Kamer heeft ongeduld met basisbeurs en leenstelselcompensatie
Bij het eerste debat van Rutte-IV, dat gisteren plaatsvond, werd veel gesproken over de herinvoering van de basisbeurs – volgens veel partijen een te laat maar verstandig besluit van de nieuwe coalitie. Daarnaast bleek er nog veel onvrede te bestaan over de compensatie van 1 miljard voor leenstelselstudenten, die overigens voor een deel betaald wordt met geld uit het Nationaal Programma Onderwijs. In de regeringsverklaring aan het begin van het debat wijdde de minister-president slechts een kort woord aan de nieuwe basisbeurs. “De basisbeurs komt terug, waardoor het makkelijker wordt om te gaan studeren.”
Een karige compensatie
“Zeven jaar lang hebben politieke partijen in dit huis het leenstelsel verdedigd. Zeven jaar lang kregen jongeren van D66 en andere partijen te horen: die €20.000, dat is goed”, zo zei Farid Azarkan van DENK. “Pas nu, de gevolgen van dat stelsel na zeven jaar pijnlijk zichtbaar worden, omdat onze jongeren lijden aan stress, depressie en burn-outs, is er eindelijk ruimte om dat leenstelsel af te schaffen. Maar dan wel pas over twee jaar, en met een karige compensatie. Voor die slachtoffers van dat schuldenstelsel wordt een karige fooi van 1 miljard euro beschikbaar gesteld. Er is 12 miljard euro over hun ruggen bezuinigd.”
Met name Jan Paternotte, de nieuwe fractievoorzitter van D66, moest zich verdedigen tegen verwijten van Farid Azarkan van DENK, die deze compensatie eigenlijk veel te mager vond. “Dat gaan de studenten niet accepteren. Ik wil de heer Paternotte vragen of dat eerlijk is. Als je studenten in totaal 12 miljard hebt afgepakt, is het dan eerlijk om 1 miljard te reserveren voor de teruggave?”
Dat is inderdaad niet een volledige dekking
Paternotte, de oud-woordvoerder hoger onderwijs van D66, moest erkennen dat dit bedrag van 1 miljard niet voldoende was. Hij zij desondanks blij te zijn dat het geld dat met de komst van het leenstelsel werd vrijgespeeld nu behouden blijft voor de kwaliteit van het hoger onderwijs. “Dat is inderdaad niet een volledige dekking voor alle jaren waarin er geen basisbeurs was. Tegelijkertijd is het geld van de basisbeurs natuurlijk ook geïnvesteerd in het onderwijs”, aldus Paternotte.
De nieuwe fractievoorzitter van D66 kwam met tal van voorbeelden om Azarkan te overtuigen van het feit dat dit kabinet deze investeringen wel overeind houdt. “De Universiteit Maastricht heeft bijvoorbeeld gezegd dat werkgroepen uit maximaal vijftien studenten mogen bestaan, zodat er echt aandacht voor de studenten kan zijn. Andere gemeenten hebben ervoor gezorgd dat er meer werkplekken voor studenten kwamen. Ik vind het heel belangrijk dat het geld in het onderwijs blijft.”
Aflossen van de studieschuld
Bovendien zei Paternotte dat het bedrag uit het leenstelselakkoord dat was gereserveerd voor de eerste drie lichtingen van studenten, die geen basisbeurs meer kregen en die ook nog onvoldoende konden profiteren van de opbrengsten, nu kan worden gebruikt voor het aflossen van de studieschuld. Eerst konden deze oud-studenten dit geld alleen inzetten voor een studievoucher. Paternotte zei verder dat zijn fractie ongeduldig is en wilde weten wanneer studenten precies het eerste geld van de basisbeurs kunnen verwachten.
Ook Lilianne Marijnissen van de SP vindt de compensatie maar een heel bescheiden bedrag. Zij wilde van de regering weten waarom er niet meer geld vrijgemaakt wordt om studenten te compenseren. “Er is een hele generatie die zich in de schulden heeft moeten steken en dan komt het kabinet-Rutte IV met een toch wel wat karige fooi. Ook zij hebben alweer een nieuw protest aangekondigd. Daarom vraag ik waarom we er niet voor kunnen kiezen om die schuldengeneratie fatsoenlijk te compenseren.”
Is het onzin of moet het niet meer zijn?
Jesse Klaver van GroenLinks, één van de architecten van het leenstelsel, vond de 1 miljard euro compensatie wat ongericht. Volgens hem ligt daar geen goede analyse onder. “Er is gewoon een bedrag gepakt en er is gezegd: dit is wat we over hebben voor die studenten. Maar wat is de reden dat we het bij een miljard houden? Is het gerechtvaardigd dat het maar 1 miljard is, of moet het veel meer zijn? Of is het onzin dat we daar überhaupt geld naartoe sturen?”
Klaver, die weet dat zijn partij het kabinet in de Eerste Kamer aan een meerderheid kan helpen, wilde daarom een bredere analyse voor de 1 miljard euro aan compensatie voor studenten. Volgens Klaver hoort investeren zonder goede analyse niet bij de nieuwe beloofde politieke verhoudingen. “Dit is geen nieuwe bestuurscultuur. Ik zal alvast het volgende zeggen. Mijn partij zal daar nooit mee akkoord gaan. Wij willen échte problemen oplossen, geen politieke problemen. Dat betekent: als er meer geld nodig is voor onderwijs, gaan we meer investeren, maar als het met minder kan, moeten we dat ook doen.”
