Witte nachten voor innovatie

Erwin Bleumink, algemeen directeur van SURFnet, ging met de premier en een grote delegatie van het bedrijfsleven naar Sint Petersburg. “In de colonne van Mark Rutte rijden we van het Forum naar Hermitage. Alle straten zijn voor even voor ons afgesloten. Een bevreemdend gevoel. Zeker als onze chauffeur flink gas moet geven om niet te worden gelost uit de colonne.”

Wat moest SURFnet daar?  Een intentieverklaring te tekenen met Skoltech en dat is in het Rusland van nu een topadres. “Het Skolkovo Institute of Science and Technology (Skoltech) is een in 2011 in samenwerking met MIT opgezette onderzoeksuniversiteit in een buitenwijk van Moskou.”

U leest hier Bleuminks verslag van de activiteiten en contacten die voor ons land daar zijn gelegd. En uiteraard ook over de eigenaardigheden en perikelen die bij zo’n bezoek en Rusland horen.

Stamcellen in Moskou

Tijdens de witte nachten in Sint Petersburg vond er een International Economic Forum plaats. Een mooie gelegenheid om het Rusland – Nederland jaar invulling te geven met een bezoek van Mark Rutte en een missie onder leiding van Bertholt Leeftink, de Directeur Generaal Bedrijfsleven en Innovatie van het Ministerie van Economische Zaken.

De missie van Bertholt Leeftink bezoekt van 18 – 21 juni 2013 Moskou Skoltech en Sint Petersburg. Ik sluit in Sint Petersburg aan om een intentieverklaring te tekenen met Skoltech voor het opzetten van een hoogwaardige netwerkverbinding tussen Rusland en Nederland.  Het Skolkovo Institute of Science and Technology (Skoltech) is een in 2011 in samenwerking met MIT opgezette onderzoeksuniversiteit in een buitenwijk van Moskou. De samenwerking van Skoltech met het UMCG op het gebied van stamcelonderzoek en met de UvA op het gebied van ICT maakt de realisatie van een hoogwaardige verbinding urgent.

eScience voor stormvloedkering

Maar voordat we gaan tekenen bezoek ik samen met Bertholt Leeftink en zijn medewerkers ITMO. ITMO is een van Rusland’s top onderzoeksuniversiteiten: ondernemend en gefocusseerd op IT, mechanica en optica. En het heeft een bijzondere band met Nederland: Peter Sloot (UvA) leidt daar het Advanced Computing Lab.

Bij ITMO spreken we met de president, de vice-rector voor strategische ontwikkeling en prof. Boukhanovsky, hoofd High Performance Computing en directeur van het eScience Research Institute.

Prof. Boukhanovsky  toont door een visualisatie een mooi voorbeeld van samenwerking op het gebied van criminologie tussen Rusland en Nederland, met zowel Russische als Nederlandse data. Daarna maken de levensechte, maar gesimuleerde golven, indruk, ook al heb ik het vaker gezien. Ook demonstreerden studenten van ITMO een mooi staaltje beslissingsondersteuning voor hun stormvloedkering.

Deze 25 kilometer lange stormvloedkering is geïnspireerd op onze Deltawerken. Baggerbedrijf Boskalis en ingenieursbedrijf Royal Haskoning DHV werkten aan de realisatie van deze stormvloedkering. De stormvloedkering kan dicht, maar wanneer  dat echt te doen is een grote vraag met een rivier die ook veel water afvoert. Een combinatie van simulatie en visualisatie biedt op die momenten hulp.

Met de UvA vindt inmiddels uitwisseling van 15 studenten plaats, maar dat gaat nog maar een kant op. De opleiding ziet er uitstekend uit, maar de acceptatie van het diploma en het Russisch als voertaal zijn forse belemmeringen voor de komst van Nederlandse studenten.

“Data is the new currency”

Dan nadert het moment waar ik voor kwam. De ondertekening  van de intentieverklaring voor het opzetten van een hoogwaardige netwerkverbinding tussen Rusland en Nederland met Skoltech.

Twee weken geleden realiseerden we met internationale partners de eerste 100 gigabit per seconde snelweg voor dataverkeer van Nederland naar Amerika. Daarmee werd de positie van Nederland als digital gateway to Europe verder versterkt. Een blik op de kaart met internationale lichtpaden voor de wetenschap maakt direct duidelijk waarom Skoltech in Nederland uitkomt. Dat moet wel als zij hun verbinding met de rest van Europa en de wereld willen verbeteren. De samenwerking met het UMCG op het gebied van stamcelonderzoek en met de UvA op het gebied van ICT maakt de realisatie van de verbinding urgent.

Mijn counterpart, Edward F. Crawley , de president van Skoltech, blijkt in de haast vergeten te zijn een stropdas mee te nemen. De fotograaf blijkt dat goed gemaskeerd te hebben. Crawley legt me het belang van dit soort momenten in Rusland uit. Hij noemt “data the new currency”. En als we kijken naar de werkwijzen in wetenschap en de intelligence community dan is duidelijk waar hij op doelt.

Onder toeziend oog van minister-president Rutte en de Russische Deputy Prime Minister Dvorkovich tekenen Crawley en ik de intentieverklaring, het echte werk kan hierna van start gaan. Veel dank gaat uit naar Joyce Ten Holter, de Innovatie Attaché in Rusland, die ervoor gezorgd heeft dat deze intentieverklaring hier kon worden getekend.

Spoedcolonne naar de Hermitage

In de colonne van Mark Rutte rijden we van het Forum naar Hermitage. Alle straten zijn voor even voor ons afgesloten. Een bevreemdend gevoel. Zeker als onze chauffeur flink gas moet geven om niet te worden gelost uit de colonne. Even voelt het als een spannende achtervolging op Rutte dwars door Sint Petersburg.

Mark Rutte opende in de Hermitage de expositie ‘Amsterdamse groepsportretten uit de 18e eeuw’. Tijdens de receptie na afloop spreek ik samen met Edward Seidel – Senior Vice President of Research and Innovation van Skoltech – en Joyce Ten Holter met een ontspannen Rutte. Edward Seidel legt Rutte het belang van netwerken voor wetenschap en economie uit en de centrale positie en leidende rol die Nederland daarin inneemt. Vandaar dat zij bij NetherLight uitkomen als zij betere verbindingen met Europa willen realiseren. Met Edward bespreek ik de verschillende opties, kansen en obstakels in de realisatie van de verbinding.

Waar de Russen investeren in verbetering van hun e-infrastructuur staan de investeringen in Nederland onder druk. De unieke positie die we als digital gateway to Europe hebben verworven komt daarmee onder druk te staan. “Zonder een state-of-the-art ICT-infrastructuur kan een kennisintensieve samenleving als de onze niet floreren” schreef de VSNU naar aanleiding van deze plannen.

Vervang ‘smart’ door ‘connected’

Ik bezoek op vrijdag een forumdiscussie met enkele Russische hotshots, onder leiding van Sergei Naryshkin, de voorzitter van de Doema,  en Anatoly Chubais oud minister van Financiën onder Jeltsin en nu voorzitter van RUSNANO. Rob van Gijzel, burgemeester in de slimste regio van de wereld, en John Chambers, CEO van Cisco, nemen ook deel.

Rob van Gijzel benadrukt het belang van steden in de aanpak van maatschappelijke en economische uitdagingen. Dat is wat mensen merken en waar de innovatiekracht is gebundeld. Een smart city combineert duurzaamheid, innovatie en kennis met slimme infrastructuur, maar het belangrijkste is de gemeenschap van burgers. Hoe bundel je hun creativiteit, laat je hen met elkaar communiceren en creëer je met hen een leefbare en veilige omgeving.

Hij roept Rusland op om duurzaamheid mee te nemen als uitdaging in de organisatie van het WK voetbal in 2018. De burgemeester hoopt na zijn pensionering een Sint Petersburg te bezoeken waar dankzij slimme infrastructuren geen eindeloze verkeersopstoppingen meer bestaan.

John Chambers geeft aan dat we het woord ‘smart’ teveel gebruiken. Hij stelt voor om “smart” te vervangen door ‘connected’. Want dat is waar de echte ontwikkeling vandaan komt. Alles wordt met  iedereen verbonden, nu ook alle fysieke objecten in de 4^e generatie van het internet wordt aangesloten. “Amsterdam is driving the concept” daarvan, benadrukt hij. Cisco heeft niet voor niets zijn Europese hoofdkantoor in Nederland.

Oplossingen in huis

Ik ontmoet prof. Jelle Barentsz, hoogleraar radiologie van de Radboud Universiteit. Hij werkt met zijn groep aan technieken om veel vroegtijdiger prostaatkanker te lokaliseren, met alle pluspunten van dien. Met Barentsz spreek ik over radiologie en ICT. SURFnet levert het netwerk voor de het borstkankeronderzoek: veel data, privacygevoelig en mission critical. Hij vertelt dat het vakgebied steeds internationaler wordt en hij nu samenwerkt met Brisbane (Australië), Los Angeles (Santa Monica) en Trondheim.

Hoe dat eenvoudig met ICT te faciliteren is een belangrijke vraag. Ook wil hij alles naar de cloud, waarmee hij bedoeld, dat hij er geen tijd aan kwijt wil zijn. Als het maar goed werkt en beveiliging en toegang optimaal zijn geregeld. We hebben het hier immers over privacygevoelige patiëntgegevens.

We spreken af daar in Nederland verder over te spreken. We hebben als SURF oplossingen in huis. Het probleem is generiek binnen het medisch onderzoek, maar ook daarbuiten. Samenwerking in ICT binnen het hoger onderwijs en onderzoek loont.