Al Qaida blijft actief in hoger onderwijs
De Nigeriaanse ministerszoon die het Delta-vliegtuig wildeopblazen is het nieuwste voorbeeld van succesvolle werving vanaspirant-terroristen onder studenten. Hij studeerde aan hetUniversity College London, met name werktuigbouwkunde enbedrijfskunde. Ook was hij er voorzitter van de Islamic Society,een discussieclub waarvan drie eerdere voorzitters wegensterroristische activiteiten waren opgepakt.
‘Dan moet de antenne op gaan’
Al in 2001 bleek dat de groep rond Mohammed Atta zich ineen technische hogeschool in het zuiden van Hamburg jaren hadgeprepareerd op de kapingen en aanslagen van 11 september van datjaar. Ook bleek dat zowel de immigratieautoriteiten als debetrokkenen in het hoger onderwijs niet of nauwelijks de signalendaaromtrent verstonden of analyseerden.
Dat in ons land ook lange tijd niet echt geloofd werd, datserieuze, veelal bètatechnisch getalenteerde jongeren uitmoslimlanden niet alleen ijverige studenten hoefden te zijn, maarook gevoelig voor extremistische heils- en wraakvisioenen, bleek in2005. Een rapport van het COT over de risico’s in het HO en bijonderzoeksinstituten kwam toen in juli van dat jaar ineens opde agenda, terwijl het al een jaar min of meer in de la lag.
COT-voorman prof. Rosenthal pleitte er in zijn rapport ondermeer ook voor dat wetenschappers, vooral in de exacte en medischewetenschappen, alert zijn op vragen van overzeese collega’s. “Alsje een mailtje krijgt van een chemicus uit een exotisch land dieerg veel interesse heeft in proeven met een middel dat ook voorkwade bedoelingen bruikbaar is, dan moet de antenne op gaan. Dat istegennatuurlijk, maar we moeten wetenschappers bewust maken van derisico’s. Hetzelfde geldt voor interesse voor bepaalde seminars vanstudenten of wetenschappers uit landen waarvan je weet dat ze nietkomen uit eigen interesse, maar strak door de regering wordengecoacht.”
Clubs voor bèta-jongens
In juli 2005 werden in Londen velen gedood door eengecoördineerde terreuraanslag in het openbaar vervoer. Al sneldaarna lekte een rapport uit van de Britse geheime dienst, waarinmet nadruk gewezen werd op de bewuste strategie van Al Qaida om -nahet succes van 11 september vanuit de TH in Hamburg- sociaal wateenzame jongens aan techniek en bèta-opleidingen te werven en henvia clubvorming te trainen voor avontuurlijke acties envervolgens voor terreurmissies.
Dit was ook bij de Londense aanslagen een bron achter het complotgeweest. In 2007 werd hier opnieuw aandacht voor gevraagd naaraanleiding van verijdelde aanslagen in Engeland en Schotland,waarbij een ‘Cambridge-connectie’ ontdekt werd. In en rond deuniversiteit en ziekenhuizen in Cambridge was sprake geweest vanronseling en vier van de acht opgepakte medici die aanslagenvoorbereidden hadden elkaar daar in 2005 in hun studie lerenkennen.
De leidende persoon van dit netwerk, de in Jordanië als briljantestudent koninklijk gelauwerde Mohammed Asha, liep daar hoogstwaarschijnlijk stage en legde er met hen ook een link. Deregering-Blair had dan ook in die jaren met de HO-instellingen inhet diepste geheim overleg gevoerd om alertheid aan te moedigen enwaar nodig tegenactie te ondernemen.
‘Niet structureel en systematisch’
Publicaties over de rapportage van de Britse geheimedienst op ScienceGuide leidden in juli 2005 tot
Minister Donner van Justitie meldde de Kamer iets vergelijkbaars:”[Er] is reeds aangegeven dat het COT-rapport is aangeboden aan deHBO-Raad en de VSNU en dat de staatssecretaris van OCW hierover metdeze twee instellingen heeft gesproken. Deze activiteiten vindenechter (nog) niet structureel en systematisch plaats en zijn(m.u.v. heden eerder genoemde COT-rapportage) niet altijd specifiekop universiteits- of hogeschoolbesturen gericht.” Dit was des teopmerkelijker omdat in deze zelfde periode studenten als MohammedB. en Samir A. bekende Nederlanders waren geworden na de moord opTheo van Gogh en het onderzoek nar de plannen van de leden van de’Hofstadgroep’.
Nadien heeft zich opnieuw een aantal zorgelijke signalenvoorgedaan. Ten eerste kwam eind 2008 via een rapportage van deOnderwijsinspectie naar buiten dat rond HO-instellingen ongrijpbareontwikkelingen gaande waren, zoals het verdwijnen van aanzienlijkeaantallen studenten die waren toegelaten uit landen met een hoogrisicoprofiel, waaronder Pakistan. Ook klonken geluiden over hetfaciliteren van mensenhandel rond de werving van studenten van overde grens, een signaal waarover bij de koepelorganisaties zeer grotezorgen bestonden, zoals ScienceGuide informeelvernam.
De helft van de Nationale Recherche op éénhbo-student
Dat dit een zeer zorgwekkend signaal was bleek uit eentweede feit. Er werd internationaal gespeurd naar Akeel A., eenstudent aan de Avans School of International Studies (ASIS). Hijwerd verdacht van activiteiten in een wereldwijd opererendeterroristische cel. Om hem “dag en nacht te volgen, werdenvrijwel alle observatieteams van de Nederlandse politie opgeroepen.Vierhonderd rechercheurs, de helft van de totale capaciteit van deNationale Recherche, stonden wekenlang paraat om de gangen van de26-jarige Pakistaan na te gaan.”
Men verdacht de Avans-student ervan deel uit te maken van eennetwerk vanuit Barcelona. “Volgens de Spaanse autoriteiten trof hetnetwerk voorbereidingen voor een zelfmoordaanslag in Barcelona enzou het plannen hebben voor meer aanslagen in Frankrijk, Portugal,Duitsland en Groot-Brittannië. De man woonde sinds september 2007in Nederland en werd sinds januari 2008 geobserveerd,” zo melddehet blad van de hogeschool, Punt.
Akeel A. en zijn netwerk werden er onder meer van verdachtbetrokken te zijn geweest bij de planning van de moord op dePakistaanse oppositieleider Bhutto. Na zijn arrestatie in Breda inmaart 2008 werd hij uitgeleverd aan Spanje en werd hem daar procesgemaakt.
Internationaal op de agenda
Na de mislukte aanslag boven Detroit mag verwacht worden,dat de relaties met en netwerken vanuit landen als Jemen, Pakistan,Somalië en Nigeria binnen de HO-instellingen nog scherpe onder deloupe genomen zullen worden. De toelatingsvoorwaarden en -aanvragenvanuit zulke landen zullen wel met nog meer nauwgezetheid bekekengaan worden.
Gelet op de wereldwijde consequenties van de ronselingen kan ditook niet meer een zaak van nationaal beleid of individueleinstellingen blijven. Te meer niet nu met de inwerkingtreding vanhet nieuwe Europees Verdrag het beleid op het terrein vanimmigratie en justitie veel meer gemeenschappelijk zal wordenopgezet en uitgevoerd.
Het hoger onderwijs mag er daarom op rekenen dat het direct inbeeld komt in het kader van het internationale overleg over derisico’s en preventie van terreurdaden. De Britten hebben daartoeal het initiatief genomen voor wat betreft de situatie in Jemen.Dat overleg valt niet geheel toevallig samen met de topconferentiein Londen over de aanpak en strategie van de landen die in troepenhebben in Afghanistan.
