Aandacht voor pedagogiek tanende
De beroepscontext is in het onderwijs dat docenten verzorgen vaak ver te zoeken en ook het werken aan de pedagogische relatie is de laatste jaren tanende. “Juist door de context in het onderwijs te brengen, leer je de studenten kennen. Het is een aansprekende route om te werken aan vorming- en socialisatieprincipes”, aldus Klatter.
Klatter is lector bij Hogeschool Rotterdam én Fontys Hogescholen in Eindhoven. Werkend in het beroepsonderwijs heeft zij de afgelopen jaren gezien dat de aandacht voor een pedagogische visie op en in het onderwijs naar de achtergrond is verdwenen. “Het onderwijs wordt momenteel sterk gedreven door wettelijke kaders, en leidt tot output dat meetbaar en schaalbaar is.
Het opvoeden verleerd
“De pedagogische relatie tussen docent en student is daardoor overschaduwd geraakt.” Klatter verwijst daarbij naar onderwijsfilosoof Gert Biesta die spreekt van ‘learnification’. Het onderwijs ver-leert. Docenten staan niet meer stil bij de vraag naar ‘het waarom en waartoe’ van onderwijs. We onderwijzen wel, maar het opvoeden zijn we in veel gevallen verleerd. “We nemen de persoon van de leerling niet echt in ogenschouw binnen het onderwijs gaat, maar meer de cognitieve uitkomsten en de plaats van de school op benchmark-lijsten.”
“We hebben heel erg de neiging om de economie voorrang te geven in ons denken over het onderwijs.” Bussemaker bijvoorbeeld, roept op tot meer vakmensen, opgeleid via het beroepsonderwijs. Dat is een nobel streven, maar volgens Klatter is het onderliggende argument twijfelachtig. “Door Nederland te presenteren als kenniseconomie, worden jongeren juist opgedreven te kiezen voor het algemeen vormend onderwijs (havo, vwo). Daarmee put je tegelijkertijd het vakmanschap uit.”
Klatter denkt dat jongeren meer tot het beroepsonderwijs worden ‘verleid’ door waardering van binnenuit. “Het gaat om waardering voor het vak, en erkenning van de student in zijn of haar ambities in dat vakgebied. Het gaat om de identiteitsontwikkeling van de leerling of student.” Binnen de lerarenopleidingen zou de verbinding van deze twee aspecten ook sterker naar voren moeten komen. “Het vraagt een wending van de professionele identiteit van de docent: niet alleen aandacht voor leerstof, maar juist voor de talenten van de leerling en zijn ambities voor de maatschappij.”
Is het vmbo nog zinvol?
Doorstroom in de beroepskolom is binnen Rotterdam een probleem. De loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB), dat in de vernieuwde stelsels voor vmbo en mbo verplicht wordt gesteld, biedt goede mogelijkheden, volgens Klatter. Maar kunnen docenten die LOB geïntegreerd in het vak een plaats geven? Kennis van de veranderende functies binnen de beroepscontext is dan vereist; dus contact tussen onderwijs en het bedrijfsleven is een must.
Net zo belangrijk is het contact tussen docenten van aanpalend onderwijs. Binnen de Vakcolleges zien we dat nu goed tot stand komen, waarbij leerlingen vloeiend doorstromen van vmbo naar mbo en met een beroepskwalificatie afstuderen. Klatter is dan ook kritisch over de vraag of het vmbo-diploma nog zinvol is, en in deze kostbare omvang moet blijven worden georganiseerd?
Eigen richting voor docentschap
Onderzoek naar afstemming van leeromgevingen en leerstrategieën binnen vmbo en mbo, en tussen mbo-hbo, vormt een onderwerp van het lectoraat. Evenals de betrokkenheid van bedrijfsleven en zijn voortdurende vernieuwingen. Tegelijkertijd is het idee om op roc’s met startende en meer ervaren docenten in gesprek te gaan over hun pedagogische ervaringen. Deze plannen illustreren hoe complex het beroepsonderwijs is. Het initiatief van OCW om een aparte richting voor Docent Beroepsonderwijs te starten, vindt Klatter dan ook een goede zaak.
De opbrengsten van het onderzoek vinden hun weg terug naar de hogeschool zelf. “We koppelen de resultaten terug naar onze lerarenopleidingen. Wat betekent dit voor jullie curriculum, maar belangrijker nog, hoe sta je er zelf in als lerarenopleider? Uiteindelijk is kwaliteit terug te voeren op de identiteit van de docent. Zijn overtuigingen sturen!” Die boodschap is ook terug te vinden in de titel van de openbare les, die op 5 februari wordt gehouden op de RDM Campus in Rotterdam: Professionele identiteit in perspectief. Intensieve relaties voor ijzersterk beroepsonderwijs.
Ellen Klatter spreekt op 5 februari op de RDM Campus haar openbare les uit. Aanmelden kan hier. U kunt haar openbare les hier bestellen
