Agenda Kroes raakt wetenschap meer

Buhr ging in gesprek bij het eScience Center in Amsterdam over de steeds grotere impact van de digitalisering van kennis en productie en de gevolgen hiervan, ook via eScience. Hij benadrukte allereerst de kerngedachte achter de Digitale Agenda, want deze is leidend in de gekozen opzet en aanpak.

Kansen voor maatschappelijke innovatie

“Het gaat om een geheel van activiteiten om er voor te zorgen dat de kansen van de digitalisering breed gepakt kunnen worden, door burgers, door organisaties en overheden en bedrijven. Daarom kijken we ook voortdurend naar wat dit betekenen kan voor de sector onderwijs, de wetenschapsbeoefening, en voor studenten en onderzoekers.”

Lag vroeger het accent bij digitalisering veel op het ontwikkelen en verspreiden van apparatuur, ‘tech-driven’, nu is de agenda vooral gedreven door de kansen voor maatschappelijke innovatie en de versnelling van de kenniseconomie.

Buhr wees er bijvoorbeeld op dat vanuit de portefeuille van commissaris Kroes de investeringen in R&D de op één na grootste zijn vanuit de Europese Commissie begrotingen. “We zijn steeds meer betrokken geraakt bij het onderzoek en dat heeft alles te maken met de opmars eScience in alle vormen van wetenschapsbeoefening en innovatie die daaruit voortvloeit.”

Data openstellen graag

Het eScience-karakter van de Digitale Agenda ligt besloten in het strategische doel van “nieuwe dingen door nieuwe tools voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie geven.” Dankzij ‘big-data’ en de daarmee verbonden eScience-middelen kunnen onderzoekers virtueel dingen oppakken die eerder onmogelijk waren of nooit zo snel tot analyses en resultaten konden leiden.

“Dit geeft een heel nieuwe kwaliteit aan het wetenschapsbedrijf, aan de beoefening van wetenschap in alle disciplines en de mogelijkheden tot de vertaling daarvan naar de praktijk, naar innovaties.”

Voor de toekomst van Europa is dit van cruciale betekenis zegt Buhr. “Dit raakt veel meer dan de academische wereld. Wil Europa economisch voorop blijven lopen dan zal de vertaalslag én inhoudelijk én snel moeten gebeuren. Daarbij spelen ook aspecten een grote rol als de digitalisering en openstelling van de data die de vele overheden en publieke organisaties van oudsher beheren of ontwikkelen.”

ICT als ‘enabler’

De ‘open data’ aanpak is daarom zowel economisch, als wetenschappelijk van groot belang. Een opvallend voorbeeld hiervan vormen de gegevens over weer en klimaat. Binnen Europa worden deze weinig gedeeld en dan vaak met vrij hoge transactiekosten. Bedrijven en organisaties tappen daarom liever af bij een ‘gratis’ datasysteem op dit terrein in Colorado. Vervolgens kan men in de USA allerlei slimme diensten bedenken, samen met gebruikers, en daar allerlei nieuwe bedrijvigheid en eScience-toepassingen mee ontwikkelen.

“ICT is ook in dit opzicht dus geen doel op zichzelf. Het is een ‘enabler’. Die rol willen we maximaal mogelijk maken. Dat raakt bijvoorbeeld ook de ‘verdienmodellen’ van instellingen en bedrijfssectoren. Dat zien we bij de uitgevers, zeker die van wetenschappelijke bronnen.”

“Als je je kennisontsluiting wilt innoveren, maar je wilt wel je verdienmodel houden zoals het is, dan gaat dat die innovatie niet helpen. Er ontstaat dan een vorm van protectionisme, die van ‘wat men gewend is’, en die remt de kansen die je via de ontwikkeling van eScience, big data en de digitalisering zou moeten kunnen pakken.”

Kansen voor zorgbesparing

Buhr signaleert nog een opvallende trend in Europa die met de doorwerking van de Digitale Agenda samenhangt. Met de doorbraken via eScience en big data toepassingen en ‘tools’ komt nu ook meer beweging in de ontwikkeling van e-Government.

“Hier biedt Italië – voor velen toch onverwacht – een bijzonder voorbeeld. De regering-Monti heeft in haar ingrijpende hervormingen in het zorgstelsel de doorvoering van ‘e-prescriptions’ opgenomen. Door veel medicijnverstrekkingen eenvoudig en digitaal mogelijk te maken wordt het systeem veel transparanter, ook voor de patiënten zelf. En de besparing op de zorgkosten loopt in de miljarden.

Een andere EU-lidstaat die hier kansen ziet en pakt, is Tsjechië. Daar heeft men hervormingen in de overheidsstructuren voor bedrijven gecombineerd met het aanbieden van allerlei ICT-diensten waarbij big data benut kunnen worden.

Zo bleek dat men bij de hervorming van de diensten via kamers van koophandel ongeveer 10% van de bedrijven als spookfirma’s kon schrappen. Ook langs deze lijn biedt deze ontwikkeling dus meer transparantie voor burgers en instituties in de samenleving.”