Blijft de hogeschool Hoger Onderwijs?
“De voorstellen van staatssecretaris Halbe Zijlstrana de affaire Inholland liggen op het eerste gezicht in de lijn derverwachting. Er was voldoende druk vanuit publieke opinie om nietalleen Inholland te bestraffen, maar om vooral in tegrijpen in de HBO-sector als geheel. Deze houding past dan ook bijhet politieke klimaat dat zijn spierballen toont als ‘de elite’heeft gefaald. In zekere zin is die druk gezond, omdat debestuurderswereld in het hoger onderwijs nog wel erg elitair is.Toch rijzen er een behoorlijk aantal fundamentele vragen op uit dereactie van de staatssecretaris. Die vragen passen onder de bredenoemer ‘Blijft de hogeschool nog wel hoger onderwijs?’
Ten eerste, krijgen hogescholen nog wel voldoendeautonomie om hun missie uit te werken?
Ik snap dat de wens voor landelijke examens past bij de trenddie ingezet is in het OESO-project ‘Assessing Learning Outcomes inHigher Education’ (zie www.oecd.org/edu/ahelo). Maar het is wel heelerg moeilijk om landelijke examens te rijmen met de wensvoor meer differentiatie. De Commissie Veerman probeerde daarom aante sluiten bij de Europese roep voor een balans tussen ‘autonomyand accountability’.
Wij wilden vooral dat besturen, studenten en docenten zelfenthousiaste plannen gingen maken om de onderwijskwaliteit teverbeteren, om profielen uit te werken en om onderzoek en onderwijsmet elkaar te verbinden. De overheid zou hier wel de regie moetenvoeren, maar moet zeker niet op landelijk niveau de examens gaandichtregelen.
Ten tweede, krijgen docenten nog wel de ruimte omzichzelf te professionaliseren?
Alleen al de hoeveelheid maatregelen van de staatssecretarisduiden op een verdere opeenstapeling vanverantwoordingslagen. Docenten krijgen strenger externtoezicht van de NVAO, en van de Onderwijsinspectie. Vergeet daarbijook niet de (Europese) accreditaties van de gereguleerde beroepen.Daarbovenop komt het – wellicht meer geaccepteerde – internetoezicht van de ‘interne kwaliteitszorg’ (het management?), deexamencommissies en de collega’s.
Docenten in het HBO lijken zich nu al behoorlijk doodgebeukt tevoelen door de verantwoordingslagen, gezien de klachten over hetgebrek aan professionele ruimte (zie ook
Ten derde, worden studenten nu nóg meer gezien alsscholieren?
Er was al geen echte studentencultuur op de hogeschool;uitzonderingen daargelaten. Studeren in het HBO is anoniem, nieterg motiverend en je wordt zeker niet gevormd als een volwaardiglid van een hoger onderwijs gemeenschap. Maar slimme studenten doendaar zelf wat aan! Via de medezeggenschap, via de studentenbond ofvia de straat. Ook studenten in het HBO moeten daarom bij zichzelfte rade gaan. Ik geloof dat het nog jaren stil was gebleven als deVolkskrant geen grote rel had geschopt. Wordt de student nu in zijnrol als scholier bevestigd? Kijk eens naar de hoeveelheid bezorgdeouders die naar de bijeenkomst op Inholland afkwamen. Begrijpelijkdat ze zich zorgen maken over hun ‘kinderen’. Maar willen we nietdat die ‘kinderen’ zelf eens hun verhaal komen halen?
Ten slotte, nemen ook politici wel voldoendeafstand?
Bij de discussie past dan ook politieke zelfreflectie. Denkbijvoorbeeld aan de vaststelling dat (1) het parlement unanieminstelde met het nieuwe accreditatiestelsel en dat (2) de agendavan de Commissie Veerman door alle partijen werd omarmt. De SP enPVV waren daarbij wellicht kritischer, maar claimen nu ook wel ergsnel hun eigen gelijk. Is het bijvoorbeeld wel echt verstandig omde docenten en studenten aan INHolland op te zadelen met dezoveelste her-organisatie tijdens een eventuele opsplitsing?
Natuurlijk, de druk is er vanuit de gedupeerden en voor modernepolitici geldt de formule ‘vox populi = vox dei’. Maar deze moetzeker niet de ‘vox academia’ worden. Verstandige woordvoerders HOleggen juist in moeilijke tijden hun luisterend oor dichtbij dewereld van het hoger onderwijs. Slechts een aantal parlementsledendoen dat systematisch.
De politiek moet het HBO niet declasseren tot een tweederangshoger onderwijs op het moment dat de samenleving echte’Universities of Applied Sciences’ nodig heeft. Van een afstandkrijg ik het gevoel dat deze conclusie breed gedeeld wordt. Maar devertegenwoordigers van de instellingen lijken nu een beetjegemuilkorft als ‘grote boze bestuurders’. Studenten- endocentenbonden spreken wel de wens uit voor inhoudelijke reflectie,maar moeten ook de gekwetste belangen van hun leden vertolken.Politici willen nu het publiek laten zien dat er ingegrepenwordt.
Het is daarom wellicht verstandiger om de discussie over het HBOin twee stappen te voeren. Ten eerste moet er een (tijdelijke)oplossing komen voor diegenen die nu het slachtoffer zijn gewordenvan slecht bestuur. Maar daarna moeten we weer terugkomen op eendiscussie over de middelen die nodig zijn om de structureleproblemen in het hoger onderwijs op te lossen.”
Koen Geven was voorzitter van de ESU, de Europese koepel vanstudentenbonden en lid van de Commissie-Veerman .
