Addio Silvio?
‘Politieke systemen staan onder totale hoogspanning in deEuropese schuldencrisis. Politici doen beloftes in Brussel om hunschuld en tekorten te verminderen, die ze met grote moeite door huneigen parlement kunnen krijgen. Regeringen maken zich daarmeetegelijk impopulair in zeer grote delen van Europa: in het Noordenomdat ze teveel garant stellen, in het Zuiden omdat ze teveelbezuinigen.
Onverdroten door
Italië heeft een extra probleem, dat nu heeft geleid tot hetonvermijdelijke einde van de loopbaan van Silvio Berlusconi. DeMinister-President werd publiekelijk uitgelachen en uitgekotst. Eenkeertje de bloemetjes buitenzetten, nou goed, dat kan in Italië.Maar dagelijks grote groepen dames van lichte zeden ontmoeten endaar dan ook nog voor betalen, dat is zowel voor Italiaanse macho’sals Italiaanse katholieken not done. En dit speelt al heellang. Privé vertellen zijn collega’s hierover al jaren aan eenieder die het maar horen wil.
Maar Berlusconi bleef onverdroten doorgaan, met een duidelijkmotief. Hij heeft zijn parlementaire onschendbaarheid keihardnodig. Nu hij het premierschap moest opgeven, zal hij zijn bestdoen in het parlement te blijven. Dan krijgen we een seriestemmingen om zijn onschendbaarheid ten aanzien van van alles ennog.
De politieke stress van deze maanden wordt in heel Europaveroorzaakt door de flinterdunne meerderheden, de monistischestelsels en het constante gevoel van crisis. Kijk ook hier maar alsvoorbeeld naar Italië. Berlusconi kon nog rekenen op ongeveer 314van de 630 parlementariërs en de laatste signalen die mij bereiktenzeiden inmiddels 310. Dat was dus niet meer genoeg om te overleven.In Italië lopen parlementariërs namelijk regelmatig over.
Iedere individuele parlementariër kon nu een extra prijs vragenvoor steun: een brug, een weg of een school. U zegt het maar. Deadjudanten van Berlusconi waren wanhopig bezig stemmen langs dieweg te kopen. Bepaalde zeer kleine partijen hebben dat soort claimsen stemgedrag als handelsmerk.
De bewegingsruimte voor politieke bewegingen is door dit soortminimale meerderheden in tijden van hoogspanning minimaal.Parlementen houden extra vergaderingen bij nacht en ontij om devolgende ronde van ingrepen en Europese noodpakketten tesanctioneren. Dat laat zien dat het ontbreekt aan een duidelijke,formele regierol in het Europa in crisistijden.
Natuurlijk is Merkel de sterkste Europese politica, maar wie isnu de Brusselse baas? Is dat Van Rompuy of Barroso? Het aangepasteverdrag van Lissabon heeft niet bepaald geleid tot eenduidigheid inde besluitvorming. Laten we daarbij niet vergeten dat voor velendát al veel te veel duidelijke regie in Europa wilde latenontstaan.
Poetin, Hellas, België en wie nog meer?
De gevolgen hiervan kunnen zeer ernstig zijn, niet alleen watbetreft de positie van onze munt en de toekomst van onze welvaart.Politieke systemen kunnen bezwijken onder grote druk. Dat risico isreëel geworden in een aantal landen. Ook dit zagen we in Italië aleens, toen het hele politieke systeem in begin jaren 90 op de kopging. Ook het aan de macht komen van Berlusconi’s vriend enbondgenoot Poetin had veel van de kenmerken daarvan.
De spanning zit nu nog extra diep doordat de economische druk zohoog is, dat landen niet de adempauze kunnen nemen om een paarmaanden bij zichzelf te rade te gaan. Daarvoor is de invloed van dekapitaalmarkten te groot. Het gevaar van ontwrichting is hierdoorin een aantal landen reëel aan het worden, te beginnen inGriekenland waar partijen die alle verantwoordelijkheid ontlopenhadden nu tot de regering moeten toetreden. Vergeet ook de situatiebij onze zuiderburen niet. België heeft al anderhalf jaar lang geenregering. Niemand heeft voor de verkiezingen – die niemand zich watbetreft hun inzet en inhoud meer herinnert – gezegd dat er zwaarbezuinigd moet worden. Maar de nieuwe regering zal dieverantwoordelijkheid wel moeten gaan nemen.
Heeft Berlusconi in de schemering van zijn politieke macht nietsmeer voor elkaar weten te boksen? Vergis u niet. De ECB-directiebestaat namelijk sinds kort uit twee Italianen, een Spanjaard, eenPortugees, een Duitser en een Belg. Inderdaad geen Fransman en geenFin/Nederlander/Oostenrijker, iemand uit ‘de betalendelanden’ in deze crisis dus. De Duitser is bovendien afgetreden uitprotest. En juist de ECB blust de branden en koopt sinds een weekmassief Italiaanse staatsobligaties op, omdat de markt ze niet meerwil. Ik ben benieuwd hoe lang dat kan doorgaan met steun vanuitDuitsland.’
Dr.P.H. Omtzigt is lid van de Tweede Kamer eneconometrist. Hij houdt op ScienceGuide een vaste column bij overzijn ervaringen in de eigenzinnige werelden van politiek enwetenschap, hun wederzijdse beïnvloeding en hunconfrontaties.
