Het Poenboek van Diederik Samsom

“Diederik had toen nog een enorme krullenbol.” Joeri van den Steenhoven lacht bij de herinneringen aan de tijd dat hij met Samsom de ‘commissie  Studiefinanciering, Huisvesting en Inkomen’ van de LSVb trok. Hij als gamma uit de UvA, de superbètaSamsom als VSSD-voorzitter aan de TU Delft. “We moesten ons te pletter werken, want de tempobeurs was nog niet doorgevoerd en alle gevolgen daarvan moesten we narekenen of Jo Ritzen kwam met de prestatiebeurs en zijn leenstelsel daarin.”

De rekenmeester

Diederik was toen al een echte rekenmeester, merkte Joeri. “Het moet altijd wel kloppen. Als je actie gaat voeren of je maakt enorm kabaal tegen het CvB of de minister dan moeten de cijfers helemaal goed zijn. Hij zorgde er voor dat wij heel goed voorbereid onze verhalen deden. Ook protesten moesten wel deugen, echt de bèta dievan feiten en cijfers houdt.”

Dat leidde tot een legendarische publicatie van een van de lidbonden van de LSVb: het Poenboek van de VSSD. Daarin werd tot in detail voorgerekend wat welke student wel en niet mocht verwachten aan beurs en lening van de minister en zijn IB groep, het huidigeDUO in Groningen.

“Het Poenboek is geschreven door Diederik. Dat zat zo goed in elkaar, dat de voorlichters van de IB groep dat liever gebruikten dan de staatjes en de rekenmodellen die zij van het ministerie inZoetermeer moesten gebruiken. Dat boek was weer de opvolger van de net zo legendarische Deetflop van Robbie Koenen. Die maakte de eerste floppydisc – toen iets enorm innovatiefs en cutting edge ICT- met de meest correcte berekeningen van de SF onderDeetman.”

Kysia of Diederik?

In de zomer van 1994 moesten Joeri en Diederik kiezen voor hun toekomst. Joeri werd vice-voorzitter van de LSVb, Samsom uiteraard voorzitter. “Nou nee dus. Hij vond de VSSD ontzettend leuk en bleef ook nog een tijd voorzitter in Delft. Maar helemaal opgeslokt worden in de studentenpolitiek trok hem niet. Hij was vanuit zijn studie kernfysica al erg bezig met het milieu en wilde liever bij Greenpeace verder. Kysia Hekster werd uiteindelijk gekozen tot onze voorzitter. Ik denk nog wel eens ‘tsjonge, met ons drieën was dat wel een bestuur geweest, zeg!” ”

De eerste week van het nieuwe LSVb-bestuur was het raak. Sterker nog, de eerste ochtend van juli 1994, toen Hekster nog op vakantiewas. Informateur Wim Kok kwam met ‘een proeve van eenregeerakkoord’ voor Paars-1 Dat bevatte een gruwelijk SF-beleid:een bezuiniging van 1 miljard op de studiebeurzen. “Zijn ambtenaren hadden gewoon een kanjer van een rekenfout gemaakt en niemand had dat gezien. Ze waren vergeten dat Ritzen die tempobeurs al had door gevoerd en Ritzen werd niet meer geraadpleegd.”

Vice-voorzitter Joeri kwam om half tien binnen. De NOS hing meteen aan de lijn voor commentaar. Een uur later lag dat er met exacte cijfers voor elke soort student. Want Diederik Samson had nog een klein wondertje verricht: een excelsheet met rekenmodellen voor elke denkbare bezuiniging in de SF. “Typisch die bèta weer die elke cijferexercitie leuk vindt en wil uitproberen.”

Kwartje per student

Het beeld was desastreus bij het nieuwe beleid van Kok. “Er bleef van de gemiddelde basisbeurs per student een paar tientjes over, geloof ik. Wij konden dus een persbericht maken en meteen in het NOS Journaal verschijnen met iets als ‘Ramp voor de student!'”De paniek bij de kersverse paarse fracties was groot. Er kwam zelfs een spoeddebat in de Kamer. De lakmoesproef voor het studentenbestuur was geen kleinigheid. “Een ding was toen al duidelijk. Diederik doet niet aan fact-free-politics,” lacht Joeri van den Steenhoven.

In het Kamerdebat werd van OCW geëist dat het departement met de juiste cijfers zou komen. De paarse fracties en het ministerie waren min of meer ‘in denial’ over wat er dreigde te gebeuren in de SF. Het kon gewoon niet waar zijn, toch? “Het duurde een week of twee, maar toen kwam er een brief aan de Kamer vanuit Zoetermeer.De officiële cijfers van de gevolgen voor de studenten lagen op tafel. Wat bleek? Het verschil tussen de berekeningen van het departement en de excelsheet-modellen van Diederik bleek slechts iets van een kwartje per student!”

Ondergedoken Senator

“Ritzen moest na zijn verrassende herbenoeming in 1994 met zijn prestatiebeurs nog heel een traject van vallen en opstaan door. In de Eerste Kamer ging het bij de stemming zelfs foutvoor hem. Het kwam uiteindelijk aan op één cruciale stem om een meerderheid achter het voorstel te krijgen. En die ene sociaal-liberale ‘paarse’ stem die Ritzen toen tekort kwam, zat tijdens de stemming ondergedoken. Waar? Bij ons, op het kantoor van de LSVb.”

En toch. Stel Diederik Samsom had toen wél gekozen voor het voorzitterschap van de LSVb? “Nou, dan zou hij dezer dagen met eenberenmuts op vanuit Moskou aan ons hebben uitgelegd hoe Poetin de verkiezingen heeft gemanipuleerd, vermoedelijk.” Joeri van den Steenhoven begint te schateren bij het idee van zijn oud-collega van de VSSD in de sneeuw op het Rode Plein.