Nederland moet ICT-top blijven

Als breder wordt gekeken naar het Nederlandse ICT-landschap in vergelijking tot andere landen, staan we volgens de Networked Readiness Index van het World Economic Forum op de 7e plaats, een plaats lager dan vorig jaar. Met name het achterblijvend gebruik van de mogelijkheden van ICT spelen ons daar parten. Op de recente E- readiness ranglijst5 staat Nederland ook op een 7e plaats, in dit geval is dat een plaats hoger dan vorig jaar. Hier vielen vooral de ICT-infrastructuur en het overheidsbeleid in positieve zin op, zo staat in het stuk van EZ, dat de basis vormt voor de agenda.

Een belangrijk onderwerp op deze agenda is bovendien energiebesparing. Computers en ICT- toepassingen vreten energie. In 2020 is waarschijnlijk zo’n 10 procent van ons energiegebruik ICT-gerelateerd. EZ probeert daar nu afspraken met de ICT-sector over te maken, zodat we dat energieverbruik kunnen terugdringen.

Gebruikers
Voor wat betreft het gebruik van de beschikbare mogelijkheden en diensten en de vaardigheden van gebruikers loopt Nederland wat achter. Naar verwachting zal de komende jaren wereldwijd steeds meer dienstverlening via internet plaatsvinden. Als dienstenland is er voor Nederland veel aan gelegen om in deze ontwikkeling voorop te lopen. Het kabinet heeft dan ook de ambitie om Nederland in 2015 te doen behoren tot de koplopers in het beschikbaar zijn en het gebruik van ICT-toepassingen en nieuwe digitale dienstverleningsconcepten.

Dit is niet alleen wenselijk vanuit een internationaal economisch perspectief, het ontwikkelen van betere digitale diensten is ook noodzakelijk om enkele knelpunten in maatschappelijke domeinen, waaronder de toenemende zorgvraag en de vraag om meer hoog opgeleide werknemers, het hoofd te kunnen bieden.

Hierbij is het van belang te realiseren dat de gebruiker steeds hogere kwaliteit van dienstverlening gewend is en hoge eisen stelt. De mogelijkheden van ICT, denk aan internet en mobiele telefoons, om nagenoeg altijd en overal tegen lage kosten toegang te hebben tot mensen, informatie en diensten, alsook de mogelijkheid om ideeën te ventileren naar grote groepen en zo opinie te beïnvloeden, heeft consequenties voor de ontwikkeling van diensten en producten, zowel van de overheid als van het bedrijfsleven.

Onderwijs
Belangrijk aandachtspunt in de ICT-agenda is ook het onderwijs, omdat hier nog veel meer resultaten geboekt kunnen worden. Het traditionele onderwijs en opvoeden verloopt in overwegende mate van oudere generatie naar jongere. Dat geldt onder meer voor het strikken van veters, voor taalvaardigheid en rekenen, voor de kritische blik ten aanzien van wat je leest en ziet, voor hulp aan zieken en voor het bouwen van vliegtuigen.

In de huidige en toekomstige wereld verschuift dit perspectief. De aanname dat jongere generaties beter overweg kunnen met het grote aanbod aan informatie en nieuwe, ICT-gedreven, toepassingen en diensten, is onjuist zo blijkt uit recent onderzoek. De zgn. digitale generatie scoort wel hoog wat betreft zgn. operationele en formele vaardigheden, maar niet hoger (soms zelfs minder) als het gaat om informatie en strategische vaardigheden met ICT. Het opleidingsniveau is doorslaggevender voor eVaardigheden dan de leeftijd.

Jongeren kunnen weliswaar aan ouderen laten zien wat de mogelijkheden zijn van de technologie en nieuwe toepassingen (knoppenkunde, basale omgang met internet). De ouderen kunnen echter overdragen waarom ook in een digitale omgeving het beschermen van je privacy, het niet zomaar aannemen wat geschreven staat, normen en waarden en het behoedzaam omgaan met vreemden van belang is en doelmatig informatie zoeken op het internet.

Dit belang geldt uiteraard ook voor de traditionele media maar is bij internet des te belangrijker aangezien dit medium een steeds grotere rol speelt in het dagelijks leven van jongeren. Het is van belang om te constateren dat het hier gaat om een niet omkeerbare ontwikkeling. Jongeren van nu zijn de burgers en consumenten van morgen. Zij zullen hun eigen communicatie en aanschafkanalen bepalen. Overheid en bedrijfsleven zullen daarin mee moeten gaan.

Van belang is dat jongeren goed worden voorbereid op een leven lang goed functioneren in een veelheid aan beroepen en functies en dat ze de kennis, houding en vaardigheden opdoen waarmee ze in zowel sociaal als economisch opzicht goed kunnen functioneren in de digitale maatschappij. Veel van deze vereiste kennis en vaardigheden, ook met betrekking tot het gebruik en de inzet van ICT, zullen in belangrijke mate in het onderwijs en via opvoeding in de privé sfeer worden bijgebracht.

Het onderwijs zal dus zeker een rol moeten hebben in het aanleren van informatievaardigheden voor het internet. Verder worden kennis en vaardigheden ook op de werkvloer bijgeschaafd en bijgehouden: collega’s leren aan en van elkaar en werkgevers zouden blijvend aandacht moeten hebben voor scholing van hun werknemers.

Voor de mensen die buiten het formele onderwijs en de arbeidsmarkt staan is het des te belangrijker dat er voorzieningen zijn voor volwasseneneducatie en burgerschapsvorming. Naast de vaardigheden in het gebruik van ICT is algemene voorlichting en bewustwording nodig omtrent de kwetsbaarheden en mogelijke risico’s die het gebruik met zich mee brengen, het is derhalve van belang leerlingen vaardigheden over dergelijke digitale risico’s en de beschikbare beveiligingsmogelijkheden bij te brengen