Cowboys hebben ze in China genoeg

Deze woensdag 22 februari 2017 vergadert de Tweede Kamer over een wet die het mogelijk moet maken voor Nederlandse  hoger onderwijs instellingen om in het buitenland complete opleidingen te verzorgen. Vanuit de Tweede Kamer wordt soms met zorg en twijfel naar deze wet gekeken. ScienceGuide sprak met de Secretaris van de RUG, Stephan van Galen. Hij legt uit waarom Groningen dit doet en wat de voordelen voor Nederland kunnen zijn. Van Galen begrijpt dat er zorgen zijn in de politiek, maar de risico’s zijn volgens hem voldoende gedekt.

Geen kinken in de kabel

Van Galen legt uit dat als de wet door beide Kamers is, ze in Groningen zo snel mogelijk aan de slag willen. “De minister moet nu doen  wat zij aan haar Chinese collega beloofd heeft, namelijk de wetgeving aanpassen. OCW moet vervolgens op basis van een AMvB gaan kijken of wat de RUG wil voldoet aan de voorwaarden die de minister stelt. Ik verwacht geen kinken in de kabel. Dit jaar willen wij daar nog graag aan voldoen, wij willen alleen op deze manier naar China.”

Van Galen benadrukt dat er geen publiek geld gemoeid is met deze uitbreiding in het Verre Oosten. “Wij gaan geen publiek geld in die nieuwe Chinese universiteit investeren. Die nieuwe universiteit wordt gefinancierd door de stad Yantai en door de provincie Shandong. Eigenlijk op dezelfde manier zoals de RUG is opgericht door stad en ommeland, wil die provincie dat ook doen. Deze provincie geeft ook onderzoeksubsidies. Dat is ook heel interessant voor onze wetenschappers. Onderzoekers van de RUG  komen straks in aanmerking voor de Chinese NWO, dat ziet niemand nog maar dat is natuurlijk wel een kans.”

Kind moet succesvol zijn

De exploitatie van de universiteit zal daarom geen probleem zijn volgens de bestuurssecretaris. “In die provincie wonen 97 miljoen mensen, dat is Nederland en Duitsland samen. In die stad wonen 6 miljoen inwoners die hebben belastinginkomsten die substantieel zijn. Daarnaast komt er ook nog geld van studenten die daar studeren, want het wordt een private universiteit. Die studenten betalen ongeveer 10.000 Euro, dat zijn normale bedragen voor private universiteiten in China.

“Dat kunnen ze ook betalen, want door de eenkindpolitiek zijn die kinderen de grote belofte van gezinnen. Die hebben twee opa’s en oma’s en twee ouders. Dus die investeren ook flink in die kinderen. Dat kind moet succesvol zijn, zij doen alles voor het kind, want ze hebben er allemaal maar één.”

Niet aansprakelijk voor verliezen

Van Galen benadrukt dat ook de Chinese overheid heel streng kijkt of er geen publiek geld gemoeid is met deze universiteit. “Die instelling wordt een eigenstandige instelling. Dus als het misgaat gaat die instelling failliet en niet de RUG. Wij zijn ook niet aansprakelijk voor de verliezen. In China is er namelijk ook een wet die dat regelt. Onze partner is ook een publieke universiteit en die mag ook geen overheidsgeld in die nieuwe instelling steken. De Chinese minister kijkt ook heel streng mee en die hebben een gelijke procedure als in Nederland om te kijken hoe die financiering geregeld is. Zowel vanuit de Chinese als de Nederlandse overheid wordt er dus heel streng op toegezien dat wij er geen publiek geld insteken.”

Een keiharde voorwaarde

Toch begrijpt men in Groningen dat de politiek zorgen heeft over deze plannen. “Ik snap dat er zorgen zijn over de vraag of er geen publiek geld ingaat. Wij doen het met privaat geld en van de tijd die wij er insteken wordt ook een urenboekhouding bijgehouden. De Inspectie die is er ook nog apart mee bezig, ook onze eigen RvT en onze accountant zien daar op toe. De minister wil ook echt waar kunnen maken dat wij het netjes doen en dat is voor de RUG ook een keiharde voorwaarde.”

Ook ten aanzien van de academische vrijheid die niet dezelfde standaarden kent als in het westen heeft de communistische republiek wat geregeld. “China experimenteert met meer vrijheid voor universiteiten zodat ze naar westers model kunnen opereren. Daar hebben zij een speciale wet voor gemaakt. In andere landen is dit ook altijd een issue geweest. Toen New York University in China ging opereren moesten zij ook voor een Senaatscommissie uitleggen hoe ze dat gingen doen met de academische vrijheid. Wij zijn ook niet verbaasd over de discussie die er in de politiek is. Die hebben wij in onze universiteit ook en die wordt bijna iedere maand gevoerd met de universiteitsraad.”

Nederland zou op zijn gezicht gaan

China wil dat dit op tien plaatsen in China gaat gebeuren, dat geeft volgens Van Galen het unieke van de mogelijkheid aan. “Wij zouden de tiende kunnen zijn. Wat ook interessant is dat wij na de Brexit de enige universiteit in de EU zijn die dit doet. Dit levert een unieke relatie op met China voor de Nederlandse wetenschap en het onderwijs, maar ook economisch. Het feit dat die overeenkomst getekend is in aanwezigheid van Xi Jinping en koning Willem-Alexander geeft wel aan dat men in China ook echt verwacht dat dit doorgaat. Nederland zou ontzettend op zijn gezicht gaan en als onbetrouwbare partner te boek staan als dit misgaat, dit verzin ik niet.”

Volgens de bestuurssecretaris biedt dit ook kansen voor de reputatie van het Nederlandse hoger onderwijs in het buitenland. “Het heeft reputatie-effecten, je wordt bekender in het Verre Oosten, niet alleen als Groningen, maar ook als Nederland. Wat in het buitenland vaak niet duidelijk is dat je aan Nederlandse universiteiten zo’n groot aanbod hebt aan Engelstalige programma’s. In Groningen hebben wij 25 Engelstalige bachelors en 100 Engelstalige masters. Er is geen enkele universiteit in Nederland die zo’n breed aanbod Engelstalige bachelors heeft. De UvA niet, Leiden niet, Utrecht niet.”

Naar het buitenland gaan ze

Een ander voordeel doet zich voor op het gebied van onderzoek legt de oud-medewerker van de NVAO uit. “Men kan nu de onderzoeksgroepen richting China uitbreiden dan zijn die mensen niet helemaal weg, want je houdt ze nog steeds aan je gebonden. Het verhaal: ‘dan raken we wetenschappers kwijt’ dat is niet het geval. Mensen gaan gewoon werken waar ze het liefste willen werken en waar zij de beste faciliteiten krijgen. Of je nu een vestiging in China hebt of niet, naar het buitenland gaan ze. Kijk bijvoorbeeld naar de oud-president van de KNAW, Robbert Dijkgraaf die vertrok ook vanuit Amsterdam naar Princeton.”

“En er gaan alleen mensen heen die daar zelf heen willen en die daar zin in hebben, mensen worden daar nooit verplicht geplaatst. Dat is ook nog wel eens een misverstand, dat gebeurt echt niet. Wel biedt dit kansen voor jonge onderzoekers, die willen misschien wel daarheen verhuizen, die zijn wat flexibeler. Wij begrijpen best dat staf die hier woont en werkt omdat zij het hier zo mooi vinden natuurlijk niet massaal naar China verhuizen.”

Veilig kunnen samenwerken

De RUG is inmiddels ook in gesprek met het bedrijfsleven die hebben ook al veel interesse getoond. “Dat zijn bedrijven zoals Unilever, DSM, Akzo Nobel en andere grote multinationals. Die willen graag staf naar westerse normen opleiden in China zodat die bij hun kunnen komen werken. Zodat deze chinezen ook onderzoek kunnen doen in de omgeving van een Europese research universiteit. Die grote bedrijven willen op het gebied van onderzoek op een veilige manier met een universiteit kunnen samenwerken.”

Niet alleen bedrijven maar ook verschillende ministeries hebben al enthousiast gereageerd op deze plannen. “Als wij onze plannen aan bedrijven vertellen  zijn ze direct enthousiast en zeggen: ‘zodra het doorgaat doen wij mee.’ Ook bij Economische Zaken is om die reden het enthousiasme groot. Buitenlandse Zaken ziet dit ook als een vorm van soft diplomacy.”

Mensen die later minister worden

Volgens Van Galen bestaat die soft diplomacy eruit dat je Chinezen aan je bindt en daardoor je stem in China meer gehoord wordt als Nederland. “Je leidt Chinezen op die later op belangrijke functies terecht komen en die begrip en kennis hebben van Nederland. Die zelfs misschien van ons land zijn gaan houden. Dat hebben wij nu ook met Indonesië. Heel veel mensen hebben hier een opleiding gehad en er zijn mensen die zijn later minister geworden. Dan heb je toch als Nederland een streepje voor. Die mensen hebben hier vrienden gemaakt, die hebben hier gewoond en die hebben een speciale band met Nederland gekregen. Dat ziet Buitenlandse Zaken ook als winst.”

Volgens de bestuurssecretaris van de RUG moet Nederland daarom trots zijn dat China de Groningse universiteit naar hun land wil halen. “Dat China bij ons aanklopt zegt dus wel iets over de kwaliteit van ons onderwijs.  Waar ze al genoeg van hebben in China zijn cowboys, die met hun onderwijsinstituutjes naar China zijn vertrokken en daar allemaal een MBA aanbieden. Wat ze nu  willen is gewoon kwalitatief goed onderwijs en daarom kijken zij ook heel serieus naar ons.”

Frans van Heest