Toch nog Akkoord?

De voorbije dagen is min of meer ononderbroken achter de schermen onderhandeld om er toch nog uit te komen. Tussen de koepels en de bonden lagen de contouren van een akkoord al lange tijd hopeloos vast. Ook de pogingen om rond de ‘Obama Summit’ over het leraarschap in maart een overeenstemming te ontlokken of forceren mochten niet baten. Het was  als kloppen van slagroom, in de bekende woorden van Ruud Lubbers. “Hoe meer je er in klopt, hoe stijver het wordt.”

Eeuwig zonde

Minister Bussemaker gaf in die fase aan langs welke route zij een weg naar eensgezindheid mogelijk achtte. In haar interview met ScienceGuide met een vooruitblik op die Summit zei zij onder meer: “Ik hoor van vooral jonge docenten dat het aan die begeleiding vaak ontbreekt. En dat veel van hen daarom snel uitvallen en een ander vak kiezen. Dat is natuurlijk eeuwig zonde. Terwijl er zat oudere collega’s rondlopen die hun kennis kunnen, en vaak ook graag willen, overdragen.”

Bij de ‘Leraren met Lef’ legde zij vervolgens op tafel dat een versobering van de Bapo-regeling in dit verband haar niet onredelijk leek. Die regeling roept al langer zorgen omdat, omdat deze vanwege de vergrijzing de kosten daarvan fors oplopen. De koepels van PO en VO willen er daarom snel vanaf.

De voorziening Bevordering Arbeidsparticipatie Ouderen is in 1994 in gang gezet om het voor oudere docenten aantrekkelijker te maken aan het arbeidsproces te blijven deelnemen door meer verlof te kunnen nemen, om de werkdruk aan te kunnen. Daarvoor hebben zij recht op een zogeheten Bapo-verlof, dat vanaf 52 jaar 170 verlofuren per jaar oplevert en vanaf 56 jaar 340 verlofuren per jaar. Docenten die gebruikmaken van zo’n verlof, dragen wel bij in de kosten. Voor mensen vanaf 61 jaar is deze eigen bijdrage lager.

De boot missen

Bussemaker gaf aan dat een ingreep in deze regelingen nodig zouden kunnen worden om een verschuiving van middelen mogelijk te maken en daarmee genoeg te kunnen investeren in de professionele ontwikkeling van jongere docenten. Dat versterkt kwaliteit en aantrekkelijkheid van een onderwijsloopbaan. “Als we dit niet doen, missen we de boot.”

Hoewel vlak voor de verkiezingen al een voorzet voor zo’n breed gedragen akkoord was gepubliceerd, wilde het daarna niet vlotten. Het regeerakkoord maakte een Nationaal Akkoord en de investeringen daarin namelijk wel afhankelijk van diepe concessies op het vlak van HRM-beleid en arbeidsmarktregelingen voor het onderwijsveld. Het veld bleek daar wel toe bereid, maar dan wel met respect voor zijn rol en achterban in de scholen en hun besturen.

De koepels van het hoger onderwijs zagen de bui al hangen en bogen snel af. Zij hielden vanaf dat moment maar liever vast aan de prestatieafspraken en monitoring door Van Vughts RCHO, die minister Bussemaker immers toch al bevestigd heeft.

De VO-raad ging zelfs openlijk pleiten voor een eenzijdig schrappen van de Bapo-regeling voor meer vrije uren bij docenten boven de 52. De tegenvallers bij de vergrijzingskosten achtten de VO-besturen onhoudbaar voor de schoolbegrotingen en het ontbreken van een akkoord zou ertoe leiden dat de scholen die tegenvallers volledig moesten zien te dekken uit hun bekostiging voor de lessen aan de scholieren.

Een leeg onderwijshoofdstuk

Intussen lukte wel wat voorheen nauwelijks voor mogelijk werd gehouden: een Sociaal Akkoord. In de 40 pagina’s van het akkoord kwam echter de jeugdwerkeloosheid of de belangrijke rol van het MBO daartegen alleen zijdelings aan de orde. De rol van investeringen in onderwijs, onderzoek en kennis juist in crisistijden bleef buiten beeld, ondanks de aanmaningen op dat punt van zowel het IMF als de Europese Commissie.

Wel werd formeel verwezen naar de voornemens van begin maart om de jeugdwerkeloosheid aan te pakken. Daarin stond dat een gering bedrag vrijgespeeld zal worden voor activiteiten in het beroepsonderwijs en werd de aanstelling van ‘ambassadeur’ Mirjam Sterk voorgenomen. Het onderwijshoofdstuk van dit akkoord bleef verder leeg.

Nu het kabinet vanwege de tegenvallers voor de zware taak staat de begroting voor 2014 aan de Europese afspraken te laten voldoen, moet ook de onderwijssector vrezen voor verdere versoberingen. In dat verband is het eens te meer van belang, dat men de gelden die geïnvesteerd kunnen worden door het kabinet niet ook nog zelf verspeelt.

Onder druk van deze zorgelijke omstandigheden zou dan nu toch de mogelijkheid aanwezig zijn van concessies op het vlak van HRM-beleid en arbeidsmarktregelingen voor het onderwijsveld. Lukken de onderhandelingen daarover nu alsnog, dan zou OCW dezer dagen alle koepel- en bondsvoorzitters bij elkaar roepen voor een laatste sessie, zo verneemt ScienceGuide. Daarin zou er dan ‘een klap op worden gegeven’ en men ten langen leste een Nationaal Onderwijs Akkoord ten doop willen houden.