Excellentie bloeit “significant” op

Visie in Randstad

Opvallend is dat nu ook onder de lerarenopleidingen en bij de grotehogescholen in de Randstad met merkbaar succes is gewerkt aan hettoespitsen van de excellentie-doelstellingen waar zij naar toewillen werken. Professionele excellentie wordt in de aanvragen ditjaar vaker en sterker verbonden met de lectoraten. Het koppelen vanexcellente studenten aan de innovatoren binnen de instellingen iseen ontwikkeling die de Sirius-commissie juist daarom toejuicht.(Lees het rapport hier)

De experts prijzen in dat verband ook  de ‘grote’ hogescholen,omdat zij duidelijk meer dan voorheen  “in staat zijn geweesteen heldere visie te formuleren en daar intern voldoende draagvlakvoor te genereren.” Bovendien zijn instellingen in de Randstaddaarbij beter in staat gebleken “de ‘grotestadsproblematiek’ mee tenemen in de aanvragen. Dit is niet alleen terug te zien in descouting en selectie van (de diversiteit aan) studenten, maar ookin de inhoudelijke koppeling van de programma’s aanmaatschappelijke thema’s.”

Al met al wordt hiermee nog eens €17,5 mln toegedeeld aan plannenvan instellingen. Dit betreft in elk geval : de AHK, Driestar,Edith Stein, INHolland, Rotterdam, NHL, RU Groningen, TUDelft, Universiteit Leiden en UvT. De voorstellen van de HU,ArtEZ, HvA en Saxion worden veelbelovend genoemd en OCW wordtgevraagd het budget zodanig op te rekken dat ook hun plannengerealiseerd kunnen gaan worden. Minister Plasterk heeft al tekennen gegeven, dat hij het voorliggend advies overneemt.

Meesters in vakgebied

Binnen het geheel van het hoger onderwijs hebben delerarenopleidingen -met name Pabo’s- “significante stappen gezet.”De Sirius-experts duiden deze stappen als volgt: “een heldere focusop de intellectuele en maatschappelijke uitdagingen van de leraar.”Daarbinnen weten de betrokken opleidingen “het perspectief voor deexcellente student boeiend neer te zetten,” en dat niet alleengedurende de opleiding, “maar vooral ook daarna in combinatie methet werkveld. Dit is belangrijk gezien de behoefte aanprofessionele, bevlogen, maar ook erudiete docenten; meesters inhun vakgebied.”

De aandacht voor docenten als partners in het traject totexcellentie is dit jaar duidelijk sterker. De focus lag in deaanvragen niet meer alleen op de student. De Siriuscommissie zagdaarbij pluspunten naast nog zwakke aspecten. “Met specifiekescholingstrajecten of kenniskringen wordt aandacht besteed aan dedocenten in excellentieprogramma’s. Er zijn echter maar weinigvoorbeelden aangetroffen van verankering in het personeelsbeleid.De experts geven aan dat differentiatie in beloning een mooivoorbeeld is om dit te realiseren: promotie op basis vandidactische kwaliteiten en/of inzet in een excellentieprogramma isnog een schaars goed in het Nederlandse hoger onderwijs.”

Weinig internationaal ‘na Leuven’

Niet op elk terrein weet het HO te overtuigen. Rondinternationalisering laten nog te veel instellingen een obligate,weinig wervende aanpak zien. Ook weet men niet of nauwelijks nog inte spelen op de uitdagingen die na ‘Leuven’ juist op het terreinvan de excellentiebevordering zijn geformuleerd. “Slechts enkeleaanvragen hebben een internationale dimensie en er blijktnauwelijks aandacht te worden geschonken aan mogelijke samenwerkingof vergelijking met het buitenland. De mogelijkheden dieinternationale ontwikkelingen scheppen om studenten en/of docentenuit te wisselen worden nog weinig ingezet in excellentieprogramma’s.”

De Sirius-commissie noemt dit ronduit “teleurstellend met name inEuropees verband.” Zij wijst op de moderniseringsagenda die juistnu is opgesteld en wijst er op dat “de recente interministeriëleafspraken in het kader van de ‘Bologna post 2010 agenda’ eveneenseen internationaal kader voor excellentiebevordering vormen.” Deinstellingen moeten hun excellentiebeleid, ook ten aanzien vanbachelorfase van het onderwijs, in die internationale context tochmoeten weten te positioneren, zo dagen de experts hen uit in hunrapportage. “Voor de masteropleidingen van excellente studentenzijn deze ontwikkelingen zo mogelijk nog relevanter.”

Verrassingen in de kunst

Wat betreft de kunstopleidingen noteert de commissie dat deze vaaknog met achterliggende ‘principevragen’ bezig lijken en nogonvoldoende tot echte uitwerkingen van hun excellentievisie wetente komen. Wel is de nieuwe samenwerking op juist dit vlak tussenhet Rotterdamse Codarts en Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muzieken Dans in Den Haag een signaal dat de experts toejuichen.

Eén aanvraag uit de kunstsector bevat elementen die speciaal deaandacht verdienen, zo stelt de commissie. ‘Young Bachelors’ van deAHK. Dit betreft een programma voor (aspirant) dansers met eengeïntegreerde opleiding van voortgezet onderwijs en hogeronderwijs.

“De prestatie die de instelling wil leveren om op veel jongereleeftijd dan nu in Nederland gebruikelijk is, balletdansersvoldoende voorbereid te hebben op inzet in gezelschappen waardoorze de top van het werkveld kunnen bereiken, is ambitieus. Vanwegehet experimentele karakter is het een interessante aanvraag in hetkader van het Sirius Programma en gezien de gedegen opbouw enuitwerking is deze aanvraag dan ook als ‘zeer veelbelovend’aangemerkt.”

De experts hebben wel vragen en mogelijke consequenties zienopdoemen buiten de scope van het Sirius Programma. “Het ontwikkelenvan een dergelijke opleiding kan consequenties hebben voor hetgehele werkveld en opleidingsaanbod van balletdansers. Bovendienzijn er vragen te stellen bij de intentie om 18-jarigen eenhbo-diploma te laten behalen en de (fysieke en mentale) belastingvan jonge mensen die daarmee samenhangt.”

Dit soort integratie van opleidingen noemen de experts “een unicumin Nederland” en dat leidde dan ook direct tot discussies. Is diteen studieroute die past binnen een hbo-opleiding? “De expertsbenadrukken dat zij deze elementen niet kunnen toetsen in hunbeoordeling, maar ze natuurlijk randvoorwaardelijk zijn voor hetslagen van het excellentieprogramma van de AHK. De instellingdraagt de verantwoordelijkheid voor de bachelorstatus, deaccreditatie van de opleiding dans (inclusief de studierouteballet) over vier jaar door de NVAO moet dit bekrachtigen.”