Internationalisering leidt niet automatisch tot beter onderwijs

De studentendiversiteit in het hoger onderwijs is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Vanwege de instroom van internationale studenten zal dit in de toekomst nog verder toenemen, is de verwachting. Die toenemende diversiteit leidt niet automatisch tot beter onderwijs.

Integendeel, er kunnen ook stereotypering en tegenstellingen ontstaan tussen studenten en docenten met verschillende culturele achtergronden. Daardoor kan er een versterkte tweedeling ontstaan binnen het hoger onderwijs. Studenten zijn namelijk geneigd om binnen de eigen sociale verbanden te blijven. NHL Stenden-onderzoeker Herman Blom en Peter Prud’homme van Reine (zelfstandig onderzoeker) onderzochten hoe dit anders kan.

Lees ook: Handling Cultural Diversity in Higher Education

Zij deden onderzoek hoe de interactie tussen studenten, docenten en mentoren uit verschillende landen verbeterd kan worden. Hoe maak je van een internationaal conflict een geslaagde interactie?

Een cultuur waarin iedereen zich thuis voelt

De uitdaging voor hoger onderwijsinstellingen is om een cultuur te creëren waarin studenten en docenten uit verschillende culturen zich thuis voelen en ook kunnen uitblinken. Meer internationale studenten leidt nog niet automatisch tot een internationalere instelling. Zonder de juiste ondersteuning kan internationalisering zelfs leiden tot conflicten, zo stellen de onderzoekers.

Daadwerkelijk internationaal onderwijs vergt van een onderwijsinstelling dat er ook beleid wordt gemaakt om internationalisering succesvol te laten verlopen. De organisatiestructuur van een onderwijsinstelling moet bevorderlijk zijn om een echt internationaal curriculum op te bouwen, zo stellen de onderzoekers. Dit vergt een aanzienlijke training en coaching van docenten. Op instellingsniveau moet er daarom goede voorwaarden zijn om ook internationale competenties te kunnen aanleren.

Als er weinig cultureel begrip is binnen een opleiding en tussen studenten en docenten dan kan dit leiden tot conflicten. En ontstaan er wij versus zij processen. Griekse studenten zullen samen gaan feesten, Chinese studenten gaan samen eten, maar ook de Arabische studenten klonteren samen. Studenten uit een individuele cultuur zullen dit groepsgedrag als negatief ervaren.

Daarnaast zijn er ook nog de culturele verschillen tussen mannen en vrouwen. Zo kan een mannelijke Arabische student bezwaar maken om een vrouw een hand te geven. Dit kan weer leiden tot irritaties en conflicten. Daarom zijn volgens de onderzoekers biculturele vaardigheden van groot belang voor zowel studenten als docenten in het hoger onderwijs.

Verwarring in de collegezaal

Als voorbeeld gebruikt de auteur van het artikel een eigen ervaring als docent aan een universiteit. Aan het begin van het collegejaar toonde een Indiase student veel respect door te gaan staan toen de docent binnenkwam, zoals de student gewend was uit zijn eigen cultuur. De Chinese studenten hadden inmiddels al geleerd van hun Nederlandse studenten dat dit niet nodig was en raakte hierdoor ook weer in verwarring.

De docent greep deze situatie aan om in het college de rol van autoriteit te bespreken. De Nederlandse studenten zagen aanvankelijk alleen de negatieve aspecten van hiërarchie. De Aziatische studenten gaven juist aan dat een krachtige persoon zoals een docent ook verantwoordelijkheid neemt. Deze kan ingrijpen in het universitaire systeem en in het geval van problemen bij studenten kunnen zij helpen. Docenten hebben in de Nederlandse egalitaire samenleving minder macht. Het is volgens de onderzoekers daarom noodzakelijk om beide cultuuruitingen als het gaat om respect en hiërarchie met elkaar te verbinden.

Uit interviews met studenten van Stenden blijkt ook dat er nog een wereld te winnen valt. Veel van de Nederlandse studenten zien de meerwaarde niet in van internationalisering. Ook blijken er onderling vaak misverstanden te bestaan. Zo zegt een Nederlandse student dat buitenlandse studenten hun grappen niet snappen.

Een internationale student zegt dat Nederlandse studenten vasthouden aan hun eigen groep, ze zijn niet inclusief. Een andere internationale student viel het op dat Nederlandse studenten individualistisch zijn ondanks dat ze veel in groepen moeten werken. “Het lijkt er op dat veel Nederlandse studenten nog moeten leren samenwerken.”

Een Chinese student merkt op dat het ambitieniveau van Nederlandse studenten nogal verschilt met die van Chinese studenten: “Wij willen de beste zijn, althans boven het gemiddelde scoren. Wanneer we een 6,3 halen dan voelen ons daar slecht over. Nederlandse studenten zijn blij met elk cijfer zolang het maar een voldoende is.”

De ideale student bestaat niet

De onderzoekers komen daarom met een aantal aanbevelingen. Zo moeten docenten accepteren dat de ideale student niet bestaat. Zij moeten studenten niet een label geven omdat ze uit een bepaald land komen. Docenten moeten zich ook bewust zijn van hun eigen aannames en moeten daarom interesse en inzicht krijgen in de culturele achtergrond van de student.  Het is daarom belangrijk dat docenten eerst inzicht krijgen in de eigen culturele achtergrond, omdat dit invloed heeft op de eigen verwachtingen.

Ook docenten moeten nadenken over de leerstijl die zij hanteren in de klassen. Het gebruik van vraag en antwoord sessies kunnen goed werken in een Nederlandse context, maar dit hoeft niet goed te werken bij studenten uit andere culturen. Zo kan het probleemgestuurd onderwijs ook problematisch zijn voor studenten die reflectief leren. In een international classroom zou je daarom vaker voor verschillende leerstijlen kunnen kiezen.

De onderzoekers concluderen dat er binnen Stenden meer systematische aandacht nodig is voor interculturele kwesties. Bijvoorbeeld door peer-to-peer coaching. Stenden biedt al een tweedaagse cursus aan voor culturele diversiteit voor docenten. Deze cursus moet volgens de onderzoekers gezien worden als een inleidende cursus.

Er lijkt een behoefte te zijn aan meer uitgebreide en toegepaste cursussen. In deze cursus zouden peer-to-peer coaching in gemengde interculturele groepen grote rol moeten spelen. Daarnaast moet er op instellingsniveau ook goed nagedacht worden over internationalisering. HRM-afdelingen moeten meer inzetten op het aannemen van internationaal en diverser personeel.