Onderwijsvernieuwing heeft wel kaders nodig
“Het systeem van kwaliteitsbewaking houdt ons aan de grond.” Het verhaal dat Joseph Kessels hield op de Onderwijs Inspiratiedag De Onderwijs Inspiratiedag is door de Hanzehogeschool georganiseerd om docenten en beleidsmedewerkers op een laagdrempelige manier kennis te laten maken en laten leren van elkaars werk op de hogeschool. van de Hanzehogeschool was misschien niet altijd optimistisch. Toch hoopt de onderwijskundige zijn publiek te inspireren.
Kessels die als hoogleraar Human Resource Development aan de Universiteit Twente onderzoek deed naar leerprocessen stelt in zijn presentatie dat er twee systemen zijn die tegenover elkaar staan in lerende organisaties.
Dat eerste systeem is het systeem van samen kennis ontwikkelen en gericht op continue verbetering. Het andere systeem legt de nadruk op rekenschap afleggen over gedane zaken, controle inbouwen en het afwerken van vinklijstjes. “Het is die rechterkolom – het verantwoording afleggen – die in organisaties vaak kannibaliseert op de linkerkolom,” zegt Kessels.
Niet alleen maar vrijheid blijheid
Arwin Nimis is directeur van de Academie voor Gezondheidsstudies op de Hanzehogeschool. Hij herkent het verhaal van Kessels. “Natuurlijk zijn er prestatieafspraken en rendementen waar we aan te voldoen hebben. Dat werkt in alle hogescholen door denk ik.” Toch ziet hij dat sommige regels en afspraken wel degelijk een doel dienen. “Het is een schijnbare tegenstelling, maar we hebben sommige kaders wel nodig om te komen tot bepaalde ontwikkelingen in de hogeschool. Het is niet alleen maar vrijheid blijheid.”
Toch herkent Nimis in het verhaal van Kessels ook de omslag die de hogeschool aan het maken is. “Zijn pleidooi valt in goede aarde, juist omdat het appelleert aan de beweging die we aan het maken zijn. We zijn van meer klassikaal naar een docent die in de maatschappij staat en meer coachend werkt.”
Leiderschap op basis van expertise
Volgens Kessels is het in een organisatie als een hogeschool zaak om tot betekenisvolle doelen te komen. Om dat te bereiken is het volgens hem verstandig om leiderschap op basis van expertise en kennis te organiseren, in plaats van op het controleren van uitgevoerde taken.
Nimis ziet niettemin dat een bepaalde mate van controle en standaardisering ook motor van verandering kan zijn. “We zijn er nu naartoe aan het werken dat alle modules die we op de hogeschool aanbieden 5 EC zijn. Op die manier kun je ook gaan uitwisselen tussen de verschillende academies. Je hebt dus in zekere zin standaardisering nodig om tot een lerende organisatie te komen.”
Focus op cultuurverandering
De Onderwijs Inspiratiedag is in dat opzicht ook een middel om de samenwerking tussen de verschillende domeinen in de Hanzehogeschool te stimuleren, ziet Nimis. “Het was heel mooi om te zien dat we in zo’n korte tijd zestig workshops wisten te organiseren, niet met mensen van buiten, maar juist door mensen van de hogeschool zelf.”
“Er worden wel vaker dit soort dagen georganiseerd, maar die zijn dan vaak gericht op het middenmanagement of op bestuurders. Deze dag was heel nadrukkelijk voor de mensen die het iedere dag in de klas moeten doen. Daar moet die samenwerking uiteindelijk echt gaan plaatsvinden.”
Nimis is regievoerder van het strategische programma Vernieuwen en Verbinden van Onderwijs van de hogeschool. “We hebben in dat programma erg de nadruk gelegd op gedrag, cultuur en samenwerken. Volgens mij heeft het onderwijs in het hbo dat meer nodig dan sturing van bovenaf. De Onderwijs Inspiratiedag heeft wat mij betreft heel mooi laten zien hoe we dat proberen te doen.”
