De Flop 5 van het HO 2001-2011

Nieuws | de redactie

5 september 2011 | Bij alle per definitie positivo houding van ScienceGuide en zijn lezers, toch weten ook wij best dat bij enkelen onder de sleutelspelers in kennis en beleid de contradictie tussen verwachtingen en verwezenlijkingen pijnlijk groot bleek. Wie zijn de 5 meest opvallende en wat is het verhaal daarachter?

1. Geert Dales

De Inholland-voorzitter had een verfijnd vermogen steeds net optijd vertrokken te zijn. Hij was weg toen de Noord-Zuidlijn de rolvan Amsterdamse wethouders in het geding bracht. Hij was wegvoordat hij Leeuwarden en Leeuwarden haar burgemeester zat was.Dales zou bij INHOLLAND – de schrijfwijze destijds – de zweep latenknallen. Hij ging ‘ ontronken‘ en de forse reserves van dehogeschool investeren in kwaliteit en tevredenheid van destudent.

Tussendoor ging het bericht al rond dat Dales gesolliciteerd hadzodra partijgenoot Ivo Opstelten vertrok als burgervader vanRotterdam. Een andere Amsterdamse oud-wethouder, Aboutaleb, werdhet. Weer een andere voortijdig vertrokken burgemeester, Leers vanMaastricht, gaf Dales bij de interne perikelen van Inholland”vrijspraak”, vond hij zelf. Het baatte niet. Dit keer had hettalent net op tijd vertrokken te zijn Geert Dales in de steekgelaten.

2. A.W. Kist

Toppers uit het bedrijfsleven, daar heb je tenminste wat aan.Als je die een hogeschool of universiteit onder handen laat nemen,dan gebeurt er eindelijk wat. Handen uit de mouwen, handen aan deploeg, niet lullen maar poetsen, uren maken, minder teuteren. Zulkekerels – zijn altijd mannen – zijn hun Balkenendenorm-plus pas echtwaard. U kent die betogen wel…

RvT-voorzitter Morris Tabaksblat – die van de bedrijfscode – wasdan ook wat fier toen hij de Leidse Universiteit niemand minder danAFM-topman A.W. Kist kon presenteren als de nieuwecollegevoorzitter. Het duurde niet lang. Met de stilste trom ooitvertrok Kist snel na zijn aantreden. Er bleek geen ‘goede match’,het leiden van een HO-instelling bleek toch een vak voor echtebestuurders te zijn. En oh ja, er zou ook nog iets vaags met eenaandelenbezit zijn geweest. Rector Douwe Breimer nam voorlopig devoorzittersstoel waar, zo werd gemeld.

Rector Breimer bleef aan als voorzitter, werd herbenoemd, lidvan het Innovatieplatform en nog veel meer. Derector-voorzitter werd uiteindelijk opgevolgd door een nieuwerector-voorzitter. Het model-Breimer bleek toekomstbestendiger danhet Kist-concept. Bij zijn vertrek werd Asteroide 10980 naar hem vernoemden een recent ontdekte orchidee, de Bulbophyllum Breimerianum. Zoblij was men in Leiden met de invaller geweest.

3. Annette Nijs

Zodra de VVD-staatssecretaris bij OCW vertrokken was en ze alsKamerlid enige tijd in de blauwe stoeltjes zat, viel het velen op:”wat is ze eigenlijk een leuk mens!” Annette Nijs had misschien wellast van het odium van A.W. Kist. Ze was een Shell-manager die hetHO-beleid eens even zakelijk, flink en doelgericht zou aanpakken.Gerrit Zalm zag het helemaal in haar zitten, zette haar in 2003meteen heel hoog op de VVD-lijst. Was dat wel wijs?

Nijs bleek in het Haagse in een haar ontregelend spiegelpaleiste zijn beland. Ze stapte in elke voor haar neergezette muizenval.De staatssecretaris was tragisch naïef, gevoelig voor status waardat niet hielp, weinig gevoelig voor finesses waar dat wel hadgeholpen.

Toen ze in september 2003 op 10 stond in de ScienceGuide Top 10en haar minister Maria van der Hoeven op 1, klaagde zij in hungezamenlijk ambtelijk overleg over zoveel geringe waardering. “AchAnnette, je moet maar denken, ik kan alleen maar dalen en jij kuntalleen maar stijgen,” reageerde de minister minzaam, zo berichtteVrij Nederland daags daarop. Een half jaar later was Nijsafgetreden.

Dat andere groeibriljantje van Gerrit Zalm stak over van SZWnaar OCW, de voormalige Unilever-manager Mark Rutte. Annette Nijsging waar haar hart haar trok: adviseren over en ondernemen inChina. Ze schreef er een boek over en het was opbeurend te zien hoezij weer helemaal opfleurde. Politiek is een hard vak.

4. Ronald Plasterk

Eindelijk, een minister die één van ons is! Zoverzuchtte HO/R&D Nederland begin 2007. Hij mocht vaninformateur Balkenende zelfs zijn lidmaatschap van de KNAWbehouden, ondanks de strenge incompatibiliteitenregeling voorbewindslieden. Ronald Plasterk werd echt binnengehaald, kortom.

Aan hoge verwachtingen voldoen is nooit eenvoudig. De nuchtereuitkomsten werden onbedoeld vaal. “Ronald heeft gedaan wat hijbeloofd heeft. Namelijk erg weinig. Hij is een betrouwbaar ministergebleken dus,” concludeerde zijn partijgenoot Jo Ritzen toen Plasterk met zijnkabinetscollega’s in februari 2010 viel over Uruzgan.

Had voormalig OCW-minister Ritzen gelijk? Beleidsmatig wasPlasterks parcours ongrijpbaar gebleven. De koepels liet hij eenHO-bekostigingsmodel dicteren, dat zo snel mogelijk vervangen moestworden. Extra geld voor leraren kwam uit een collegegeldverhoging,uit loonreservepotjes bij BZK, maar niet als een nationale ambitieen investering. Het pleidooi voor ‘een Californisch HO-model’ werdschielijk weggestopt  in de benoeming van een CommissieVeerman. Investering in allochtoon studiesucces werd tot groteprioriteit benoemd, maar de bedragen ervoor waren marginaal.

Plasterk had ook pech. Zijn oog was soms groter dan zijn maag.Als emancipatieminister vertilde hij zich bijna aan gigantischetegenvallers bij zijn verovering, de subsidies voor kinderopvang.OCW stond zo financieel permanent onder druk. Als euroscepticus konhij van de crisis in 2008-2009 geen ambitieus investeringsprojectin kennis en onderwijs maken met EU-geestverwanten alsVandenbroucke, Schavan en Barroso, geïnspireerd door het gedurfdebeleid van Obama en Merkel. Hij noemde zo’n beleid zelfs”irrationaliteiten.” En in Den Haag groeide zijn staatssecretaris,Marja van Bijsterveldt, naast hem allengs uit tot de ‘echteonderwijsminister’. Politiek is een hard vak.

5. Tariq Ramadan

Het is niet elke hoogleraar gegeven om bekend testaan als ‘De Bruggenbouwer’. Ook niet elke hoogleraar  mageen eigen talkshow over zijn vakgebied vullen op een wereldwijdontvangen televisiestation. En niet iedere professor kan nogleerstoelen bekleden in Oxford, Tokyo, Rotterdam, naast nog veelmeer prestigieuze posities.

Alles wat Tariq Ramadan aanraakte werd goud. Na ’11 september’leek hij de volmaakte vertolker van het constructief-kritischegeluid van wie serieus moslim wilde zijn zonder gemene zaak tewillen maken met fundamentalisten, salafisten of Al Qaida. Degemeente Rotterdam huurde hem in voor de dialoog met allochtonejongeren en hun omgeving en financierde een leerstoel voor Ramadanaan de Erasmus Universiteit.

Uiteraard werd hij genoemd als hoogleraar voor de LowlandsUniversity. Succes in een stampvolle megatent in Biddinghuizenverzekerd. Tariq Ramadan is immers buitengewoon welsprekend – inallerlei talen – charismatisch, geacheveerd en voorzien van eenrijk repertoire aan visies en meningen over bijna alles. Toch wildemen hem voor Lowlands niet. “Er is iets met die man, je vraagt jesteeds af ‘klopt dit helemaal’?” vertrouwde een programmamaker vanCoolpolitics ScienceGuide toe.

Het klopte niet helemaal. Terwijl de dictatuur in Teheran derebellerende studenten in 2009 folterde na vervalste verkiezingen,bleek Ramadan op PressTV, een wereldwijd propagandastation van datregime, al jaren een talkshow te voeren. Tijdens die in bloedgesmoorde protesten ging zijn uitzending over ‘Islam en destudenten van nu’.  Over Iran geen woord daarin. Rotterdamnoch de Erasmus Universiteit bleken van deze nevenfunctie iets teweten toen ScienceGuide hierover berichtte.

De val van de fameuze professor was diep. Nog het meest pijnlijkwas de volstrekte afwezigheid van enig inlevingsvermogen ofzelfkritiek bij Tariq Ramadan in zijn verontwaardigde reacties ophet grote onrecht dat hem als wereldvermaard intellectueel werd aangedaan. Op het Tahrirplein is hij nadienoverigens nimmer waargenomen.