De toekomst voorspellen zonder aannames te doen
In de Energy Barn op het Zernikecomplex krijgt het Futures Literacy team officieel een UNESCO-leerstoel toegekend om de methodiek een vaste plek in de hogeschool te geven. “We gaan docenten trainen, onderzoeken hoe we dit het best in de hogeschool kunnen inzetten en kijken waar dit het beste past in de curricula op de hogeschool,” legt chairholder Anneke Luijten uit.
Het is nog niet makkelijk, om een goed beeld te krijgen van wat Futures Literacy precies behelst. Om dat toch voor elkaar te krijgen heeft hogeschooldocent Loes Damhof journalisten uitgenodigd voor een crash course. “Als je de toekomst gaat voorspellen dan doe je dat op basis van aannames. Het is soms handig om aannames te hebben, maar het kan ook heel beperkend werken.”
De toekomst van de pers
Als denkoefening vraagt Damhof om na te denken over hoe de pers er uit zal zien in 2060 en hoe de pers er idealiter uit zou moeten zien tegen die tijd. Daaruit blijkt inderdaad dat er nogal wat aannames ten grondslag liggen aan hoe er gedacht wordt over bijvoorbeeld persvrijheid. Aannames die vaak nogal cultureel bepaald zijn.
Opvallend is bijvoorbeeld te zien hoe de discussie zich ontwikkeld met betrekking ‘fake news’. Het fenomeen wordt weliswaar als zeer onwenselijk gezien, maar over een aanpak en of er überhaupt een aanpak nodig is daar verschillen de visies nogal over. Het laat ook hier zien dat aannames cultureel, maar ook professioneel bepaald zijn.
Hypotheses tegen het licht houden
Riel Miller die de vaardigheid bij UNESCO ontwikkelde, legt het als volgt uit. “Het is een manier om je eigen hypotheses tegen het licht te houden.” Miller laat zien dat er in de geschiedenis ook juist vooruitgang is geboekt op basis van keuzes waarop volstrekt onbekend was wat het de maatschappij zou gaan brengen.
Als voorbeeld daarvan geeft hij de historische keuze om onderwijs te gaan organiseren. “Eigenlijk zeg je dan als maatschappij tegen mensen, we pakken je kinderen een aantal jaar van je af. In die paar jaar kunnen ze geen geld verdienen, maar leren ze lezen en schrijven en we weten niet wat dat straks gaat betekenen. Je kan met terugwerkende kracht toch wel zeggen de gevolgen vrij revolutionair zijn geweest, maar toen hadden we geen idee.”
“Futures literacy stelt ons in staat om met enige bescheidenheid te kijken naar de wereld om ons heen,” stelt Miller dan ook. “Het is bovendien een kwaliteit die ons onderscheid van andere wezens op aarde.”
Inclusief en duurzaam hoger onderwijs
De Hanzehogeschool heeft hoge verwachtingen van de vaardigheid die nu op veel plekken in de hogeschool ingang moet gaan vinden. “Ik denk dat dit ons in staat stelt om nieuwe benaderingen te ontwikkelen voor thema’s als inclusiviteit en duurzaamheid waar we als hoger onderwijs al heel erg mee bezig zijn,” zegt collegelid Rob Verhofstad.
“We doen hiermee ook een belofte aan onze studenten,” zegt Anneke Luijten. “We willen er voor zorgen dat ze hiermee de handvatten hebben om te anticiperen op wat er om hen heen gebeurt en te begrijpen welke rol zij daar zelf in spelen. Het netwerk van UNESCO waar we nu deel van uitmaken kan daar heel erg bij helpen.”
