Langstudeerders en senatoren

Nieuws | de redactie

23 februari 2011 | De Eerste Kamer staat op het spel. Niet alleen algemeen politiek, maar ook voor de Langstudeerboete. Want het is maar de vraag of deze de Senaat overleeft. Hoe spannend wordt het? De eerste schermutselingen op het slagveld heeft ScienceGuide alvast in kaart gebracht.

Zowel de bewindslieden als hun opponenten moeten zich instellenop een subtiel politiek spel. Om een eerste afweging te noemen:wanneer wil men het wetsvoorstel behandelen? Op het eerste gezichtlijkt het dat dit fluks moet: de invoering per 1 september maaktdat immers noodzakelijk. Maar hoe vlug is vlug? Moet OCW de huidigeEerste Kamer forceren of is het beter te wachten op een nieuwsamengestelde Senaat met (mogelijk) een meerderheid voor degedoogcoalitie van VVD en CDA met PVV? En hoe hoog is het risicodat men daarbij loopt?

Cultuur en HO?

Voor de oppositie is die vraag zeker zo relevant. Kan men hetbeste enige vertragingen in de parlementaire procedures bewerken,zodat de behandeling op de valreep tegen de zomer eenpressurecooker wordt? Of loopt men dan het risico datstaatssecretaris Zijlstra met een nieuwe ‘gedoogmajoriteit’ zijnvoorstel er moeiteloos door krijgt? Bij de cultuur-BTW lukte heteen kink in de kabinetskabel te leggen, dus zou dat bij hetHO-beleid van dezelfde bewindsman niet opnieuw kunnen lukken?

Voor de HO-instellingen zijn de belangen bij deze gang van zakenzeker zo groot. Hogescholen en universiteiten weten nu dat hetkabinet hen à €190 mln zal korten op Prinsjesdag, om zo deLangstudeerboete per vertraagde student te vervangen door eenkaasschaafingreep. Die concessie deed OCW aan de Raad van State.Maar wat als de collegegeldverhoging voor de langstudeerderssneuvelt in de Senaat? Zou OCW dan niet gedwongen zijn diekorting op te hogen omwille van de begrotingsdiscipline? Van deregen in de drup, het zou zo maar kunnen. De nadrukkelijkeaansporing van Veerman-lid Ron Bormans om er samen constructief uit te komenkwam niet uit de lucht vallen, vermoedelijk.

Verzachting van scherpe kantjes

In de eerste manoeuvres op het politieke strijdtoneel is te ziendat men nu nog omtrekkende bewegingen maakt. Tot de ochtend van 3maart zullen de meest betrokkenen zich verdekt opstellen. Maar deposities worden wel vast verkend. De VVD wil bijvoorbeeld bestenkele scherpe kantjes van de ingreep verzachten, zolang hetbudgettair geen gedoe oplevert. “Collegegeldvrij studeren is eensimpele maar effectieve oplossing voor studenten die zich voltijdsinzetten voor goed onderwijs en een bloeiend verenigingsleven”,zegt HO-woordvoerder Anne-Wil Lucas bijvoorbeeld naar aanleiding van plannendie onder meer het ISO recent presenteerde. Uitgangspunt daarvan:de bestuurlijk actieve student zou een bestuursbeurs moeten kunnenontvangen, ook als deze zich uitschrijft.

Bij de oppositie kijkt men inmiddels naar andere, strategischeaspecten van het wetsvoorstel. SP-senator Vliegenthart – familievan de CDA-minister van OCW – waarschuwde het kabinet al in januaritijdens het Haagse Studenten Debat voor de aard en inhoud van debehandeling in de Eerste Kamer. “De taak van onze Kamer is omwetgeving te toetsen op haar staatsrechtelijke en juridischekwaliteit. Als wij ergens in dit voorjaar dat voorstel voor delangstudeerboete moeten behandelen en dat al direct in het komendcollegejaar moet worden ingevoerd, dan gaan wij zeer kritischkijken naar de aanvaardbaarheid van een zo snelle doorvoering.”

ScienceGuide ving intussen signalen op, dat het adviesvan de Raad van State voor verschillende senatoren een goudmijn zouzijn van argumenten om op dit punt het kabinet nog flink tefileren.

“LSVb maakt grote kans”

In dit verband is een nieuwe voorzet van de PvdA in de Tweede Kamer interessant. Deoppositiepartij wil dat het kabinet de ‘invoerbaarheid’ al inhet komend collegejaar nog eens diepgaand toetsen laat door delandsadvocaat. HO-woordvoerder Tanja Jadnanansing liet zich hiertoeinspireren door een waarschuwing terzake van Radboud-voorzitter DeWijkerslooth. De oud-DG Hoger Onderwijs van OCW noemt devoorliggende regelgeving “slordig” en zegt dat hij ervan overtuigdis dat de LSVb “een grote kans maakt” als de studentenbond naar derechter zou lopen om een invoering al in 2011 te blokkeren.

Het verzoek van Jadnanansing is het soort vraag à la ‘When didyou stop beating your wife?’ Elk antwoord is verkeerd. Zou destaatssecretaris een dergelijke second opinion een goedidee vinden dan is er een boeiende aanvulling op de politieke eninhoudelijke afwegingen mogelijk. Maar ja, je weet als bewindsmanmaar nooit waar zo’n staatsrechtgeleerde mee zal komen. Duswat als Zijlstra dit verzoek naast zich neerlegt? Dan zal deoppositie in de Tweede Kamer dit hem tranenrijk verwijten en vooralde ‘collega’s aan de overzijde’ [de leden van de Eerste Kamer]aansporen het kabinet hier krachtig tot de orde te roepen en in debehandelingsprocedure van de Senaat alsnog zo’n second opinion opte leggen.

Zou op 2 maart geen meerderheid voor de gedoogcoalitie in deEerste Kamer mogelijk blijken, of slechts een zeer kielekielesituatie de boventoon gaan voeren, dan kon juist dit aspect weleenscruciaal blijken. De nieuw samengestelde Senaat zou namelijk dejuridische correctheid van de Langstudeerboete weleens als symboolvan zijn eigen onafhankelijkheid ten opzichte van het kabinetkunnen kiezen. De aanzienlijke input vanuit het hoger onderwijsonder de leden van dit college maakt dat zeer wel denkbaar. Decollegevoorzitter van de door de Langstudeerboete bijna zwaarstgetroffen HO-instelling zal er bijvoorbeeld zitting in hebben:UT-voorman Anne Flierman, voor coalitiepartij het CDA.

Faites vos jeux, kortom!