Onderwijs levert in
Of het een Oranjeakkoord mag heten of een Kennisdeal, dat blijft nog in het midden. Maar Rutte-II doet wanhopige pogingen in Tweede en Eerste Kamer voldoende steun te vinden voor de ingrepen die nu nodig blijken. Deze raken onmiddellijk verbonden met de al lopende pogingen om voor elementen uit het Regeerakkoord ook nog toereikende steun te vinden, met voorop het sociaal leenstelsel. Dat maakt het complexer, maar biedt meteen ook meer aanknopingspunten voor een samenhangende en vooral meer blijvende deal.
Het kabinet ontkomt er niet aan te bezuinigen op OCW. Dijsselbloem heeft dit de fractieleiders van de oppositie moeten toegeven bij zijn gesprekken met hen over het raamwerk van zijn begrotingspakket. Wel willen Bussemaker en hij elke schade aan de bestaande uitgaven en investeringsprojecten voorkomen. Dus gaan zij bij voorkeur snijden in aanvullende posten die meer technisch van aard zijn.
€600 mlijoen er af?
Scholen en HO moeten daarom rekenen op het wegvallen van de prijscompensatie, een tegenvaller van €250 mln. Het kabinet acht dit doenlijk, omdat de inflatie zeer gering is en materiële soberheid sowieso in het onderwijs aanbevolen blijft. Ook de €340 mln voor een Nationaal Onderwijs Akkoord staat voorlopig op de lat, zolang koepels en bonden geen constructief gezamenlijk pakket kunnen voorleggen.
Daarmee zou het kabinet €600 mln kunnen besparen zonder grote gaten te schieten in de uitvoering van het onderwijs zelf of tot grote ontslagen aanleiding te moeten geven. Daar tegenover zou men bereid zijn extra’s te investeren, mits de oppositionele fracties een leenstelsel in de Senaat zouden willen steunen. Willen D66 en CDA zoiets?
Beide zijn zonder meer gevoelig voor soberheid en serieus beleid bij de tekortreductie zonder dat dit onnodige schade en verlies aan arbeidsplaatsen zou opleveren. Maar snijden in het onderwijs bij tegelijkertijd het ‘slikken’ van een leenstelsel vereist wel erg veel politieke lenigheid, zo verneemt ScienceGuide. D66-aanvoerder Pechtold heeft bijvoorbeeld zijn knopen tussentijds geteld en was allerminst gecharmeerd van de uitkomst.
Wie is de echte onderwijspartij?
Dijsselbloem bleek namelijk bereid voor zo’n €500 mln aan additionele investeringen in onderwijs en verzachting bij het leenstelsel aan te brengen. Een niet geringe concessie, op het eerste gezicht. D66 bekeek het totaalplaatje en stelde vast dat het kabinet van het CDA en haar de facto verwachtte, dat zij een netto bezuiniging van €100 mln zouden accepteren en daarvoor ook nog in de Senaat het leenstelsel zouden laten passeren.
Dit is daarom zo pijnlijk omdat tussen PvdA en D66 op het onderwijsterrein al vele jaren een bitse rivaliteit heerst over de reputatie en het realiteitsgehalte van de claim op de eretitel ‘dé onderwijspartij’. Een gezamenlijk optreden bij akelige budgettaire omstandigheden is daardoor extra lastig en raakt bovendien veel pontenneurs in beide partijen.
Enige generositeit
De oppositiefracties willen voor hun steun concrete winstpunten kunnen laten zien, zo wordt ScienceGuide gemeld. Lastig is daarbij dat door de brief van minister Bussemaker over het leenstelsel zij zeer behendig alle mogelijke verzachtingen en opties zelf al in kaart heeft gebracht. Met name D66 vreest nu dat zulke pluspunten als goede gebaren van de minister zullen worden geboekstaafd en niet als veroveringen van ‘de onderwijspartij’.
Zouden OCW en Financiën erin slagen een mate van generositeit te ontwikkelen naar CDA en D66, ook in de Senaat, dan is een ‘kennisdeal’ dus mogelijk. Waarnemers zeggen dat dan wel een stevige ‘netto-plus’ voor investeringen ten opzichte van op zich begrijpelijke versoberingen zichtbaar zou moeten worden gemaakt.
