Pas toe wat werkt

Voorzitter De Graaf van de Vereniging Hogescholen opende zijn discours in Den Haag met wijze woorden. Het vinden van goede studenten voor de organen van de medezeggenschap “is vaak moeitevol” en zeker in het HBO. De studenten daar en ook de instellingen zelf kennen veel minder traditie op dit terrein dan het WO en dat werkt door in de interne verhoudingen en werkwijze van overleg.

In het nieuwe akkoord over het studievoorschot van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks zit niettemin een forse versterking op dit terrein met het van bovenaf opgelegde instemmingsrecht voor de medezeggenschap bij de HO-begrotingen en hoofdlijnen van beleid. Maar wat betekent dat eigenlijk, zo vroegen de discours-deelnemers zich en elkaar af.

Illegale salarissen

De Graaf gaf zo het startschot voor de discussie, waarbij de meest betrokken Kamerleden in de loop van het debat moesten afzeggen vanwege stemmingen in het parlement. Dat verhinderde allerminst dat het instemmingsrecht scherp op tafel kwam. Want waar was men nu eigenlijk bang voor, als studenten zouden mogen meebeslissen over de grote keuzes van een hogeschool? Die vraag legde aankomend ISO-bestuurder Rosanne Broekhuizen maar meteen in het midden.

Het beeld van die vrees bleek diffuus. Een hele reeks hogescholen blijkt namelijk soms al vele jaren zo’n instemmingsrecht te kennen en daar wel bij te varen. Rotterdam-voorzitter Bormans tweette zelfs het artikel van Broekhuizen op ScienceGuide over die materie door met de mededeling ‘MR heeft @hsrotterdam al jaren instemmingsrecht op begroting. Werkt uitstekend.’ Maar bij anderen klonk de schrik uit een conflictueus verleden nog door in de stem.

Bij Avans had men na een blokkade van de begrotingsbesluitvorming zelfs “de salarissen en facturen illegaal moeten betalen. We hebben mediators ingeschakeld en alles geprobeerd om er uit te komen. Als zoiets nog een keer gebeurt, dan gaan we dit niet nog eens doen. Dan betalen we de salarissen maar niet meer uit, als dat zo moet,” zei collegelid Marja Kamsma in een mengeling van bitterheid en stoerheid. LSVb’er Lex Sietses stelde haar gerust, want hij meldde dat dit een schijnprobleem is. Voor zulke bestuurlijke situaties zijn eenvoudige, praktische oplossingen voorhanden en geen docent of manager moet vrezen voor zijn salaris als de studenten mogen meedenken.

Serieus nemen svp

De centrale vraag bleek al snel die naar de reikwijdte van een instemmingsrecht. Het ISO onderstreepte, dat studenten helemaal niet zitten te wachten op instemmingsrecht of medebewind op alle mogelijke posten en postjes op de begroting in al haar onderdelen van een universiteit of hogeschool. Zij willen serieus genomen worden als deelnemer aan de discussie over de grote lijnen, keuzes en strategie die achter de budgettaire cijfertjes verscholen gaan. Het instemmingsrecht is daarom vooral daar op te richten.

Deze denklijn kreeg de steun van oud-Fontys-bestuurder en nu Radboud Uni collegelid Wilma de Koning, zolang maar duidelijk bleef, dat de bestuurders echt de verantwoordelijken bleven voor de concrete beslissingen over de toedeling van geld en prioriteiten op basis van die hoofdlijnen en keuzes.

Evidence based beleid

Over de studentassessor kon men het debat eigenlijk niet vruchtbaar voeren, omdat de initiator van een besluit van de Tweede Kamer daarover, Tanja Jadnanansing, verstek moest laten gaan. Ook was het lastig omdat de assessor in het WO op faculteitsniveau de gewoonste zaak van de wereld blijkt te zijn, maar die praxis en de ervaringen in het HBO-debat onderbelicht bleven.

LSVb’er Sietses had hier een sterk betoog: “Laten we nou eens doen wat we altijd tegen elkaar zeggen in het hoger onderwijs. We kijken naar best practices en als die goed blijken te werken dan zullen we ook elders toepassen wat succesvol blijkt te zijn.” Aangezien de ervaringen in het WO uitstekend zijn, hoeft niets een introductie in het HBO en bij de bestuurscolleges van de instellingen in de weg te staan, evidence based beleid kortom. Geen van de bestuurders in panel of zaal kon daar weinig meer dan zuchtend geblaas tegen inbrengen, chapeau. Maar of men nu tot aantrekken van assessoren zal overgaan, ook zonder de dwang van een motie-Jadnanansing?

Het slotwoord van Thom de Graaf was even scherp als bondig. “Ik heb nog nooit van één probleem gehoord bij een hogeschool waar de medezeggenschap en de studenten instemmingsrecht hebben,” zei hij. Dat medezeggenschapsaspect wordt nu aan HBO en WO bovendien opgelegd, omdat de gedoogcoalitie rond het studievoorschot studenten greep op het onderwijsbeleid in hun instelling wil geven in ruil voor het afschaffen van hun basisbeurs. ‘Leer er maar mee leven,’ leek hij daarmee indirect te zeggen.