Balkenende: ‘Sneller tot investeringen en impact komen’
ScienceGuide sprak Jan Peter Balkenende met twee pettentegelijk op: CDA-voorman voor 9 juni én voorzitter van hetInnovatieplatform dat een nieuwe KIA-foto produceert. Die foto issomber.
In uw nieuwe program voor 9 juni en in de KIA-foto ligt veelnadruk op grotere variëteit in het hoger onderwijs. Tegelijk pleitu niet voor meer differentiatie in bijvoorbeeld de collegegelden ofstudiebeurzen. Waarom niet?
Balkenende: “Ik ben erg geporteerd voor meer differentiatiebinnen het HO. We bouwen ook voort op het ‘Ruim baan voorTalent’-beleid van de voorbije jaren. Kijk, toen ik begon te werkenwas dat bij de Academische Raad, wat nu de VSNU is geworden. In dietijd lag de nadruk er vooral op dat het aanbod aan deuniversiteiten zo veel mogelijk gelijk moest zijn. Die tijd is echtvoorbij, ligt achter ons.
We zien nu dat niet alles in het hbo en wo hetzelfde moet zijn. Watwe juist willen, ook met het IP, is ze stimuleren te zoeken waar zeecht het beste kunnen zijn. Waar kun je excelleren, welke thema’skunnen we ook als land nog veel sterker maken?
Daarbij zouden de instellingen zich ook moeten richten op de puntenwaar zij internationaal aan de top kunnen komen. Dat past bij deTop 5-ambitie voor ons land. Als ze die focus aanbrengen in hunbeleid is dat meteen heel motiverend voor zowel hun studenten, alsde onderzoekers en docenten in heel de instelling.
Bij de topopleidingen die zij daarbij dan verder ontwikkelen kunnende instellingen wel een gedifferentieerd collegegeld vragen, zostellen wij in ons nieuwe programma. Daar vind ik een zekeredifferentiatie wel doenlijk, maar de zekerheid bij de beurzen entoegankelijkheid acht ik onmisbaar.”
Het CDA-program zet bij SF een opvallende pas op de plaats.Andere partijen komen met nieuwe fiscale of ‘sociale’ leerstelsels.Sommigen willen de opbrengst dan terugploegen in het HO. Waaromdeze afwijkende kijk van het CDA?
“Ik heb de geluiden vanuit de studenten en ouders goedgehoord. Zij stellen nadrukkelijk: ‘niet tornen aan de basisbeurs’.Men wil daar geen onzekerheden over bij de vraag naar wat ze willenstuderen, ze willen daarbij niet afgeschrikt te worden. Ik vind datsignaal belangrijk voor studiekeuze en toegankelijkheid van destudies.
Tegenover die zekerheid staat wel dat we bij de poort van destudies er echt meer aan moeten doen om uitval tegen te gaan. Datkun je ook van de student vragen, vind ik. Als deze betervoorbereid tot keuzes komt, heeft dat vele pluspunten. Destudie-uitval gaat omlaag, meer studiesucces verhoogt de impact vande investeringen die wij in kennis doen, dus ook van het geld voorde studiefinanciering. Hier moeten we echt veel aan willen doen.Afschaffing van de basisbeurs helpt daar niet bij.”
De KIA-foto van het IP laat zien dat ons land alles uit de kastmoet halen om in de Top 5 te komen. Uw nieuwe program komt met eenzeer opmerkelijk voorstel om die inzet fors te versterken enrichting te geven: opheffing van dat IP door omvorming tot eenkrachtige lange termijn kennisraad.
“Die stap moeten we nu zetten vanwege die forse ambitie. En wekunnen hem ook zetten. Loop de lijst van actoren op ditterrein nu maar eens na: het IP draagt tot nu vooral ideeën enlange termijn visies aan en geeft ons adviezen om uit te voeren.Dan de FES, waardoor we extra middelen konden inzetten in zulkeplannen, en ook de ministeries die hun eigen terreinen hebben endeelplannen voor onderzoek kennen. Bovendien is er het veld! Datheeft ook veel initiatieven, instituten en projecten. Dat heeftsamen veel activiteiten en beleidslijnen, een zekere ‘bestuurlijkedrukte’.
De vraag die je dan toch moet stellen – én beantwoorden – is dienaar het meer bijeenbrengen van al deze lijnen. Dat doen we met dienieuwe innovatieraad, die niet alleen advies en visie geeft, maarook de gelden concreet gaat toewijzen op basis van lange termijnprogramma’s waarin die visies vertaald zijn.”
Uw program zegt dat die raad “de strategische kennisagenda moetcoördineren en implementeren.” En hij wordt belast “met detoekenning van de FES-programma’s aan consortia van bedrijfslevenen kennisinstellingen.” Bovendien wordt er gesneden in de wirwarvan “innovatieprogramma’s van de verschillende ministeries dieworden samengevoegd waardoor versnippering wordt tegengegaan en deeffectiviteit kan toenemen.” De nieuwe innovatieraad wordt zo eenmachtig orgaan om de kennisstrategie door te zetten opregeringsniveau. Wat brengt u daartoe?
“Dit idee komt nu niet voor niets. Er zijn leden van het IP,mensen uit de wetenschap, die met deze gedachte zijn gekomen. Zijzien hoe we met goede ideeën veel sneller tot concreteinvesteringen en impact kunnen komen. En wat mij hierbij sterkinspireerde was wat wij elders in de wereld tegenkwamen aan goedeaanpakken.”
Ik dacht bij lezing van dit voorstel direct: ‘Dit komt uitSingapore!’
“Natuurlijk heeft onze
De conclusie was voor mij in elk geval dat we zo’n innovatieraaddie de FES-middelen gaat toewijzen, ook voor het onderzoek in hboen wo, nu moesten gaan doen. De visies zijn geformuleerd door hetIP, nu kan zo’n raad versneld en met meer impact concreteinvesteringen richting geven.
Het gaat mij om één ding en één ding alleen: hoe komen we alsNederland samen door deze moeilijke periode heen? Wie biedtdaarvoor het beste perspectief? Dáár wil ik het over hebben in dekomende campagne.”
