Wie wordt het?
De ministerspost van OCW wordt vaak in de allerlaatste ronde vanhet formatiespel toebedeeld. De onderhandelaars spelen die kaartgraag eerst een ander toe. Niet uit menslievendheid of degunfactor. Maar omwille van de sores die deze post oplevert.
Je mag als minister veel geld beheren en dus veel inleveren bijtegenslag. ‘Moge u leven in boeiende tijden’, is niet voor nietseen antieke Chinese vloek. Je hebt bovendien een achterban die slimis en krachtig georganiseerd, vol betweterige schoolfrikken bij wiegeen weldaad ooit genoeg is.
Toch kan het dit keer anders lopen. OCW zou een echt spendingdepartment gaan worden, waar prioriteit aan investeren mogelijk kanzijn. Zoals EU-topman Robert Jan Smits in zijn
Hamer? Asscher?
Welke mensen zouden nu in de startblokken staan voor deministerspost of die van staatssecretaris? Bij de PvdA zou het voorde hand liggen, dat – vanuit een oogpunt van historischerechtvaardigheid – Mariëtte Hamer van ‘de motie-Hamer’ nu ministervan OCW wordt.
Maar politiek kent zelden rechtvaardigheid en zij lijkt veeleerde onmisbare zware kandidaat voor het ministerie van SZW. MaarHaagse insiders tippen haar minstens zo krachtig als de nieuweKamervoorzitter. Een terugkeer van Ronald Plasterk is nietwaarschijnlijk. Zijn ambitie richt zich op Financiën en de ervaringop OCW was daartoe nuttig, maar geen verlokking tot eenherhalingsoefening.
Wie wel? Lodewijk Asscher is de naam die het meest valt. Dat zoukunnen als Samsom geen argwaan zou hebben na een uitnemendeoverwinning of een mogelijke concurrent liever uitschakelt door hemdichtbij te hebben.
Halbe revisited? Marja? BON?
Maar wat als de PvdA OCW bij de postenverdeling niet zou claimenof zou kwijtraken? De VVD heeft met Halbe Zijlstra een ingewerktekandidaat, maar hij heeft al erg helder laten blijken liever defractie te leiden als schildknaap en kroonprins van Rutte.
Jan Anthonie Bruijn lijkt dit maal dan nog duidelijker eenalternatief. Maar Mark Rutte zou het palet van zijn partij vastwillen uitbreiden. Gerrit Zalm poogde dit eerder en kwam toen metAnnette Nijs als de grote verrassingskandidaat. Iets voor Anne-WilLucas?
Een CDA-minister is ook dit keer toch weer niet uit te sluiten,als die partij haar brugfunctie en meerderheidsverschaffer in deSenaat moet vervullen. Zelden in de historie zal deze partij zoweinig bewindslieden mogen leveren en dan is KeineExperimente à la Konrad Adenauer een wijs motto. Liever goeddan spectaculair.
Ook zal het CDA willen koersen op het aanblijven van minister DeJager. Dan is een vrouw uit de meer ‘sociale vleugel’ een goedekeus voor het evenwicht. Marja van Bijsterveldt zou dus heel weleen in een vierde achtereenvolgend kabinet als bewindsvrouw kunnenterugkeren.
De rechtervleugel van de partij heeft nog een andere kaart in demouw. Daar zou men zich de in de SP en PVV gewaardeerde VU-filosoofen BON-voorman Ad Verbrugge als staatssecretaris kunnenvoorstellen. Als De Jager dus van zijn stoel verdreven wordt doorPlasterk zou er nog een euroscepticus uit het WO in het kabinetkunnen komen.
Onderwijspartij zonder minister
D66 leek vooraf in vele regeercombinaties onvermijdelijk. DeOnderwijspartij zou dus OCW claimen tegen elke prijs. Toch? Zo veellogica bezit de politiek echter zelden. Elke keer dat D66 devoorbije decennia haar prijs kon vragen voor deelname aan eenkabinet vroeg en kreeg zij van alles, behalveOCW. Vice-premier Thom de Graaf – nu prominentonderwijsbehartiger – bedacht voor zichzelf zelfs liever een min ofmeer fictief ministerie dan dat hij op het machtige, omvangrijkeOCW en in het Innovatieplatform het land zou bestieren.
Noch onder ‘Paars’, noch onder Den Uyl, noch bij Van Agt II oftijdens Balkenende leverde D66 onderwijsbewindslieden van allure.Wel staatssecretarissen voor Cultuur als Nuis en Van der Laan. Nuiswerd onvergetelijk door zijn onberaden bezuiniging op hetHBO-kunstonderwijs. Een aanslag die door de combinatieHamer/Eurlings in de Kamer werd gekielhaald tijdens het tweedepaarse kabinet, ten koste van het humeur van PvdA-staatssecretarisRick van der Ploeg.
Zal D66 in een Paars-3 dit maal de empirie der verwachtingenloochenstraffen met een krachtige visionair als vice-premier opOCW? Paul Schnabel loopt zich in elk geval opzichtig warm. Maardeze heeft weinig politiek-bestuurlijke ervaring en op die post isdat wel een pre. De naam Rinnooy Kan zingt ook rond, maar ergvernieuwend is dat niet meer.
Voor het HO-beleid ligt Frans van Vught eigenlijk voor de hand,ook omdat in 2014 zijn Brusselse ‘beschermheer’ Jose Manuel Barrosoterugkeert naar Lissabon. Onderschat worden de kansen van de in D66politiek-bestuurlijk wel ervaren Hanze-voorzitter Henk Pijlman. Datzijn hogeschool het predikaat ‘excellent’ van Van Vught kreeg, kanalleen maar helpen.
Overleeft OCW überhaupt?
Maar wat gaat de nieuwe minister eigenlijk doen? Velen in DenHaag verwachten een soort ‘staatsgreep’ in de kennissector vanuitEL&I, aangevoerd door de SG, de geverseerde social mediakampioen Chris Buijink. Die werd in 2010 nog gesmoord in eencompromis tussen Rutte en Verhagen, om Zijlstra’s portefeuille niethelemaal uit te kleden.
Nu zou een minister op OCW wellicht toch genoegen moeten nemenmet een gereduceerd pakket, waarin eigenlijk alleen hetjeugdonderwijs overblijft. Zeker als op EL&I opnieuw eenvice-premier zou komen en deze een zwaar accent op haar of zijn rolals ‘tsaar voor de innovatie en groei’ zal willen leggen.
De facto zou een departement van OC overblijven, als BernardWientjes zijn zin krijgt. Bij zowel een linkse als eenmidden-coalitie is dit alles behalve ondenkbaar. D66 zoubijvoorbeeld op dat nieuwe EL&I een zich profilerende vice-MPkunnen willen zetten, een Hans Wijers the Sequel. Opnieuween reden dus om te vermoeden dat OCW opnieuw geen minister uit deOnderwijspartij zou ontvangen?
