Theo Bovens: Breng leerrecht terug in debat

Nieuws | de redactie

4 januari 2011 | SER-kroonlid en OU-voorzitter Theo Bovens heeft weinig goede woorden over voor de ‘langstudeerboete’. En hij legt een alternatieve agenda op tafel, een agenda die aansluit bij wat Mark Rutte zelf eerder wilde. “Ingrijpen in lopende rechten moet in een beschaafd land niet kunnen."

Niet in een beschaafd land

Bovens kwam in december in zijn blogmet de volgende denklijn over de actuele discussie in HO-landen Den Haag: ‘De discussie over de langstudeerders volg ik vanuitmijn positie als collegevoorzitter van dé universiteit voor levenlang leren met bijzondere belangstelling. De Open Universiteitneemt binnen het stelsel van hoger onderwijs een aparte, uniekepositie in. De factor ‘tempo’ in de bekostiging speelt bij ons eengeheel andere rol. ‘Open’ onderwijs zoals dit door de Nederlandsewetgever al 26 jaar is bedoeld, kenmerkt zich door een grote matevan vrijheid van plaats, tijdstip en tempo.

Daarmee is de Open Universiteit tevens een soort vangnet vooriedereen die om welke reden dan ook niet in het standaardtempo kanstuderen. De OU heeft al haar opleidingen in modules vorm gegeven.De bekostiging geschiedde tot voor kort via een soortlump-sum.

Om er meer prestatie-afhankelijkheid in te brengen is besloten demodulaire bekostiging binnen het systeem van bekostiging van onze13 wo-collega’s te brengen. Via een bepaalde sleutel wordt een’studiejaar’ elders uitgedrukt in x-modules bij de OU. Hiermeewordt het ‘open’ karakter van de OU behouden. Immers hoe lang jeover een module doet maakt voor de bekostiging (en het collegegeld)niets uit.

De huidige kabinetsvoorstellen ten aanzien van de ‘langstudeerders’wijs ik af. Ingrijpen in lopende rechten moet in een beschaafd landniet kunnen. Boetes opleggen zonder individueel te kijken waaromiemand studievertraging oploopt tast ieders rechtvaardigheidsgevoelaan. Universiteiten op deze wijze straffen geeft de verkeerdeprikkels.

De charme van een andere agenda

Vier jaar geleden was ik de enige universiteitsbestuurderdie vóór de invoering van het leerrechten-systeem was. Studentenkrijgen daarin studiefinanciering voor studeren voor 180 of 240studiepunten. Instellingen krijgen bekostiging voor het geven vanonderwijs van dezelfde omvang plus diplomabonus plus een extravaste voet voor vertragingen, tweede studies, enzovoorts.

De charme van dit voorstel was – en is – dat ook hier hethele hoger onderwijs in één systeem kan worden bekostigd,zowel de ‘open’ variant (tempo-onafhankelijk) als de geslotenvariant (jaar/semester-systeem). Een uitweg uit de discussie overlangstudeerders zou dus kunnen zijn: het opnieuw in studie brengenvan het leerrechtensysteem.

Hoger onderwijs instellingen worden daarin niet gestraft voorvertragende studenten, maar wel geprikkeld om het tempo erin tehouden. Studenten kunnen om diverse redenen vertragen, maar hetcollegegeld is gekoppeld aan het recht om onderwijs van eenbepaalde omvang te volgen. De studiebeurs zou daarbij beperktworden tot de hoogte van de directe studiekosten en collegegeld.Het levensonderhoud-deel wordt dan overgeheveld naar een sociaalleenstelsel. En zo’n systeem wordt ‘van onderop’ ingevoerd: dusvoor nieuwe studenten.’