Nanotechnologie aan de top houden

Dave Blank is voorzitter van NanoNextNL, het programma dat in 2010 uit de FES-gelden werd opgestart om de positie van Nederland op het gebied van micro- en nanotechnologie verder uit te bouwen. Dat heeft grote gevolgen gehad, zo valt te lezen in het eindrapport van het programma. 900 wetenschappelijke publicaties, vele patenten en innovatieve oplossingen en een rendement van een factor 4 op de investeringen van het bedrijfsleven.

Leidend samen met de VS en Zwitserland

De impact van NanoNextNL op wetenschap, innovatie en het oplossen van maatschappelijke uitdagingen is de afgelopen jaren groot geweest. “We hebben heel veel output gehad,” zegt Dave Blank. “Dat zie je in dit rapport. We hebben in kaart gebracht wat onze maatschappelijke partners van ons vinden en wat voor kennis we hebben opgeleverd.”

Daaruit blijkt een mooi beeld van het onderzoek naar nanotechnologie als sector. Een groot aantal van de artikelen behoort tot de meest geciteerde ter wereld en er zijn in Nederland meer dan 170 zeer hoog gekwalificeerde experts op het gebied van nanotechnologie opgeleid. “We lopen echt voorop in Nederland. Samen met de VS en Zwitserland –waar ze al heel vroeg waren met lab-on-a-chip toepassingen – zijn we echt leidend.”

Dave Blank heeft als hoogleraar en als voormalig directeur van MESA+ – één van de grote onderzoeksinstituten in de nanotechnologie – van dichtbij meegemaakt hoe de nanotechnologie zich als veld in Nederland heeft ontwikkeld. “We hebben in Nederland in heel veel velden echt topwetenschappers. Denk aan de chemie en de gezondheidswetenschappen. Maar wat helpt is dat we hier heel goed met elkaar praten.”

Een PhD plus plus

Die mentaliteit in de polder is heel wezenlijk. “Die mensen spreken natuurlijk een andere taal vanuit hun discipline, maar we zagen hier wel dat mensen uit het voedingsmiddelenonderzoek gewoon de discussie aangingen met scheikundigen. Dat vind je elders eigenlijk nauwelijks.” Het is die multidisciplinaire benadering die Nederland enorm heeft geholpen in zijn ontwikkeling.

Die multidisciplinariteit zorgt er volgens Blank ook voor dat er van onderzoek heel veel spin-offs komen. Innovatieve toepassingen die nadrukkelijk in NanoNextNL voorkomen. “Ik sprak laatst een Duitse promovenda die vertelde dat ze in Nederland was gaan promoveren, omdat ze hier echt een PhD plus plus had. Ze had interdisciplinair onderzoek gedaan, had geleerd van het maatschappelijk belang én ze ging nu zelf aan de slag om een product als resultaat daarvan op de markt te brengen. Dat was haar in eigen land niet gelukt.”

De positie van het onderzoek naar nanotechnologie is sterk in Nederland. Van enige aarzeling erover ziet Blank weinig meer. “Dat had je in het begin wel. Het is natuurlijk ook wel spannend, omdat het gaat om zulke minuscule deeltjes. Ik kan me voorstellen dat het een eng idee is dat als je nu hier koffie drinkt, ik vervolgens jouw DNA van je lepeltje haal en er van alles mee kan gaan doen. Maar aan de andere kant, als de dokter je zo’n lepeltje geeft heb je daar misschien geen moeite mee. Het gaat er om dat je er eerlijk en duidelijk over bent. Het heeft geen enkele zin om dat soort aspecten te verzwijgen.”

Niet de voet van het gaspedaal halen

Nu NanoNextNL ten einde komt is het zaak voor Dave Blank en zijn collega’s om vooruit te kijken. “We moeten kijken wat onze sterke punten zijn en hoe we deze kunnen continueren.” Onderdeel van die toekomststrategie is de Nationale Wetenschapsagenda.

“Toen we aan het analyseren en bespreken waren hoe het verder moet, kwam die agenda opeens voorbij. In de Wetenschapsagenda komen een aantal routes naar voren die wij met onze achtergrond nadrukkelijk kunnen adopteren. Het zou heel mooi zijn als we met onze plannen de handen op elkaar krijgen bij de ministeries. Niet alleen Economische Zaken en OCW, ook andere ministeries hebben afgelopen jaren te maken gehad met kwesties waar je vanuit de nanotechnologie ook naar kunt kijken.”

Volgens Blank is het essentieel dat de positie die Nederland in het onderzoek naar nanotechnologie heeft verworven, wordt vastgehouden ook als NanoNextNL ophoudt te bestaan. “Het belangrijkste is dat de investeringen die we afgelopen jaren hebben gedaan een blijvende waarde hebben. Je moet beseffen dat wetenschap bedrijven topsport is. Vergelijk het met Formule 1. Max Verstappen hoeft maar twee seconden z’n voet van het gaspedaal te halen en zie wat er gebeurt met zijn positie.”

“Het kan heel snel gaan,” realiseert Blank zich terdege. “Wij zijn ons daar best wel van bewust. Gas blijven geven en de beschikking hebben over talent is heel belangrijk. We hebben met MESA+ één van de grootste onderzoeksinstituten op het gebied van nanotechnologie ter wereld, maar ook Kavli en QuTech zijn wereldwijd bekend. Dat willen we graag behouden.”

Het volledige End Term Report van NanoNextNL leest u hier