Gewoon goed is niet goed genoeg

Het WRR-advies bleef pro forma ongenoemd en dat gold ook de gemelijke reactie van het kabinet, maar iedereen begreep waar het over ging. Dick Benschop, oud-PvdA bewindsman voor Europese zaken, werd steeds feller naarmate hij na zijn formele keynote op het Nuffic-jaarcongres vrij uit ging spreken. “Denken over kostenplaatjes en rendement is bij het thema internationalisering veel te eng.”

Internationalisering geen kostenpost

Dat thema “is een tijdje uit de mode geraakt”, zei Benschop over het gemak waarmee Rutte I en II spraken over en sneden in de cruciale, wereldwijde kennisrelaties van ons land. “Ten onrechte. Dit is helemaal geen kostenpost. VNO-NCW wijst juist met recht op de noodzaak te investeren in onze plek in zowel Europa als in de concurrentiepositie wereldwijd.”

Met zichtbaar misprijzen sprak Benschop over diegenen die dan praten over “het kostenplaatje”, terwijl het moet gaan om het samengaan van bedrijven en kennisinstellingen op dit terrein. Wie dat zijn? Dat werd meteen duidelijk toen hij vertelde er fier op te zijn dat “wij hier te hoop liepen tegen de bezuinigingen op internationale missies en de infrastructuur van het Nederlands onderwijs in het buitenland.” Zijn doelwit is het kabinet en de hier kortzichtig bevonden coalitie van VVD en PvdA.

Benschop was daarmee nog lang niet klaar, zo bleek. Het kabinet moet beseffen dat een zelfgenoegzaam beleid niet gaat helpen en ook geen indruk maakt. Zo wil Shell met zijn collega’s wereldwijd veel investeren in talent maar wil daarbij wel weerklank vinden. “Als Nederland dat niet doet, dan gaan wij die jongeren wel in Singapore, in Zürich of in Beijing werven. Talent is wereldwijd te vinden.”

De impact van diversiteit

Nederland wacht dan “een erosiepositie”. Volgens de Shell-voorman “vervalt dan bij ons waar we zo sterk in zijn nu. We hebben alles  bijeen: een lab, bedrijven, universiteit, talent, alles op elkaar ingespeeld en afgestemd. Dat gaat eroderen als het toptalent niet meer hier geworven kan worden.”

Dick Benschop zei dat hij hier het besef zeer van miste. Hij eiste “meer urgentie in de doordenking van de toekomst van Nederland op zulke terreinen en thema’s De trefwoorden daarbij zijn voor mij ‘innovatie, groei, onderwijs, internationalisering.’ Dat wordt een succes als kennisinstellingen en bedrijven daarin samen gaan.”

In dat samengaan komen ambitie en kwaliteit bijeen, onderstreepte Benschop en dat hij hier over het WRR-advies en de kabinetsreactie sprak, was inmiddels voor alle aanwezigen helder. Daarbij bracht hij een extra punt op tafel: de impact van diversiteit.

“Als bedrijf willen wij veel mensen trekken uit de landen waar we groot zijn. Die willen we bij elkaar brengen, want diversiteit is een aandrijver van innovatie. Ik durf de stelling aan: de kwaliteit van hoger onderwijs is groter waar dit internationaler is en men daarmee de diversiteit aanwakkert.”

Dit wereldwijde toptalent werft Shell alleen niet met een beperkte blik ‘thuis’, in hun land van herkomst. “Let wel: heel goede Chinezen vind je juist ook hier in Nederland en op Harvard. Niet alleen in China, maar ook onder de internationale studenten die bewust kiezen voor een land als het onze.”

Steeds somberder

Benschop vindt daarom de urgentie afwezig en de ambitie te gering in wat ons land zich hier vor ogen ziet en voorneemt. De nadruk in de kabinetsreactie op de WRR onttakelde hij op dit punt vakkundig. De verdediging dat men met het beleid toch goed op stoom was en kritische opmerkingen achterhaald en voorbarig tegelijk waren, deed het bij de Shell-voorman niet echt. “Gewoon goed is niet goed genoeg,” zei hij bondig.

In de wandelgangen van het Nuffic-congres en in het Haagse is men weinig milder voor de kabinetsreactie op het WRR-advies. “Ze gaan er geen ruk mee doen. Fantasieloos, wat een sukkels,” zegt een topbestuurder uit het internationale beleidsveld tegen de direct betrokkenen en ScienceGuide. Nog opvallender is wat vanuit de WRR zelf naar buiten komt, omdat dit laat zien dat het kabinet wel gepoogd heeft er iets van te maken.

De opstellers van het advies ‘Lerende economie’ hebben meerdere sessies met een kabinetsdelegatie gehad. “Ik werd steeds somberder aan het eind van elk van die bijeenkomsten”, zegt een van de WRR-auteurs. De coalitie bleek namelijk niet in staat het advies om te smeden tot een gedurfd ‘pakket’, met visies en lange termijn plannen waarin zowel VVD als PvdA veel van hun profiel konden herkennen. De schuttersputjes bleken diep en het daaruit klimmen met enig elan te veel gevraagd. Dat verklaart meteen de irritatie van politiek scherp afgestelde werkgevers als Shell-topman Benschop.