesdag 2009. Lukt dat,dan moet Plasterk de eer delen met voorgangster en CDA-collega Vander Hoeven. Lukt dat niet, dan moet het CDA meedelen in depijn. Divide et Impera. Het is dit behendige en volhardendpolitieke handwerk dat ‘the chattering classes’ niet opmerken, maarHamer effectief en productief maakt.

3. Sylvester Eijffinger

Niemand in het hoger onderwijs heeft zo veel baat gehad bij decrisis. De Rotterdams-Tilburgse econoom discussieerde op Harvardmet FED-chef Ben Bernanke toen de ellende losbarstte – zie zijn weekboek erover opScienceGuide. Daarna was hij overal in de media.Vervolgens werd hij de enige hoogleraar van buiten de bancairesector in de Commissie Maas. Hun rapportage diende als opstap voorde banksector naar herijking en herziening van de interne aanpak,mechanismen en structuren. Tussendoor zat Eijffinger nog op hetTorentje om de premier te voeden bij het beraad over hetcrisispakket. Naar verluidt hielp het.

4. Jo van Ham, Yvonne van Rooy, JasperTuytel

Collegeleden die stevig en concreet met de crisis aan de slaggingen, kregen al een pluim van Rinnooy Kan. Van Ham (TUe) trok inEindhoven, en ook in ‘het Haagse’, hard aan de1000-kenniswerkersactie en inspireerde menigeen tot een bredereregeling op dit terrein.

Van Rooy (UU) zette in op ‘juist nu investeringen aantrekken’ entrok de R&D van de Franse multinational Danone naar haarSciencePark. Een kenner uit Europa meldt daarbij: “Geruchten in DenHaag en Brussel stellen dat zij op de shortlist staat voorEurocommisaris Research. Wordt Yvonne de nieuwe Neelie?”

Tuytel (HRO) bouwde met mbo, wo, bedrijfsleven en gemeente aanhet Rotterdams actieplan tegen de crisis en trekt zelf vooral dedoorstroom vmbo-mbo-hbo als het wapen tegen dejeugdwerkloosheid.

5. Kees Rutten

De VU-penningmeester erkende tegenover ScienceGuide alvroeg dat Kuyper’s universiteit – en dat in het Calvijn-jaar -nogal wat geld had uitstaan in IJsland. “Als ik hetbedrag onthul, leg ik mijn hele liquiditeit bloot. Het betrefteen obligatie die volgend jaar afloopt. We moeten kijken waar wedan staan. Ik ben nog niks kwijt.”

Zulke tijden zijn niet leuk als je ook nog president-commissarisvan het grote pensioenfonds van de NS bent. De gevolgen waren ernaar. Voor de universitaire begroting vielen ze misschien nog mee,maar politiek was het duidelijk: er kwam de Commissie-Don die hetbeleggen, bankieren en vermogensbeheer van de hogeronderwijsinstellingen kritisch moest bezien. Op lange termijn kandat weleens het meest ingrijpende effect van de kredietcrisis op HOen R&D blijken.

6. Arnout Boot en Jaap Koelewijn

De UvA-professor en de INHolland-lector/Nyenrode-hoogleraar zijnin de voorbije maanden uitgegroeid tot opinionleaders aangaande decrisis, haar gevolgen en onzekerheden. In alle media wisten zijhelder en puntig met het broodnodige gezag hun analyses te brengen.Dat is knap in een tijd dat eigenlijk niemand meer een economischevoorspeller of analist zou willen geloven……

7. Dany Jacobs

De lector van kunsthogeschool ArtEZ en de HAN, hoogleraarinnovatie aan de UvA valt misschien niet zo op tussen de bobo’s endiva’s/divo’s van het hoger onderwijs, maar zijn invloed reikt ver.Zo veel kenners uit hbo en wo tegelijk worden niet gevraagd voor de’Commissie van Wijzen Kennis en Innovatie’ voor onder meer detoedeling van de FES-middelen. Uw aardgasgeld komt van Jacobs.

8. Annette Schavan, Arne Duncan, HennaVirkunen

Drie ministers van Onderwijs die trendsettend, offensief beleidvoeren. Schavan’s langjarige steun aan Kanzlerin Merkel betaaltzich uit. Hun Hochschul-Pakt, Exzellenz-Initiative en Krisenpaketdirigeren tientallen miljardeneuro’s voor korte en lange termijn naar het Duitse HO en R&D.Na de verkiezingen van 27 september lonkt voor Schavan een nogmachtiger plaats binnen de CDU-top: voorzitter van deKonrad-Adenauer-Stiftung, de puissant rijke denkfabriek achterMerkels succes.

Arne Duncan-in april 2008 al getipt op ScienceGuide als Obama’sonderwijstsaar- ging met zijn basketbalvriend mee vanuit Chicagonaar DC. Als een wervelwind revitaliseert hij het kennisbeleid engeeft zeer forse impulsen aan de SF om in crisistijd dedoorstroming in het onderwijs te behoeden en uitval tegen tegaan.

De Finse minister Henna Virkunen bewijst dat investeren envernieuwen juist nu een soort nationale eer is van Suomi.Opnieuw laten de Finnen de ‘klein maar fijn’ landen van de EU zienhoe je je toekomst als kennisnatie en research hotspot moet durvenoppakken. Landen vol dozenschuivers zijn er in de geglobaliseerdeeconomie immers al genoeg.

9. Hans Uiterwijk

Het beste signaal van de groeiende betekenis van lectoraten enhbo-praktijkonderzoek kwam uit Breda. De NHTV, die Uiterwijk leidt,gaat als eerste hogeschool een rector-magnificus benoemen. Net alsin een universiteit wordt de rector magnificusvan de NHTV zowel de symbolische leider als tolk en aanjager van deonderzoekstaak van de instelling. Goed onderzoek en het scheppenvan goed georganiseerde onderzoeksomgevingen zijn zo geen nieuwextraatje meer in het hbo, maar een nieuwe raison d’être.

10. Marian van Os

Het Sirius-projectdat CvB-lid Marian van Os van de Hanze Hogeschool ontwikkelde,bleek het enige HBO-excellentieplan dat voldoende kwaliteit enovertuigingskracht bezat om geld te krijgen. Alle anderehogescholen, en ook nog flink wat universiteiten, moesten hunhuiswerk over doen.

De impact van Van Os’ best practice mag er zijn: bij de tweedetoewijzingsronde blijkt het hbo de weg naar een beter,doelgerichter excellentiebesef- en beleid te hebben gevonden. De€2,38 miljoen die zij in november ‘veroverde’, is dus zeer goedbesteed geld gebleken. De andere hogescholen hebben nog eens goeden zelfkritisch naar Van Os en haar aanpak gekeken en hun eigenprofiel aangescherpt. Excellent werk, kortom.