Betaboek met borrelpraat
‘Kwanta, kwinkslagen & kwakzalvers’ is een bundeling columnsvan de laatste jaren waarin Bais opvallende aspecten van dewetenschap, onderwijs en politiek onder de loep neemt. Om maarmeteen een zorg weg te nemen, het is niet nodig om oudenatuurkundige leerboeken af te stoffen om het boek tebegrijpen.
Bais’ scherpe, soms komische, bespiegelingen zijn bèta-analfabeetproof. De meest complexe vraagstukken over ruimte, tijd enmaterie weet Bais eenvoudig uit te leggen en zullen ook de leekfascineren. Dat hij dat kan is een gave, dat het nodig is eenvloek.
Volledige mismatch
“Waarom roepen we om het hardst dat we van wetenschapnatuurlijk absoluut niets kunnen begrijpen?”, vraagt Bais zich afin een van zijn columns. “Kunnen of willen, dat is misschien meerde vraag”. Hoe kan het dat terwijl de natuurwetenschappen dedrijvende krachten zijn achter zoveel keerpunten en vernieuwingenin de samenleving, het verschijnsel scientific illiteracyzo wijdverspreid is, zelfs onder intellectuelen? Bais spreekt vaneen pijnlijke afwezigheid van de natuurwetenschappen in hetalledaagse cultuurbeeld, een volledige mismatch.
Suggesties om de teloorgang van de Nederlandse betacultuur teremmen zijn wel aan Bais toevertrouwd. Een ideetje om het nerderigeimago van het betavak sexier te maken: “Ik heb er geen enkelbezwaar tegen om mij in een nonchalant gesneden pak van Hugo Boss,in een donkergroene jaguar te laten voorrijden bij de collegezaal(…) waar ik vervolgens mij entree maak terwijl een charmantefloormanager, strak in mantelpak gestoken, de demonstratieproevenklaarzet.”
Toekomst van de wetenschap
In de bundeling wisselen speelse stukken zich op tijd afvoor inhoudelijke beschouwingen. Naast Haagse borrelpraat,oestergezwam en een analyse van voorwoorden van wetenschappelijkepublicaties, beschrijft Bais op voortreffelijke wijze hoe ‘deledigheid – des duivels oorkussen – de toekomst van onze kosmosdomineert’. Via een bierviltjesbereking toont hij aan dat kennissneller toeneemt dan het aantal vragen -‘een rechtvaardiging vanhet wetenschapsbedrijf’- en legt hij de troost uit van het ‘nietsvoor niets niets weten over niets’.
Ook zijn mening over het optimistische wetenschapsbeleid enwereldbeeld daarbij van bestuurders steekt Bais niet onder stoelenof banken. De toekomst van de wetenschap wordt meer bevochten in dehoofden van postdocs dan in de strategische nota’s van debestuurlijke bovenlaag, meent hij. En de pleister op de academischewonde is niet de ”gemiddelde multiculturele, multidisciplinaire,multimediamieke Europese eendagsbachelor’. Wel roemt hij FOM datmet een aantal initiatieven de wetenschap aan ‘gerechtvaardigde’zekerheid heeft geholpen.
Bètakunstenaar
‘Kwanta, kwinkslagen & kwakzalvers’ is niet alleen hetrelaas van een natuurkundige, van een pleitbezorger van dewetenschappen of dat van een markante maatschappelijk betrokkenburger. Het is er ook een van een kunstenaar. Bais laat zien dathij niet alleen goed is met formules en taal, maar ook metillustraties. Alle begeleidende tekeningen in het boek zijn vanzijn hand. En hier is geen sprake van een ‘mismatch’.
Sander Bais
Amsterdam University Press
ISBN 978 90 8964 266 0 – paperback,304 pagina’s – 16 juni 2010 -www.aup.nl
