Plasterk “buitengewoon onverstandig”

‘Minister Plasterk maakt de fout door het Angelsaksische onderwijssysteem als voorbeeld te nemen. Die vergelijking is oneigenlijk. Het onderwijssysteem in Nederland is binair van opzet en continentaal geörienteerd en heeft veel meer overeenkomsten met de systemen in bijvoorbeeld Duitsland, Noorwegen of Finland dan met die van Groot-Brittannië of de VS. Plasterk vergelijkt appels met peren. Je vraagt je af of hij zich wel echt verdiept heeft in het onderwerp voor hij met dit plan kwam.’

Brede opzet

Bij de invoering van het Bologna systeem in 2002 is gekozen voor een brede opzet van de bachelor-opleidingen. Een belangrijke reden daarvoor was om de drop out cijfers terug te brengen. Door het programma in het hoger onderwijs in delen op te knippen krijgen meer mensen een kans op een plek op de arbeidsmarkt die goed aansluit op hun opleidingsniveau. Zonder echte specialisatie, maar mèt bachelordiploma. Ideaal voor mensen die minder geschikt zijn om de opleiding te vervolgen met een master.

Kenniseconomie

Zeventig tot tachtig procent van de studenten stroomt wel door naar een master. ‘Terecht, want echte specialisten blijven noodzakelijk’, aldus Wagenaar. ‘Dat is van absoluut belang voor de industrie én de onderwijssector. We hebben het wel steeds over een kenniseconomie, maar dan moet je daar ook in willen investeren. Een bachelor-opleiding van drie jaar is eenvoudigweg onvoldoende. Daarbij zijn ook onze mastersopleidingen meestal ook nog eens korter dan in vrijwel alle andere Europese landen het geval is. We moeten uitkijken dat we qua kennisniveau, in termen van zowel kwaliteit als aantallen hoger opgeleiden, niet gaan onderdoen voor andere geïndustraliseerde landen. Dat zou desastreus zijn voor onze welvaart.’

Maatschappelijk verantwoord

Het uitgangspunt moet zijn wat maatschappelijk verantwoord is, niet waarmee je het meeste geld bespaart, vindt Wagenaar: ‘Er wordt ten onrechte gekeken naar wat iemand met een master later kan gaan verdienen. Op basis daarvan bedenkt minister Plasterk nu dat iemand zijn of haar masterstudie wel zelf kan bekostigen. Maar er is een groot aantal studies waarbij het helemaal niet opgaat dat je meer verdient als je een master op zak hebt. Het afnemen van de studiebeurs is slecht voor de motivatie. En dat kunnen we ons helemaal niet permitteren.’

Bezuinigen

Door de beurs voor masterstudenten om te zetten in een lening en het collegegeld voor mastersopleidingen te verhogen, wordt een systeem dat is ontstaan als remedie tegen hoge drop out cijfers ineens aangegrepen als een makkelijk manier om te bezuinigen. Wagenaar: ‘De bachelorstudie als eindpunt kan werken. Maar alleen als bedrijfsleven en instellingen de taak op zich nemen afgestudeerden verder op te leiden tot specialisten in hun vakgebied.’ Die hoop is echter irreëel volgens Wagenaar. ‘De verantwoordelijkheid voor een goede opleiding ligt in de eerste plaats bij de overheid en de onderwijsinstellingen, niet bij het bedrijfsleven. Op dit uitgangspunt is ons hele onderwijssysteem gebouwd.’