Universiteit Utrecht wil minimale lastendruk bij nieuwe kwaliteitsafspraken

De Hogeschool Utrecht letterlijk aan de overkant van de straat op de Utrechtse Uithof was de eerste instelling die nieuwe kwaliteitsafspraken had gemaakt. Daarna volgde de Universiteit Maastricht, vlak voor de zomervakantie. De Universiteit Utrecht wil en kan er ook duidelijk meer tijd voor vrijmaken en heeft een uitgebreid tijdspad uitgezet om tot nieuwe nieuwe kwaliteitsafspraken te komen. Wel ligt er al een blauwdruk en dat is het instellingsplan 2016-2020. Op die manier moet voorkomen worden dat er separate plannen naast elkaar gaan bestaan.

Toetsing tegen het licht

De Hogeschool Utrecht wil vooral inzetten op kleinere klassen en meer digitalisering van het onderwijs. De Universiteit Maastricht heeft onlangs met de medezeggenschap nieuwe kwaliteitsafspraken afgesproken. Zo moet het welbevinden van studenten omhoog de aankomende jaren. Ook gaat men in Maastricht de toetsing tegen het licht houden en docenten worden meer gefaciliteerd om hun professionele ontwikkeling op het gebied van onderwijs te verhogen.

Er was ook haast geboden in Maastricht. In oktober komt de NVAO langs om de kwaliteitsafspraken te beoordelen. De planbeoordeling van de kwaliteitsafspraken en de reeds geplande tweede ronde van de Instellingstoets Kwaliteitszorg (ITK) door de NVAO worden nu gecombineerd. De NVAO zal daarbij de inzet en de plannen voor de studievoorschotmiddelen gaan beoordelen en daarover advies uitbrengen aan de minister.

Een papieren toets

De beoordeling van de kwaliteitsafspraken door de NVAO van alle bekostigde hogescholen en universiteiten bestaat uit drie onderdelen. De beoordeling van het plan, de realisatie tot nu toe in 2022 en in 2023 zal er een eindevaluatie worden uitgevoerd. De tussentijdse evaluatie in 2022 zal bestaan uit een papieren toets. Op basis van de jaarverslagen wordt gekeken of de plannen zoals die zijn beoordeeld door de NVAO ook daadwerkelijk zijn uitgevoerd. Mocht die papieren toets onbevredigend zijn, dan kan de NVAO een nader onderzoek laten doen door het panel die het plan eerder beoordeeld heeft.

Bij de eindbeoordeling van de plannen in 2023 zal er aan alle instellingen wederom een bezoek gebracht worden door een panel om te achterhalen of de doelen ook daadwerkelijk zijn behaald. Deze eindbeoordeling wordt aangeboden aan de minister en die kan al dan niet besluiten bekostingsmaatregelen te nemen, als een instelling niet geleverd heeft.

De Universiteit Utrecht heeft vorig jaar de ITK al met succes doorlopen en daar heeft men dus wat langer de tijd om tot nieuwe kwaliteitsafspraken te komen, zo blijkt uit een planning die naar de medezeggenschap is gestuurd. Er is ook ruim de tijd, want pas 1 april 2020 wil de NVAO alle adviezen over de plannen aan de minister hebben gestuurd. Voor instellingen die al voor de tweede keer een ITK hebben doorlopen wordt een apart beoordelingsproces opgezet door de NVAO, zo ook voor de UU.

Expliciete doelstelling

De UU heeft uit de opbrengsten van het studievoorschot oplopend tot €27 miljoen per jaar te verdelen in 2024. Het bestuur wil bij het verdelen van dit geld vasthouden aan het strategisch plan 2016-2020 van de UU. Op die manier kunnen de kwaliteitsafspraken worden ingebed in de grotere strategie en wordt voorkomen dat er separate ontwikkelingen ontstaan. De expliciete doelstelling is dat deze nieuwe kwaliteitsafspraken niet voor extra werkdruk mogen zorgen. Daarnaast wil het CvB van de UU voldoende de tijd nemen om de afspraken met de universitaire gemeenschap te bespreken. De doelstelling is om begin 2019 de besluitvorming af te ronden.

Volgens de Universiteit Utrecht sluiten de landelijke afspraken in het sectorakkoord goed aan bij het Instellingsplan 2016-2020. Zo is landelijk overeengekomen dat er meer studentenbegeleiding moet komen. Volgens de UU stond dit ook al in het strategisch plan van de universiteit. “Afgelopen jaren hebben we geïnvesteerd in extra docenten. Als komende jaren de beloofde extra overheidsinvesteringen door afschaffing van de studiefinanciering vrijkomen, dan zullen wij daarmee doorgaan.”

Inclusief hoger onderwijs

Een ander punt gaat over studiesucces. Landelijk is daarover afgesproken dat elke student gelijke kansen moet krijgen. “Aandacht voor de doorstroom en toegankelijkheid van het onderwijs voor studenten uit het vo en mbo, gelijke kansen, inclusief hoger onderwijs, het voorkomen van uitval en het bevorderen van studiesucces blijven belangrijke thema’s voor het hoger onderwijs.”

Over toegankelijkheid heeft de UU altijd een uitgesproken opvatting gehad. De universiteit moet veel strenger kunnen selecteren en veel studenten die nu op de universiteit studeren horen daar helemaal niet thuis, volgens de onlangs vertrokken rector Bert van der Zwaan. Recent herhaalde hij dat nog in een interview.

Verwevenheid van onderwijs en onderzoek

Zelf zegt het instellingsplan van UU over toegankelijkheid en studiesucces het volgende: “Kern van het Utrechtse onderwijsmodel blijft de verwevenheid van onderwijs en onderzoek. Ook kleinschalig en intensief onderwijs, commitment en de vorming van communities blijven belangrijke uitgangspunten, omdat ze bijdragen aan het studiesucces van studenten.”

Ook is er in het instellingplan en in de landelijke uitgangspunten voor kwaliteitsafspraken een gemene deler als het gaat om investeren in docentkwaliteit. Zo is landelijk afgesproken dat er meer waardering moet komen voor lesgeven in het hoger onderwijs en er moet meer aandacht komen voor professionalisering van docenten.

Internationale studenten verhogen

Bij de Universiteit Utrecht is ook op dit punt overlap te zien tussen het instellingsplan en de kwaliteitsafspraken. De Basiskwalificatie onderwijs (BKO) waarmee de UU als eerste universiteit begon wordt uitgebreid. “We herijken het Teaching Fellow programma en breiden het aantal onderwijshoogleraren fors uit. Ook evalueren we de trajecten voor Basis- en Seniorkwalificatie Onderwijs. We overwegen om deze trajecten uit te breiden met een vorm van ‘permanente professionalisering’ die aansluit bij de behoefte aan een leven lang leren.”

Bij die docentprofessionalisering hoort volgens het strategisch plan van de UU ook een passend professionaliseringsaanbod voor de Engelstalige programma’s, ook met het oog op de groei van het aantal internationale studenten. “Om het aantal internationale studenten te verhogen gaat het aantal Engelstalige programma’s omhoog, zowel in de bachelor- als masterfase. We ontwikkelen een passend aanbod om docenten daarbij te ondersteunen. Doel is dat zij over de interculturele en talige vaardigheden beschikken om de internationale studentengemeenschap optimaal te bedienen.”

Brainstorm of officiële vergadering

Zowel in de kwaliteitsafspraken van de UM en HU, maar ook in deze planning van de UU  wordt weinig of geen aandacht gegeven aan externe stakeholders. Dit was wel een belangrijke aanbeveling van eerdere rapporten van de SER en van de evaluatie commissie Van de Donk over de prestatieafspraken.

Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) heeft daar wel expliciet de aandacht voor, zo blijkt uit een ‘Handboek kwaliteitsafspraken’ dat vorige maand is rondgestuurd aan de medezeggenschapsraden van universiteiten en hogescholen. Het ISO wijst erop dat deze externe partners betrokken moeten worden, maar wil het aan de instelling laten op wat voor manier dit precies moet gebeuren. Dit kan volgens het ISO middels een brainstorm of een officiële vergadering. “Per onderwerp kun je andere partners betrekken: de ene partner is immers relevanter voor onderwerpen dan de ander. Denk bij externe partners aan bedrijven, maar ook aan de gemeente of een vereniging waar jullie mee samenwerken,” zo schrijft de studentenbond aan hun lidpartners.