Internationalisering: volgend jaar weer in tentjes?
Verschillende universiteitssteden zitten momenteel met een groot probleem. Vanuit Wageningen, Utrecht en Leiden kwamen de afgelopen maanden berichten over internationale studenten in tenten op de camping. Ook Stichting Studenten Huisvesting en studentenhuisvester DUWO trokken aan de bel: er is een tekort van honderden kamers.
De scheidend voorzitter van de VSNU, Karl Dittrich, benoemde vorige week de rol van universiteiten om consequenties op te vangen, ook op het gebied van faciliteiten. Ook bekritiseerde hij de ambitie van sommige instellingen: “Ik kan me ook niet voorstellen dat sommige instellingen zich niet gewoon realiseren dat ze inmiddels wel aan hun grenzen zitten.”
Nederlandse universiteiten hebben een gedragscode opgesteld om de rechten van de studenten en de plichten van de universiteiten te borgen. In deze code is het volgende opgenomen: “De onderwijsinstelling maakt duidelijk welke diensten zij biedt aan de internationale student in het kader van het verkrijgen van een visum en een verblijfsvergunning, huisvesting, introductie en begeleiding. In haar voorlichtingsmateriaal conform artikel 2.1 geeft de onderwijsinstelling duidelijk aan welke diensten zij in dit kader aanbiedt [… ],” er is dus een communicatieplicht vanuit de wervende universiteiten.
Geen BSN, geen bankrekening
De Italiaanse masterstudent Crisis and security management Eugenio is voor de zomer begonnen met zoeken naar woonruimte. Via Facebookgroepen heeft hij inmiddels verschillende woningen bekeken. De woningen die geen mogelijkheid bieden voor registratie in de GBA vallen al af. Want geen GBA-registratie betekent dat hij geen burgerservice nummer krijgt, en mag hij dus ook geen bankrekening openen.
Eugenio is nu vier weken aan het zwerven op luchtbedjes bij vrienden, op banken in gezamenlijke woonkamers, in studentenhostels. Dat terwijl zijn master al in volle gang is. Misschien heeft hij per 1 oktober een ‘toilet-room’ – een kamer achter het toilet. In de twee jaar tijd dat hij al droomt van een studie in Leiden, informatie vergaart en met mensen van de universiteit spreekt is hij door niemand gewaarschuwd over de woonsituatie in Nederland. Bij zijn uiteindelijke toelating heeft hij wel een disclaimer van de universiteit gelezen.
Terug naar huis
Bestuurslid van het International student network (ISN) in Leiden Nicolo de Sandre herkent het probleem. “We horen dit jaar echt duidelijk meer problemen rondom huisvesting dan in de afgelopen jaren. Tot nu toe zijn er meer dan honderd aanvragen binnengekomen”. De studentenorganisatie kan de woningzoekers niet meer bieden dan ze tips te geven en te verwijzen naar makelaars.
Woordvoerder van de Universiteit Leiden, Caroliene Overbeke: “Als onze medewerkers met (aanstaande) studenten spreken, dan informeren ze hen over het feit dat huisvesting (in Leiden en Den Haag) een uitdaging is. We vertellen ze dat we geen garanties kunnen geven en dat ze tijdig bij ons moeten aangeven als ze hulp nodig hebben. Ook in de brochures voor internationale studenten geven we duidelijk aan dat huisvesting vinden lastig kan zijn.”
Daarbij zegt de woordvoerder van de universiteit: “En Nederland heeft daarbij ook een reputatie als land waar huisvesting voor studenten niet makkelijk te vinden is.” Een kleine ronde op de website voor internationale studenten laat zien dat het met name gaat om promotie van het Student Housing Loket en dat veel informatie alleen in het Nederlands is te vinden.
Op de vraag of studenten om deze reden hun opleiding staken en naar huis gaan antwoordt De Sandre als volgt: “Mijn faculteit heeft mij een e-mail gestuurd met hierin de vraag of wij andere nieuwe studenten willen helpen om woonruimte te vinden, omdat zij anders de beslissing moeten maken om terug naar huis te gaan!” Nuffic geeft aan dat het verhaal gonst dat er studenten teruggaan.
Nuffic wil meer informatie
Alhoewel studentenhuisvesting een bekend probleem is in Nederland is het de afgelopen jaren niet voorgevallen dat studenten gedwongen werden om op campings te slapen. “Nuffic kan de geluiden ook niet naast zich neerleggen, wij denken na over of we de wervingsboodschap toch steviger moet neerzetten ‘Goh, huisvesting is op sommige plaatsen moeilijk te vinden, houdt er rekening mee dat je tijdig moet beginnen,'” aldus Floor van Donselaar beleidsmedewerker bij Nuffic
De verantwoordelijkheid ligt volgens Nuffic met name bij de instellingen. “Het is voor ons heel belangrijk om dit samen met de instellingen te doen. Want zij zijn het eerste aanspreekpunt voor potentiële studenten en kandidaat studenten.” De gesprekken, met de instellingen, LSVb en ISO, gaan met name over mogelijkheden die er zijn om het werven van studenten naar Nederland op een andere manier aan te pakken. Maar er zijn nog geen concrete plannen om de werving van internationale studenten aan te passen.
“Het is niet zo dat er alleen maar mooi weer door recruiters wordt verkocht. Natuurlijk zit er een verschil tussen: waar ben je wervend en waar vertel je het serieuze verhaal?” Nuffic zegt meer inzicht te willen verkrijgen in hoe groot het probleem is en wat regionale verschillen zijn: “Het is nu niet duidelijk om een éénduidig verhaal te vertellen. We bereiden ons voor op volgend jaar door alle ontwikkelingen nauwlettend te volgen, en aanstaande donderdag is het Kences congres waar de monitor wordt gepresenteerd.”
Nieuwe lichting
Beantwoording van Kamervragen van de SP zijn voor alsnog uitgesteld, berichtte minister Plasterk mede namens OCW. Binnen het ministerie van Binnenlandse Zaken is er begin september wel een bijeenkomst geweest om de strategie te bepalen. Bestuurders uit het HO waren hierbij aanwezig. Op gemeentelijk niveau heeft de Amsterdamse wethouder Ivens een duidelijk standpunt ingenomen: “Als je studenten werft, dan moet je een eerlijk verhaal vertellen.” In 2018 heeft de wethouder er in vier jaar tijd 8.000 studenteneenheden bij gebouwd. Toch is er nu weer een tekort van 12.000 kamers in de hoofdstad.
Nuffic geeft ook aan dat de formatie van het nieuwe kabinet vertraging oplevert in het nemen van acties inzake woningnood. Verder hoopt de organisatie dat er duidelijkheid komt wanneer de Kamervragen beantwoord zijn en informatievoorziening op gang komt, onder andere vanuit kenniscentrum studentenhuisvesting Kences of vanuit de LSVb. De laatste houdt een Housing Hotline bij die registreert welke problemen internationale studenten tegenkomen.
Op beurzen over de hele wereld maken nieuwe studenten momenteel alweer kennis met Nederlandse universiteiten. Hoeveel van hen zich volgend jaar gaan melden is vooralsnog onbekend. De ontwikkeling van Nederlandse studentenaantallen is op basis van de demografie te voorspellen, voor internationale studenten is dit veel moeilijker, aldus Kences.
Duidelijk is dat er ondanks de problematiek rond huisvesting nog velen zijn die graag meer internationalisering zouden zien. Zo formuleerde Pieter Duisenberg (destijds Kamerlid VVD) afgelopen januari nog de ambitie:”om in 2025 te mikken op een nettobijdrage van 85.000 banen, op bestedingen van meer dan 5 miljard per jaar en op 225.000 internationale studenten – drie keer zo veel als nu – vind ik dan realistisch.”
